[zaloguj się]
[pdf]

PRZYZWOLIĆ (290) vb pf

o jasne.

Fleksja
inf przyzwolić
praet
sg pl
1 m przyzwoliłem m pers przyzwolilismy
2 m przyzwoliłeś m pers
3 m przyzwolił m pers przyzwolili, przyzwoliły
f przyzwoliła m an
n przyzwoliło subst przyzwoliły
plusq
sg pl
3 m przyzwolił był m pers byli przyzwolili
f była przyzwoliła m an
imperativus
sg
2 przyzwól
conditionalis
sg pl
1 m bych przyzwolił, przyzwoliłbym m pers bysmy przyzwolili
f bych przyzwoliła m an
2 m byś przyzwolił m pers
3 m by przyzwolił m pers by przyzwolili, by przyzwol(e)li
f by przyzwoliła m an
n przyzwoliłoby, by przyzwol(e)ło subst
con praet
pl
3 m pers by byli przyzwolili
impersonalis
praet przyzwolono
participia
part praet act przyzwoliwszy

inf przyzwolić (65). ◊ fut 1 sg przyzwolę (8). ◊ 3 sg przyzwoli (11). ◊ 1 pl przyzwolimy (1), przyzwolemy (1) RejKup, przyzwolem (1); -imy : -em SkarJedn (1:1). ◊ 2 pl przyzwolicie (1). ◊ 3 pl przyzwolą (6). ◊ praet 1 sg m przyzwoliłem (2). ◊ [2 sg m przyzwoliłeś.] ◊ 3 sg m przyzwolił (75). f przyzwoliła (22). n przyzwoliło (1). ◊ 1 pl m pers przyzwolilismy (1). ◊ 3 pl m pers przyzwolili (47), przyzwoliły (1) RejFig Dd3v. subst przyzwoliły (2). ◊ plusq 3 sg m przyzwolił był (1). f była przyzwoliła (1). ◊ 3 pl m pers byli przyzwolili (1). ◊ imp 2 sg przyzwól (5); -ól (1), -(o)l (4). ◊ con 1 sg m bych przyzwolił (5), przyzwoliłbym (1) GórnRozm. f bych przyzwoliła (1). ◊ 2 sg m byś przyzwolił (1). ◊ 3 sg m by przyzwolił (4). f by przyzwoliła (5). n przyzwoliłoby (1), by przyzwol(e)ło (1) ConPiotr. ◊ 1 pl m pers bysmy przyzwolili (2). ◊ 3 pl m pers by przyzwolili (8), by przyzwol(e)li (1); by przyzwolili : by przyzwol(e)li ConPiotr (2:1). ◊ con praet 3 pl m pers by byli przyzwolili (1). ◊ impers praet przyzwolono (1). ◊ part praet act przyzwoliwszy (5).

Sł stp notuje, Cn s.v. dziewictwo utracić, Linde XVI w. (cztery z niżej notowanych przykładów).

1. Wyrazić zgodę, pozwolić; przychylić się; zatwierdzić; acquiescere BartBydg, HistAl, Vulg; consentire HistAl, Vulg; annuere Mącz, Modrz; condescendere Miech; assentire Vulg; dare potestatem, iubere, promittere Mącz; parere, velle PolAnt (252): PatKaz II 36v; BartBydg 209b; A poſly ktorzyby przyzwolely aby na pierwſſy: Siem poſlaly ConPiotr 34; A ktoby ktore Beneficium wziął/ á mybyſmy nieprzyzwolili/ táki ma być wygnán z Korony UstPraw Bv; [papież Jan] rzekł/ mnie Bog przeyrzał ábych był Papieżem/ ięłá wołáć iego ſtroná: fiat fiat/ Deo gratias/ drudzy ſie dziwowáli/ drudzy przyzwolili. BielKron 188; potym tenże prorok wyſtąpiwſzy/ ſpytał ich chcąli ſłucháć ſłowá Bożego/ gdy przyzwolili powiedział/ yż [...] BielKron 214v; iedni chćieli [zjazdu] w Trydenćie/ drudzy w Niemcech/ wſzákże ná oſthátku k woli Ceſárzowi przyzwolili w Trydenćie BielKron 230v; A ſtąd Andrzey Sálomoná zá żywotá ſwego imo bráthá ná kroleſtwo koronował/ ácżkolwiek Belá przyzwolił ále poniewoli. BielKron 300v; Poſłał [Mieszko] do Cżech po corę Krolá Boleſłáwá [...] imieniem Dąbrowkę. Krol Czeſki przyzwolił tym obycżáiem ieſli ſie chce okrzćić. BielKron 343v, 13, 15 [2 r.], 53v, 107, 116 (26); Mącz [176]a [2 r.], 228d, 416d, 438b; Potym Gwido wźiął odpuſzcżenie od krolá á krol mu dał wielkie dáry áby przebywał z nim/ ále on niechćiał przyzwolić. HistRzym 81v, 82; Bo Páweł ſwięty piſze/ iż ciáło á kreẃ nie mogą poſieść kroleſthwá niebieſkiego/ ieſli duch nie przyzwolił RejPos 152v; HistHel D; SkarŻyw 98, 184, 285, 300, 444 (8); StryjKron 451; KochFr 98; KochDz 107; ponieważ właſna iey [wolności ludzkiej] ſpráwá/ ktora ieſt/ chćieć ábo niechćieć/ przyzwolić ábo nie przyzwolić/ záwſze ieſt wolna ſámá w ſobie WujNT 547.

