[zaloguj się]
[pdf]

ROZSĘDZIĆ SIĘ (22) vb pf

Zawsze sie.

rozſ- (20), roſſ- (1), rosſ- (1).

o jasne.

W inf -sędz- (6), -sądz- (5); -sędz- LubPs (2); -sędz- : -sądz- RejPos (3:1), RejZwierc (1:4); w pozostałych formach -sądz-.

Fleksja
inf rozsędzić sie, rozsądzić sie
praet
sg
3 m rozsądził sie
imperativus
sg pl
1 rozsądźmy sie
2 rozsądź sie
conditionalis
sg
2 m byś sie rozsądził
3 m by sie rozsądził

inf rozsędzić sie, rozsądzić sie (11). ◊ fut 2 sg rozsądzisz sie (1). ◊ 3 sg rozsądzi sie (1). ◊ praet 3 sg m rozsądził sie (1). ◊ imp 2 sg rozsądź sie (1). ◊ 1 pl rozsądźmy sie (1). ◊ con 2 sg m byś sie rozsądził (2). ◊ 3 sg m by sie rozsądził (2). ◊ part praet act rozsądziwszy sie (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów) w cytacie s.v. rozeprzeć.

1. Dokonać rozrachunku [w tym: z kim, z czym (10)] (11): S ſwiátem ſie lepiey wcżás roſſądzić. RejZwierc 270v marg.

rozsędzić się wedle czego (2): RejZwierc 35v cf »rozsędzić się i postanowić«, 173v cf »rozprawić się a rozsędzić«.

Zwrot: »sprawiedliwie się rozsądzić« (1): (marg) Kto krzyw w nieſzcżęſciu náſzym. (–) Ieſli ſie będzieſz chciał ſpráwiedliwie rozſądzić s Pánem ſwoim/ pewnieć nie Pan áni nieprzyiaciel/ bo then nie może ná cię áni ręki podnieść bez dopuſzcżenia Páńſkiego. RejZwierc 262.
Szeregi: »rozsędzić się i postanowić« (1): Stárayże ſie [...] áby cie wſzyſcy miłowáli/ [...] A toć niſkąd ſnádniey przypáść nie może/ iedno gdy będzieſz żył pobożnie/ [...] á nikomu nigdj nic winien nie zoſtał/ á s káżdym ſie ſam bez práwá/ bez przymuſzenia/ iedno wedle Bogá á ſwiętey prawdy iego/ y rozſądził y poſtánowił. RejZwierc 35v.

»rozprawić się a rozsędzić« (1): A cżegoż iuż cżekáć maſz? tylko ieſzcże oney oſtátniey rozſpráwy ábyś ſie rozſpráwił á rozſądził z onym oſtátecżnieyſzym nieprzyiacielem ſwoim s ſmiercią ſwoią wedle woley Páńſkiey RejZwierc 173v.

a. Pociągnąć do odpowiedzialności, ukarać za przewinienia wobec siebie (o Bogu wobec człowieka) (7): Iż [Bóg] ſie chce rozſędzić s thymi czo zle ſzáfuią ſwiętą wolą iego. LubPs N3 marg; RejAp AA8; A coż gdy nie pomoże áni prośbá áni groźbá/ nielza iedno ſie będzie muſiał rozſędzić z nimi [którzy nie uwierzyli jemu]/ á okázáć to iáko tu Prorok opowiedział/ iż złym á niewiernym przyſzedł ná vpadek wiecżny RejPos 30, 47, 61.

rozsędzić się o co (1): Srogye pobudzenie ku ſłuchániu/ ocż ſie chce Pan s ſzáfárzmi ſwemi rozſędzić. LubPs N3 marg.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Ze mie potym Pan racżył wzyąć tu ná to mieyſce/ A do tego mie cżáſu ták tu chowa ieſzcże. Aż podobno gdy przydzye áby ſie rozſądził/ Iáko ſie tu [na świecie] ktory ſtan ná ſwych ſpráwach rządził. RejWiz 178.

2. Ocenić swoje postępowanie, rozpatrzyć swoje przewinienia [w tym: z kim, z czym (7)] (11): A thák kto chce pocżćiwie ſtać w tey omylnośći/ Rosſądźże ſie s ſwą chucią á iey odmiennośći/ Záwżdy do tego ciągni co ieſt ku dobremu RejWiz 37; RejZwierc 115.

rozsędzić się o co (1): Chłuże ſie poććiwym á pobożnym żywotem ſwoim/ ábyś ſie nikomu ſądzić áni ſzácowáć nie dał/ á ſam ſie nadobnie s káżdym y s ſobą o wſzytko rozſądził. RejZwierc 145v.

Ze zdaniem dopełnieniowym [jeśli(że) ‘czy’ (2), zaimek pytajny (1)] (3): RejPos 301v; Weźrzymy iedno pilno we wſzytki ſpráwy ſwoie/ rozſądźmy ſie ſámi s ſobą/ ieſliże wdzięcżnie prziymuiemy náwiedzenie á vpominánie Páná ſwego RejZwierc 258v, 37.

Zwrot: »sam (z sobą a. w sobie), (sam) z sumnieniem swoim (a. w sumnieniu swoim) się rozsądzić« [szyk zmienny] (5:4): A ták wielki to rozum/ gdy ſie ſam rozſądziſz/ Mocno s ſwym przyrodzeniem/ á iż ciáło rządziſz. RejWiz 190; RejPos 301v; áby był [człowiek poczciwy] ná wſzem pilen tey ſpráwiedliwośći ſwiętey/ á ſam ſie napirwey rozſądził s ſumnieniem ſwoim/ bo tho natrudnieyſzy ſąd RejZwierc 56v, 13, 14v, 37, 54v, 145v, 258v.
Szeregi: »rozeprzeć się a rozsądzić« (1): A thu ſie wnet káżdy możeſz ſnádnie rozeprzeć á rozſądzić s ſumnieniem ſwoim/ iákie maſz obiáwienie w ſobie RejPos 301v.

»rozsądzić się a rozmierzyć (się)« [szyk 1:1] (2): á iżby ſie ſam w ſobie ſłuſznie rozſądzić/ á iáko ono powiádáią ſwą ſie właſną piędzią rozmierzyć vmiał tedy tákie náuki cżłowieká káżdego wdzięcżnego/ poććiwego/ [...] ſwiátu vkazáć będą mogły. RejZwierc 14v, 54v.

Formacje współrdzenne cf SĄDZIĆ.

LW