[zaloguj się]
[pdf]

BRZYDLIWOŚĆ (41) sb f

o jasne.

Fleksja
sg pl
N brzydliwość brzydliwości
G brzydliwości brzydliwości
D brzydliwości
A brzydliwość brzydliwości
I brzydliwością
L brzydliwości brzydliwościach, brzydliwości(e)ch

sg N brzydliwość (6). ◊ G brzydliwości (11). ◊ D brzydliwości (1). ◊ A brzydliwość (8). ◊ I brzydliwością (3). ◊ L brzydliwości (2). ◊ pl N brzydliwości (1). ◊ G brzydliwości (3). ◊ A brzydliwości (4). ◊ L brzydliwościach (1) BibRadz, brzydliwości(e)ch (1) RejAp.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. Rzecz budząca wstręt, obrzydzenie, odrazę; abominatio Mącz (33): Abominatio Mierźioność. Brzidliwość. Przikrość. Przeklętość. Mącz 1c.
a. Przedmiot wstrętu fizycznego (2): Biodrá moie záwżdi pełne ſrogich brzidliwośći/ Nie máſz zdrowia w ciele moim bo ieſt wielkiey mdłośći LubPs K3v; ná to mieyſce potym [...] śćierwy y inne brzydliwośći wyrzucano WujNT 22.
b. Rzecz lub czyn moralnie brzydki, wstrętny, grzeszny; występek, grzech, niezbożność, rozwiązłość; brzydota, ohyda; abominatio Mącz; exsecramentum Cn (30): Gdybyście więc virzeli brzydliwośc rć. a ona ſtoj namieścu świętęm [...] powiedaią że wkościele bożęm było poſtanowiono Bałwofalſtwo i Bałwán MurzNT 116; Matth 24/15; A oſtátek ſlow Ioácymá: y brzydliwośći iego ktore broił Leop 2.Par 36/8, Ex 8/26, 2.Par 36/14; BibRadz Is 66/3; [Neron] ná wſzytki złe rzecży/ niecnoty/ brzydliwośći/ y okrucieńſtwá ſie vdał BielKron 144v, 12, 462v; Abominatio est coram deo non sacrificium, Przeklęctwo á brzidliwość yeſt przed pánem Bogiem nie posługá. Mącz 263c; ſnadźby drudzy rádſzey pomárli niżli ná thákie brzydliwośći [upadek świata nędznego] pátrzyli RejAp 78v, 68, 87v, 135v, 140, 142, Ee2; RejPos 260, 262v; Przeklęty mąſz ktory dziáła báłwaná rzezánego y litego brzydliwość Iehowy [abominationem Domini] BudBib Deut 27/15, Prov 20/23; WujNT 103, Xxxxxv.
Szeregi: »brzydliwość i (a) plugastwo; plugawość a brzydliwość« (4 : 2): Iż tho ieſt Bábilon wielki á mátká wſzytkich plugáwośći á brzydliwośći ziemſkich. RejAp 142, 140, 141v, 142, 143; WujNT Apoc 17/4.

»wszeteczeństwo i brzydliwość«: Bábilonia wielka/ mátká wſzeteczeńſtw y brzydliwośći źiemie [mater fornicationum et abominationum terrae], WujNT Apoc 17/5.

2. Nudności, mdłości, skłonność do wymiotów, wymioty; nausea Mącz, Cn (8): radix nauseosa, Korzeń przikrość á brzidliwość poruſzáyąci. Mącz 242d, 242d [3 r.]; zbytnia iedza niepośila/ ale tylko żołądek brzidliwoſcią zeymuie KwiatKsiąż K4v; gdyż ták pijąc [wody siarczane]/ iáko y w nich śiedząc/ wiátróm/ ſurowośći/ zgádze/ brzidliwośći/ do iedzenia niechęći/ twárdośći/ ſzczkániu [...] pomogą. Oczko 15; A iż ieſt rzecz potrzebna [...] kiedy ſyrupy kto bierze/ áby nauſeam/ brzydliwośći/ á oſłábienia iákiégo niemiał/ pośiláć Oczko 38v, 22v.

Synonimy: 1. mierzioność, przykrość, przeklętość; b. niecnota, nieczystość, plugastwo, plugawość, przeklęctwo, sprośność, wszeteczeństwo; 2. przykrość, rzyganie, wracanie, zgaga.

Cf BRZYDKOŚĆ

ZZie