przyzwolić komu (7): ForCnR C4v; PatKaz III 90v [2 r.]; wezwał kſobie iedny dziewki ſlubuiąc iey X. złotich dać ieſtli żebyto ziednała aby ſnim goſpodini ſpała, pani wnethki dziewce przyzwoliła, y kazała go ſobie wnoczy do komory puſcić BielŻyw 132; RejJóz N7v; GDyby Páni ſzláchetcka przyzwoliłá mężowi ſwému ná przedánié ábo ná iákikolwiek zapis/ z dóbr iego [...] tráći wiáno ſwoie SarnStat 1177; Kłádę oto przed oczy/ tę Królową náſzę [tj. Maryję]/ Która oto w czyſtośći ták ſię zákocháłá/ Iż Aniółowi záraz przyzwolić niechćiáłá SiebRozmyśl M.

przyzwolić czemu (8): ForCnR A3; po wyelu dni páni wrzutziłá otzy ſwoie ná Iozefa/ y rzekłá mu ſpi ſemną/ on żadnym obytzayem nye chcąc przyzwolitz vtzynkowi ſlemu rzekł do nyey [...] HistJóz A3, B4v; ſkoro [Maryja] v wierzyła/ y poſelſtwv przyzwoliła/ pocżeła Syna bożego/ y porodziła. SeklWyzn F. Cf Zwroty.

przyzwolić k(u) czemu [w tym: k(u) temu (9)] (17): BierEz G4v, M2v; OpecŻyw 157; [Maryja] zrządzyenyu bozemu ſyą poleczay{ącz} ku touarzyſthwu malzenſkyemu telko przyſzwolyla PatKaz III 138v; rzekł Iudás brácyey ſwoiey/ [...] przedaimy go Iſmaelitam/ [...] y przyzwolili brácya ku iego mowie HistJóz A2v; Napirwey wilczy żądali, aby im wſzitki pſy wydali, w ktorich pokładali pocżatek niezgody ich y przyzwolili ktemu paſterzowie y pſy wilkom wydali. BielŻyw 61, 61, 159; LibMal 1543/77; ConPiotr 34v; Roboas żáłoſcią poruſzony ku iego [Aleksandra] ſmierći prżyzwolił. HistAl N; BibRadz Gen 24/57; dał mu [faraon Józefowi] żonę Aſſenát [...]/ ále Iozeph nie chciał ktemu przyzwolić áż opuśćiłá báłwány ktore oni chwalili w Egipcie. BielKron 17; HistRzym 128v; [ArgWykład 75]. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym; »przyzwolić ku namowam«.

