[zaloguj się]
[pdf]

SAMOTRZEĆ (50) nm

Wszystkie samogłoski jasne.

Fleksja
sg
mNsamotrzeć fNsamotrzecia, samotrzeciå, samotrzeci(a)
G Gsamotrzeci(e)j
Dsamotrzeciému D
Asamotrzeci(e)go A
V Vsamotrzeciå
pl
N m pers samotrzeci
D samotrzecim

sg m N (praed) samotrzeć (36). ◊ D samotrzeciému (4); -ému (1), -(e)mu (3). ◊ A samotrzeci(e)go (3). ◊ f N (praed) samotrzecia (2) RejWiz, SkarŻyw, samotrzeciå (1) RejZwierc, samotrzeci(a) (2). ◊ [G samotrzeci(e)j. ◊ V samotrzeciå.] ◊ pl N m pers samotrzeci (1). ◊ D samotrzecim (1).

Sł stp notuje, Cn s.v. samoczwart, Linde XVI w.

1. Sam z dwoma innymi, w trzy osoby; mettertius JanStat, Cn; tertiusmet Cn (49): yakom ya mychala spogroshewa nyesbyl szamotrzecz gwalthem ZapWar 1501 nr 1901, 1501 nr 1901, 1510 nr 2076 [2 r.], b.r. nr 2115, 1528 nr 2457, [c. 1536] nr 2519 (11); Alye vrządnyczy woythowye y wathamąnowye [...] mayą przyſzyącz szamotrzeczy wthen obyczay yze [...] MetrKor 34/134v, 34/135; Gurdzinszky pan [...] possla zophiego samotrzecziego Cessarzowi poslal. LibLeg 9/53, 6/115v, 116v, 11/138; nalaſl Cuſzką ſſamotrzeczego wkarczmie LibMal 1543/67; dłużnikowi o dług Cyrográffem zápiſány przyſyęgę ſámotrzećiemu dopuſzczáią. GroicPorz x4v, h4, y3, ll2v; ieſliby był dług dwádzyeſćiá grzywien/ tedy ſam/ ieſli czterdzyeſći tedy ſámowtor/ ieſli więcey/ tedy ſámotrzeć ma przyſiądz rękoymia. UstPraw F4v, D, G3, G3v; á thám Axámitá zábili/ á Tháláfus iedno ſámotrzeć vćiekł BielKron 304v, 208, 418; tám vmieráiąc práwie/ miał dziwne á niebieſkie náwiedzenie. Przyſzłá do niego przecżyſtá Mátká Boża/ ſamo trzećiá/ lecżąc rány iego. SkarŻyw 167; ze ſlawni przodkowie waſzi omnieiſze krziwdi na Krole Pani ſwe gwaltu wolali/ zawolaicieſz wi tez na tego ſkaſtze R: P: autzincie ſobie ſami zniego ſprawiedliwoſc/ kazawſzi mu ſtanac przedſie tak yako on roſkazowal drugim tilko ſamo trzecim ſtawac PaprUp K; My tedy w tákowéy rzeczy Piotrowi ſámotrzećiému ſkázuiemy przyśięgę SarnStat 620, 825 [2 r.]; [A tak Pan Bóg dopomóc nam raczył ich pobić i Kuczuka samotrzeciego pojmać. MemorPretw 355; SzczerbSpecSax 442 (Linde)].

samotrzeć z kim (12): Ia ko ya nyesbyl gwalthem [...] yana slachathnego szelygy any zaszthapyl drogy szamothrzecz szyenem szobye rownem a drugyem nyerownem ZapWar 1509 nr 2068, 1505 nr 1994, 1523 nr 2155, 1531 nr 2539, 1545 nr 2634; LibLeg 6/115v; A kuſzka ſzamotrzecz ze dwiema ſlugami ſwimi Woythkiem Gierukiem a ſmarczinem czo ieſt zabit, wloſchiwſchi maſkary naſzią zaiachali mu drogą LibMal 1543/67; GroicPorz x4v; á ieſliby kſięgi iáko przygodą zginęły/ thedy táki przywiley podeprzeć ſámotrzećiemu z ludźmi dobrey ſławy. UstPraw H2v, H2; SarnStat 616, 769.

Żart. o obiektach nieożywionych (2): Muśi káżda potráwá iuż być ſámotrzeciá. RejWiz 15; RejZwierc 59.

α. [O św. Annie: w nawiązaniu do ikonografii przedstawiającej ją z Maryją i Dzieciątkiem; tu wydaje się stałym przydomkiem pozbawionym właściwego znaczenia liczebnikowego: O pánij moia naſzwiętſſa Anno/ boża ſtára mátko proſzę ćię śámotzrećiey [!] iż by mię wſpomogłá tey godźiny JanKoszŻyw H4.
Zestawienie: »Anna Samotrzecia«: O ſwięta Anno ſámotrzećya rácż mię wſpomocz JanKoszŻyw E7v, F4v, G2.]
a. [O Bogu w Trójcy: w trzech osobach: I przeto wierzamy iż to ieſt żywot wieczny/ poznáć ſámego/ nie ſámotrzećiego/ Bogá prawdźiwego/ y tego Chryſtuſá ktorego on poſłał. PiotrGonTrzech 15; IEhowáh Bog wáſz (mowi Rácháb) ſam (ieſt) Bogiem na niebie zwierzchu/ y ná ziemi ze ſpodku. Y ta oto ſamego iednego Bogá nie ſámotrzećiego wyznawa. BudArt C4v.]
b. Dokonany w towarzystwie dwóch osób (1): nathych tho szeymyech gd by kogo obwynyono thedy ma bycz przyszyaga szamotrzeczya. MetrKor 34/134.
2. Jedyny z trzech (1): Bom ia ſam ieden zoſtał z téy drużyny/ Co poćiągáli ná ſię téy pierzyny. Oni iuż tylko légáią po parze/ Ia przedśię źiębnę ſámotrzeć do zarze. KochFr 27.
3. [Trzeci jako dodatkowy (może błąd): Rádzono potym na Koncilium: áby obádwá [Hus i Jeronim] mieſzkáli w Klaſztorze w Szwewiey/ w ktorymby ſie im podobało/ dawſzy im na ſamotrzećiego obudwu z oſobna vććiwe opátrzenie HerbOdpow Xx6v.]

KW, (LWil)