[zaloguj się]

207. Szyk.

a. Szyk zapisu.

Szyk wyrazów w tytuliku jednostki frazeologicznej ustalamy według częstszej odmianki. Przy równym stosunku odmianek w tytuliku wprowadzamy szyk z wyrazem hasłowym na początku. Zaimek zwrotny pozostawiamy w kolejności materiałowej (wyłącznej lub przeważającej). Jedynie w wypadku, gdy miałby on stać na początku, przestawiamy go za pierwszy wyraz. Jeśli jedno tekstowe użycie się łączy się z dwoma czasownikami zwrotnymi szeregu, stan ten również wprowadzamy bez zmian do tytuliku, np.:

»strzyc się abo golić«.

b. Wyrażenia, zestawienia, szeregi.

Przy dwuczłonowych wyrażeniach, zestawieniach i szeregach podajemy stosunek liczbowy szyku, np.:

[szyk 5:2] (7)
– przy czym pierwsza liczba odpowiada postaci szyku podanej w tytuliku (jest nią zawsze postać częstsza). Nie dotyczy to oczywiście wyrażeń potraktowanych jako odmianka strukturalna zwrotu lub frazy.
Szeregi typu »chwalić i cześć wyrządzać« uznajemy również za dwuczłonowe, a więc liczby o szyku odnoszą się do wzajemnej pozycji obu współrzędnych jednostek, prostej i złożonej; ewentualne różnice szyku w obrębie członu złożonego pomijamy.

c. Zwroty, frazy.

Dla zwrotów i fraz ograniczamy się w zasadzie do formuły:

[szyk zmienny].

d. Jednostki z wariantami strukturalnymi.

Jeżeli w jednostce znajdą się odmianki o różnej budowie, np. zwrotu i wyrażenia, uwagę o szyku podajemy zgodnie z regułą ważną dla typu uznanego za nadrzędny dla danej jednostki. Tak więc wyrażenie podporządkowane zwrotowi lub frazie będzie łącznie z nim opatrzone ogólną uwagą o szyku zmiennym, natomiast zwrot lub fraza dołączone do nadrzędnego wyrażenia będą posiadały wraz z nim dane szczegółowe, łączne dla całości.
Jeżeli przypadkowo cała struktura wariantowa przeciwstawia się pod względem szyku całej strukturze głównej, uwidoczniamy to zapisem tytuliku i nie dajemy uwagi o szyku. Jeżeli odmianka jest jednolita, a struktura główna zmienna, mimo uwidocznienia tego w tytuliku, uwagę o szyku dajemy normalnie, uwzględniając w niej całość materiału, np.:

»zdjąć czapkę; czapki zdejmowanie« [szyk zmienny].

e. Jednostki wieloczłonowe.

Wszystkie jednostki więcej niż dwuczłonowe (a więc też wyrażenia itp.) opatrujemy uwagą:

[szyk zmienny].

f. Jednostki eliptyczne.

Wypadki elipsy w jednostkach liczniejszych podciągamy pod szyk przeważający w danym źródle lub w całości materiału.