przyzwolić na co (126): BierEz Ov, Pv; bo ieſtli na mégo milégo ſyna ſmiertz nie przyzwolę/ ij ktoż ijnſſy ſprawi ludſkié zbawienijé w poſrodku ziemie? OpecŻyw 104, 103v [4 r.]; ZapWar [1534] nr 2550, 1550 nr 2655; MiechGlab 43; LibLeg 9/50v, 11/39v, 40v, 106v, 109; ComCrac 11v [2 r.]; ku nyczemv ynnemv nyeieſth ſzią prziznala thelko kthemu yſch na zamordowanye goſpodinyey ſwy Cleophasky przizwolila LibMal 1543/77v; RejJóz F3v, N7v; RejKup z6v; GliczKsiąż O8; Ceſárzową wdowę do tego przynukáli/ iż przyzwolić ná wſzyſthko muſiłá/ co ſie kolwiek Papieżowi podobáło. KrowObr 118, 36; RejZwierz 20; BibRadz I 286b marg; á przeto ten Dekret ieſt ſłuſznie vcżynion/ [...] áby też pokoy y zgodá po wſzyćkim Ceſárſtwie vſtáwiona byłá/ przeto Kſiążę Sáſkie y wſzytcy towárzyſze iego mieli náto przyzwolić BielKron 207; á ná krzeſt [chan tatarski] nie przyzwolił mowiąc: Iż nie walecżna wiára Krześćiańſka iedno roſkoſzna BielKron 361v; przyzwolił Pruſki Miſtrz ná branie pieniędzy s połowice zamku ſwoiey BielKron 369v; Mángo Can będąc Krześćijáninem Ormiáńſkiey wiáry/ wezwał Rad ſwoich do ſiebie áby ná ty Artykuły rádźili Ormiáńſkie. Przyzwolili ná to wſzytko iáko Krol Ormiáńſki żądał BielKron 439, 20, 69v, 70v, 101, 106 (40); RejAp 149v; GórnDworz Bb2v; Y onym ták poważnym ſercem ſwoim vcżynił táką myſl onemu Rycerſthwu ſwemu/ że wſzyſcy ná bitwę przyzwolili. RejZwierc 149v, 202v; MycPrz I B2v, II B2v; Strum K4v; ModrzBaz 47, 89v [2 r.]; y [biskupi ariańscy] nápiſali liſt do Iuliuſzá Papieżá/ oznáymuiąc mu to/ áby ná ich on dekret przyzwolił SkarJedn 126, 119, 129, [180], 215, 219, 263; Po śmierći Lánfránká/ obrány był S. Anzelmus ná Arcybiſkupſtwo Kántuáryiſkie: ná ktore on poniewolnie y zwielką pracą przyzwolił. SkarŻyw 334; Y rádziło mu wiele oſob zacnych/ áby ſię Papieżem zwał: ále on ná to przyzwolić nigdy niechćiał SkarŻyw 473, 74, 235, 252, 278, 436 (10); Ták gdy bitwy wołáli/ Krol ná ich żądánie Przyzwolił widząc w nich chęć z Niemcy ná potkánie. StryjKron 622, 612, 672, 722, 738; NiemObr 16, 23 [2 r.], 61; WerGośc 231; O wſzeláką inſzą ſzkodę/ Lácno przyzwolę ná zgodę: Ale kto mię w miłość ruſzy/ Wiecznie będźie krzyw méy duſzy. KochSob 61; Dobry á cnotliwy człowiek/ ná nayſrozſze prżyzwoli práwo/ bo vfa ſwey cnoćie GórnRozm B, B4v, C, Cv [2 r.], D4; WujNT 416, 2.Thess 2/12; SarnStat 1177, 1251; SkarKazSej 695a; ZbylPrzyg A3v. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym; »na prośbę przyzwolić«.

przyzwolić o co (1): kthory thusz stoyącz przizwolil S yedney strony Gabrielem Cristophem Ieronimum [!] s drugiey strony Chlevienskiemi o Spadek po vrodzonym Mathussu Iardanowskym ZapWar 1550 nr 2655.

cum inf (11): BierEz Q2v; ách moy miły pánie/ Nieſzcżęſneſz moie będzye s tobą to rosſtánie. Iużbych ia tu przyzwolił/ choć otwieráć wrotá/ Niż ſie mam záſię wroćić do tego kłopotá. RejWiz 184v; Idź á námáwiay tę żydowkę/ żeby dobrowolnie ſemną przyzwoliłá mieſſkáć. Leop Iudith 12/10; Mikołay biſkup Máioryeńſki [...] przyzwolił pobor Papieżowi dáć od grzywny dwá groſzá w Polſzce. BielKron 378v, 105, 116v, 184; BudBib Ex 2/21; Bo s tych domu wychodził forytarz do boiu/ Y ći młodzi przyzwolą nie ſiedzyeć w pokoiu PaprPan Z3; SkarJedn 246; SkarŻyw 234.

