[zaloguj się]
[pdf]

BIELON (23) sb m

bielon (19), bielun (2), bieleń (1), bielen (1); bielon SienLek (2), Oczko, Calep; bielun Mymer1, KlonWor; bieleń LibMal; bielon: bielen FalZioł (15:1).

Pierwsze e jasne; bielón; bielon- z tekstów nie oznaczających ó; drugie e z tekstu nie oznaczającego è.

Fleksja
sg
N bielón
G bielonu, bieleniu
I bielon(e)m
L bielonie

sg N bielón (13). ◊ G bielonu (6), bieleniu (1). ◊I bielon(e)m (1). ◊ L bielonie (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII (z Cn) – XVIII w.

bot. Solaneae, Hyoscyamus niger, aureus, albus L. (Rost); roślina trująca z rodziny psiankowatych, bieluń, datura, lulek, szalej; iusquiamus Mymer1, Cn; hyoscyamus Calep, Cn; altercangenon, alterculum, altercum, apollinaris, calicularis, faba lupina, faba suilla, insana, mania, palladia, species hyoscyami varia, symphoniaca Cn (23): Iusquiamus. Pilſenkraut. Bielun. Mymer1 18; Ieft Bielon odeymuiączy cżuynoſć cżłonkom FalZioł I 65b; zwierciawſzy trzecią cźęſć dragmy tego naſienia bielonu/ z miodem albo s ſitą FalZioł I 65b, +3d, I 65a, 65a żp, 65b, II 1d, V 94v, 99 [2 r.]; wzyąla wetrzech koſzczieliech wodi ſzwyączoney y zielya dziewyącziorgą. Bielyenyu. ruthi pyączpyerſzi etc. LibMal 1544/85v; Ale choć ná iedney grubce/ Piołyn/ Wilcze łyko/ Portuláká/ Bielón/ Ogórek. Lákrycya: iedno gorzkie/ drugié ſłodkié Oczko 4; Hyoscyamus ‒ Bielon, Ruthenis, niemica. Calep 494a; Bielunem y piołynem tucżył ſię [koń] zá gumnem/ Podrożnikiem/ kobylim ſzcżawiem y pśim rumnem. KlonWor 19.
Zestawienia: »biały bielon; bielon biały« = Hyoscyamus albus L. (Rost) (4 : 1): theż wino w ktorym by było warzono naſienie białego bielonu z ocztem á s piretrum/ bolenie zębow vſmierza FalZioł I 65b, I 65a [2 r.], b, V 108v.

»czarny bielon; bielon czarny« = Hyoscyamus niger L. (Rost) (2 : 1): Czarny bielon ieft zimny á ſuchy około trzeciego ſłopnia FalZioł I 65b, I 65a, V 108v.

»bielon czyrwony« = Hyoscyamus aureus L. (Rost) (2): cżarny bielon ieft nagorſzy á naſzkodliwſzy á potym cżyrwony FalZioł I 65a, I 65a.

»bielon ogrodny« (2): Bielon/ ſzáley ogrodny SienLek 254; Bielón ogrodny SienLek X.

a. Wywar lub napar z bielonu (1): nogi vmyway w Bielonie ciepło na nocz. FalZioł I 65c.

Synonimy: balsam, niemica, szalej.

Cf BIELA, BLEŃ

LZ