Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PRZYSIENIE

Następne hasło: PRZYSIEŚĆ SIĘ »

PRZYSIEŚĆ (7) vb pf

e pochylone.

Fleksja

inf	przysiéść

praet
	sg		pl
3	m	przysiådł	m pers	przysiedli
	f	przysiadła	m an
	n	przysiadło	subst	przysiadły

inf przysiéść (2). ◊ fut 2 sg przysiędziesz (1). ◊ 3 sg przysiędzie (1). ◊ 3 pl przysiędą (1). ◊ praet 3 sg [m przysiådł.] f przysiadła (1). n przysiadło (1). ◊ [3 pl m pers przysiedli. subst przysiadły.]

Sł stp notuje, Cn s.v. siedzę po turecku, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

Znaczenia

1. Usiąść na czymś lub przy czymś (6)
- Przen (3)
2. Osiedlić się (1)
3. [Objąć w posiadanie]

1. Usiąść na czymś lub przy czymś; insidere Cn (6):

przysieść czego (żywotne) (2): Ták ći ſye biédnéy Europie doſtáło/ Ieno że wołu chćiáłá przyśiéść máło KochPieś 7; KmitaSpit C2.

przysieść do czego (1): Ieden proſzony ná obiad/ Obiecał ſie iść bárzo rad: [...] A idąc w drogę weſele/ Nálazł w kupie gruſzek wiele: Y choćia mu ſie chćiáło ieść/ Wſzákże niechćiał do nich przyſieść BierEz P.

Przen (3):

Zwrot: »[komu] fałdow przysieść« = pognębić kogoś (3): A tym ty kiedy racżyſz fałdow przyſiędźieſz/ Y vymieſz im tych hołdow gdyſz Bogá mieć będźieſz. CzahTr F; Ci nieprzyiaćielowi fałdow nie przyſiędą/ Choć ſię ná to nabarźi ſámi wſpináć będą. CzahTr G2, G4v.

2. Osiedlić się (1): [Tamże ludzi tak rok przysiadło 24 i ogrodów nowo dwa wymierzono LustrRus I 118, I 122; Osiadło już człowieka 23, a dali sprawę, że ich jeszcze może przysieść kilkanaście. LustrKrak I 223.]

[przysieść do czego: Może do tej wsi [Swenberg] jeszcze przysieść gbur albo o[grodnik], bo jest do tego dziedzina przestronna LustrPom 40.]

Zwroty: »nowo przysieść« [szyk zmienny] (1): Vbędzie w regeſtrze obroku Vćiekł młynarz tego roku A ło [lege: to] nam niechcąc przypádło Co teraz nowo przyſiádło RejRozpr C4v; [Tamże przysiedli nowo dwa kmiecia na surowem korzeniu LustrRus II 121, II 56].

[praw. »przysieść na surowym korzeniu« [szyk zmienny]: Tamże kmieci przysiadło na surowym korzeniu 12 LustrRus II 50, II 56, 121.]

3. [Objąć w posiadanie [co]: Item Marczin Thabis przisiadl rolÿa oth Woÿcziecha Macziaga, która bel kvpil v Simonoweÿ KsięgaSądTrześ 1594 nr 1489; Otwin(?)Erot 44.]

Formacje współrdzenne cf 1.SIEŚĆ.