cum A cum inf (1): O uelka chwala byla tey myley panny ktora [lege: ktorą] przyſzwolyla troycza ſzwyąta bycz matką ſyna yego PatKaz II 46.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: na to (9), k(u) temu (2); (a)by, żeby] (15): Wſzitcy býſmý na to przizwolili/ Býſmý długo w tey Fortunie býli. KlerPow 11; yz wi przyacziel moy przizwolywſchi ktemv zebichmi wedlug prziyaczielskiej rzeczi miedzi sobą granycze ſlvſzne vczinyly, [...] LibLeg 11/85v, 10/91, 11/43; BibRadz Gen 39/10; BielKron 101v, 322, 380; żadną miárą nie przyzwolę/ ábych miał przywroćić potępionego y wyklętego Heretyká SkarJedn 137, 256; przyzwolił ná to Papieſz/ áby [św. Ekwicjusz] do Rzymu przyzwany/ á doświadcżony był. SkarŻyw 212, 299, 353; NiemObr 131; ArtKanc A4.

W charakterystycznych konstrukcjach: dopełnienie dalsze wskazujące na przedmiot zgody (czemu, ku czemu, na co, o co) wyrażone jest ogólnikowo, zwłaszcza zaimkiem (73), rzeczownikiem oznaczającym rzeczywisty fakt (43), rzeczownikiem oznaczającym rodzaj wypowiedzi (17).

W przeciwstawieniach: »być na odpor (3), nie chcieć ... przyzwolić« (4): ná kthorym [sejmie] proſił [Skanderbeg] kſiążąth ſąſiednich [...] o pomoc/ ácż niekthorzy niechćieli [...]/ ále drudzy przyzwolili. BielKron 245v; Temu był ná odpor Bodzentá Arcybiſkup Gnieznieńſki/ y Domárath Stároſthá wielkiey Polſki/ wſzákże potym przyzwolili. BielKron 379, 223v, 321.

Zwroty: »przyzwolić namowam, ku namowam« [szyk zmienny] (1:1): ku kthorem yey namowam on przizwoliwſchi, panu ſluſzbą za radą y roſzkazanym panyey wipowyedzial LibMal 1548/145v; ktęmu ſerce i wolą iego ciągnął/ aby przyzwolił námowám dobrém i panu Bogu vfał MurzHist K3.

»prośbie(-am), na prośbę przyzwolić« = acquiescere precibus HistAl; acquiescere sermonibus Vulg [szyk zmienny] (2:1): BierEz I3; HistAl D4; thylko proſſę nie cżyńćie z mężem thák hániebney złośći przećiw przyrodzeniu. Niechćieli ſie dáć viąć á przyzwolić proźbam iego Leop Iudic 19/25.

»przyzwolić woli [czyjej]« (1): Y Poſlał Acház poſly do Teglátffálázár Krolá Aſyriyſkiego/ themi ſlowy: [...] przyiedź á wyzwol mię z ręki Krolá Syriyſkiego [...]. Ktory iednák przyzwolił woli iego [adquievit voluntati eius] Leop 4.Reg 16/9.

Szeregi: »bronić ani przyzwolić« (1): y mieſzcżánie ſzli wſzytcy [...] á kazáli otworzyć ná ſklep/ chcąc widzieć co ſie y tám y ná dole dzieie/ ále mniſzy tego bronili áni chćieli ná tho przyzwolić BielKron 212.

»przyzwolić, (albo) pochwalić« [szyk 1:1] (2): Nad to Ceſarz nie tylko ná tę Ellekcią przyzwolił álbo ią pochwalił/ ále mnie ieſzcże ku przyięćiu tákowego [urzędu króla] vpomináć y przyzywáć racży BielKron 330v; Mącz 31c.

a. Zgodzić się wyjść za mąż (3): przypędziłá go miłość do tego/ iż ią nákoniec vmyſlił [...] wziąć zá żonę. [...] Białagłowá/ [...] dawſzy ſie pirwey długo prośić/ nákoniec przyzwoliłá GórnDworz Y6.
Zwrot: »za mąż, w małżeństwo [komu] przyzwolić« (1:1): GDy páni zá młodzieńcá iedná iść nie chciáłá/ [baba ją postraszyła, że może zmienić się w wyżliczkę] [...]. A páni ſię zlęknąwſzy [...] By ſie iey ták nie sſtáło/ zá mąż przyzwoliłá. RejFig Bb5v; Spodziewáiąc ſię [...]/ iż Xiężná Anáſtáſia iáko Wdowá ná ten czás po Xiążęciu Siemionie będąca [...] iemu w Małżeńſtwo przyzwoli/ [...] StryjKron 712.
b. Zgodzić się na stosunek seksualny (10):
α. O kobiecie: nie sprzeciwić się mężczyźnie chcącemu mieć z nią stosunek seksualny; substernere alicui suam pudicitiam Cn (9): Niewiáſtá ktora niechce przyzwolić/ mowi by miáłá kroſtáwą rzyć. March1 A4; A iż ſię tego [Jupiter] obawał áby ſie [Tetyda] nie przemieniłá w co inego/ [...] tákże ią długo dzyerżał/ áż przyſzłá ku właſney oſobie/ potym przyzwoliłá. BielKron 21v.

przyzwolić komu (5): Theſz powyada yſz on ſam v kamyeny Nyewyaſthe zabill kyem dlya thego yſch mu przizwolicz nyechczyala gdi yey vſzilſthwo chczyal vczinycz. LibMal 1547/134v; powſtáli oni ſtárſzy/ á przybiezawſzy ku niey/ rzekli [Zuzannie]/ [...] Myſmy ſię ćiebie rozmiłowáli/ á dla thegoż przyzwol nam á vcżyń to dla nas obudwu. BibRadz Dan 13/20, I 551; BielKron 113v; BudBib Dan 13/20; [Leop Dan 13/20 (Linde)].

Zwrot: »[czyjej] woli, ku [czyjej] woli przyzwolić« (1:1): á przyſzedſzy kniey [książę] námawiał ią áby iego woli przyzwoliłá/ á gdyż oná niechćiáłá/ tedy on gwałtownie vcżynił z nią wolą ſwoię HistRzym 105, 108.
[Szereg: »przyzwolić a być ku myśli«: Oto drzwi v ſádu zámknione ſą/ [...] á mj w pożądliwośći twey ieſteſmy: á przetho przyzwol nam á bądz nam ku myſli [adsentire nobis et commiscere nobiscum] Leop Dan 13/20 (Linde).]
β. O mężczyźnie [na co] (1): ktorego ſieſtrzeńca dał Konſtántynus zábić s potwarzy ſwey żony Fauſty/ ábowiem go ſpotwarzáłá by ią miał poniewaláć gwałtem/ á on niechciał ná iey żądość niewſtydliwą przyzwolić. BielKron 156v.
c. Opowiedzieć się za kimś, poprzeć kandydata ubiegającego się (8):

przyzwolić komu (1): Astipulari alicui, Przizwolić komu. Mącz 416d; [Sąd Parysa B4 ].

przyzwolić na kogo (7): [pisarze ziemscy] ták mogą mieyſce ſwe człowiekiem godnym záſádzić/ ná ktoregoby pánowie Sędzie z inſzymi vrzędnikámi przyzwolili. UstPraw C3; KArdynali Papieżá długo obyeráli/ Stáry z młodſzem weſpołek o to ſie wſpieráli. Rzekł ſtáry do młodſzego ćicho iuż ták brácie/ Iam ſtáry tyś godnieyſzy/ przyzwolę ia ná cię. RejFig Cc7v; WLádźisław ſyn Iágiełłow ná kroleſthwo Polſkie wybran y koronowan [...]. Ale Spytek z Melſztyná/ Abráám z Zbąſzyná [...]/ Ian Sthráſz s Kośćielnik/ nie chćieli nań przyzwolić dla iego młodych lat BielKron 387v, 107v, 127, 145v; GórnRozm K3v.

[W przeciwstawieniu: »przyzwolić ... opuścić«: [Junona do Parysa:] AZa ták Paryſie nieſzczeſny Vczyniłeś liekkoſć moiey cudnoſći. Przyzwoliłeś boginiei miłoſći A opuſćiłeś mie zboginią mądroſći. SądParysa B4.]

d. Pozwolić na coś samemu sobie, uczynić coś z własnej woli [czemu] (1): A przez wſſytki dni żywotá twego/ miey ná pámięći Páná Bogá: á wáruy byś kiedy grzechowi nieprzyzwolił Leop Tob 4/6.
2. Potwierdzić czyjeś zdanie, zgodzić się z treścią czegoś, przyznać słuszność; assentire Mącz; subscribere Modrz (25):

przyzwolić komu (4): WujJud 128v; Abowiem iáſnie ſie ſprzećiwiał Piotrowi ś. Apoſtoł Páweł/ Páwłowi niechćiał przyzwolić Bárnábaſz WujJudConf 128v. Cf przyzwolić komu w czym; co komu.

przyzwolić komu w czym (1): Quatenus de religione dicebat, Bibulo assensum est, Ile o duchownych Sibillinych powieściách mówił Bibulus, w tym mu przizwolono. Mącz 338d.

przyzwolić co komu (1): Coż to mowiſz? (–) To co ſłyſzyſz/ y przyzwolić mi tho rad nie rad muśiſz OrzRozm B4.

przyzwolić czemu (4): [Ezop odpowiada na zagadkę:] Gdy go [wieprza] imą więc ſie wierći Nádziewa ſie iſtey śmierći. Wſzyſcy temu przyzwolili/ A Ezopá pochwalili BierEz C3v, G2v; PatKaz III 98v; LubPs Y; [Ten [Kościół] jest ludzi zgromadzenie/ w kożdy świata tego stronie, Którzy świętej Ewanjelii prawą wiarą przyzwolili WierzNauka 224].

przyzwolić na co (14): Dałby ſie iuż y kámień ták długo námowić/ A ty nie chceſz ná dobrą náukę przyzwolić BielKom F6v; KrowObr 108; RejFig Dd3v; piſáli theż przećiw Witemberſkiemu Kollegium y Lipſkiemu/ iż ſie dáli v wieść á przyzwolić ná niekthore árthykuły Papieſkie BielKron 234, 205, 229v, 467; Heretykowie nas/ [...] śćiſkáią y męcżyć ſię grożą/ ieſli ná ich błędy nie przyzwolem. SkarJedn 105; A nieieſt żaden więtſzy znák ſkromnego rozumu/ [...] iedno ſwe niedobre odrzućiwſzy/ ná drugich dobre wotá ſzcżerze przyzwolić ModrzBaz 29; SkarŻyw 300; CzechEp 350; Ná ktorym Niceńſkim ſynodźie/ nowe ſłowká/ piſmu ś. nie zwycżáyne/ wſzcżynáć ſię pocżynáły: [...] ná ktore: wiele ich między onymi Oycy/ nie ſzcżyrze/ ále k woli Konſtánſtynuſowi Ceſárzowi [...] przyzwolić muśieli. NiemObr 127; BielRozm 6. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikiem: na to (1); iż (1), zaimek względny (1)] (2): ále ná ten cżás poſłowie Biſkupow Mogutyńſkiego/ y Trewireńſkiego [...] przyzwolili co w Trydenćie było poſthánowiono BielKron 225v; iżći tu y ſámi nędznicy [tj. faryzeusze] ná to przyzwolili/ iż to proroctwo tego krolá ſwiętego/ ni o kim inſzym nie było/ iedno o tym Pánu. RejPos 231v.

Szeregi: »przystać i przyzwolić« (1): iż kiedyby był Pan Bog nam ſlowá ſwego niezoſtáwił/ á rozumu ſie ćieleſnego trzymáć dopuśćił/ y ſam bych ná tho przyſtał y przyzwolił KrowObr 108.

»uwierzyć i przyzwolić« (1): To co ſię w Ianie sſtáło/ iż rozumieć począł przed czáſem y poznał Páná ſwego/ y vwierzył y przyzwolił: to ſię cudowi Bozkiey mocy przypiſáć ma SkarKaz 578a.

»przyzwolić, zgodzić się« (1): Tu ná to rośmiawſzy ſie wſzyſcy przyzwoliły/ Iż káżdy młynarz złodziey/ ná to ſie zgodzili. RejFig Dd3v.

Przen (1): a taki cżłowiek (ktory tylko wychwala cznotę) ſam z ſobą nie zrownawa gdy żywota ku ſłowam podobnego nieukazuie, ale będzie myſlić [...] iż tilko ięzikiem przyſiągł gdyż myſl zoſtała prożna przyſięgi to ieſt nie przizwoliła. BielŻywGlab nlb 10.
3. Poddać się, podporządkować, uczynić to, co ktoś każe lub radzi; acquiescere, consentire Vulg (13): PatKaz III 98; Widząc to rycerz łákomy to ieſt dyabeł przyſtąpił ku niemu [Adamowi] poduſzcżaiąc go áby ray opuśćił przez grzech [...] gdyż Ewá przyzwoliłá á iádłá z drzewá wiádomośći przećiw przykazániu bożemv HistRzym 75v.

przyzwolić komu, czemu (7): Bo by śię byli [bogacze] dobra wſzyſtkiégo diabłu więcyi niſz Bogu przypiſować nie ięli/ nigdyby mu byli odſtąpiwſzy Boga nieprzyzwolili. MurzNT 31; przethoż cie napominam aby żadnego [Boga] krom tego nie cżcił, przyzwol radzie moiey á bałwany drogie ſwe ku mnie poſli BielŻyw 158; Leop Sap 3/9; A naprzod Adámá w Ráiu ſtworzył/ ále cżártowym ſłowom przyzwolił/ gdy z drzewá vkuśił/ thám ſobie y nam niewinność ſtráćił. ArtKanc P6, L7v; WujNT 655. Cf Zwrot.

przyzwolić k czemu (1): natychmyaſt ſthrączon [Lucyfer] z onego myeſcza nayſzlachethnyeyſego w gląbokoſzcz pyekyelną y z ynymy anyoly ktorzy k yego pyſche {y myſzly} przyſzwolyly PatKaz II 23v.

Zwrot: »przyzwolić [czyjemu] rozkazaniu« (1): Przyzwol [...] Ceſarſkiemu roſkazániu [który kazał św. Dorocie złożyć ofiarę bogom pogańskim]/ á wyzwol ſię ſamá z tákiey wielkiey nędze SkarŻyw 125.
Szeregi: »być posłusznym i przyzwolić« (1): Chceſz wſzyſtkę roſtropność twoię [...] Boſkiemu piſmu/ y wyrozumieniu poddáć? (–) Chcę być ze wſzyſthkiego ſercá poſluſznym y przyzwolić KrowObr 127.

»przyzwolić i ustąpić« (1): iż Piotr przyzwolił y vſtąpił brátu mnieyſzemu [tj. strofującemu go Pawłowi]: áby ták był pierwſzym w pokorze/ iáko był pierwſzym w vrzędzie Apoſtolſkim. WujNT 655.

Przen [czemu] (2): Prośimy ćię święty Pánie [...]. Aby ćięſzki ſen nie morzył/ á nieprzyiaćiel nie zborzył/ ieślić mu ćiáło przyzwoli/ wiecżnie nas ſobie zniewoli. ArtKanc T13v.
a) Ulec własnym skłonnościom (1): Ale gdy ſie podobáło onemu kthory mie odłącżył z żywotá mátki moiey/ [...] żeby obiáwił ſyná ſwego wemnie/ ábym go opowiádał miedzy Pogány/ nátychmiaſt/ nie przyzwoliłem ćiáłu/ y krwi Leop Gal 1/16.
a. [Uznać czyjeś przywództwo [komu]: Po nim [Teodasie] był Iudás Galileycżyk [...]/ ten też obroćił był zá ſobą lud/ ále y ten zginął/ y wſſyſtcy ilekolwiek mu ich przyzwoliło/ roſpierzchnęli ſie. Leop Act 5/37 (Linde).]
4. [Zwrócić uwagę na coś [czemu]: Intende voci orationis meae: rex meus et deus meus. Racż przyzwolić głoſowi modlitwy moiey/ krolu moy y boże moy. WróbŻołt 5/3 (Linde).]

Formacje współrdzenne cf ZWOLIĆ.

Cf PRZYZWOLENIE, [PRZYZWOLON]

LWil