[zaloguj się]
[pdf]

CHODZENIE (72) sb n

-o- (11), -ó- (2); -o- Strum, Oczko; -o- : -ó- Mącz (9 : 2); pierwsze e jasne, drugie pochylone.

Fleksja
sg pl
N chodzenié
G chodzeniå
D chodzeniu
A chodzeni(e) chodzeniå
I chodzenim, chodzeni(e)m
L chodzeniu
inne sg N a. A - chodzeni(e)

sg N chodzenié (21); -é (1), -(e) (20). ◊ G chodzeniå (21); -å (16), -(a) (5). ◊ D chodzeniu (2). ◊ A chodzeni(e) (6). ◊ N a. A chodzeni(e) (1). ◊ I chodzenim (5) OpecŻyw, SeklKat, Mącz, SienLek, CzechRozm, chodzeni(e)m (4) ModrzBaz, CzechEp, WujNT, SkarKaz. ◊ L chodzeniu (9). ◊ pl A chodzeniå (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden tych samych przykładów) – XVIII w.

1. Chód, przenoszenie się z miejsca na miejsce, poruszanie się na nogach; incessus Mącz, Calep, Cn; itio Mącz, Calep; gradus Mącz; ambulatio, deambulatio, deambulatorium, gressio, gressus, inambulatio, ingressus, itus Cn (53): iako ona panna w piętnáſcie lát mlodá/ ſromiezliwá/ chodzenim ſpratzowaná OpecŻyw 15; PatKaz III 122; FalZioł I 9c; aby niżej będąc chodzeniu nie zawadzały ſwim zwieſſzenim. GlabGad D6, P7v; RejPs 215v; SeklKat Q4v; kto wam tzynić roſkazał ty krziżyki ty kreſlánia/ ty poprzyſięgánia/ ty Dychánia ty w koło chodzenia? KrowObr 73v; Mącz 44b, 104b, 134a, 147c; SienLek 32v, 147v; GórnDworz L8v; RejZwierc 69; ábyś [...] miał przeſtrzéństwo ná tych bórtách dla chodzenia y ſucho. Strum E3v; ModrzBaz 36, 45v, 56; Oczko 19v; A iſz ná nogi chor był: niemogł wchodzeniu onemu młodſzemu zrownáć SkarŻyw 202; Calep 518a, 555a, 566b; SkarKaz 40b; A náwięcey náſz Polſki narod z przyrodzenia Rad pątuie: bo záwſze chuć ma do chodzenia. KlonWor 52.

chodzenie po czym (11): Mącz 371c; GórnDworz E3v; RejPos 225v; Co iáko ſię zgodźi z onym po ráiu chodzeniem CzechEp 186; Calep 953b; Chodzenie po wodzie prawdziwemu ćiáłu nie vwlokło. SkarKaz 160b marg, 160b. Cf »chodzenie po świecie«.

Wyrażenia: »na stolcach [= na szczudłach] chodzenie« (1): Grallatorius gradus, Szerokie ſtąpánie álbo ná ſtolcách chodzenie. Mącz 148b.

»chodzenie po świecie« (4): Porządek iego około chodzenia y kazánia po świećie. SkarŻyw 309 marg, 309, 362, 544.

a. Udawanie się na określone miejsce lub w określonym celu; uczestniczenie (13): Volno chodzenye ſkvpyamy sobopolne kvpczom. baczicz raczi yego Kro. m. yſch yeſth potrzebne. LibLeg 11/182, 11/134v; Leop Tob 5/5.

chodzenie do kogo, do czego (6): żebymći ſie nie vprzykrzył/ ták cżęſtym do ćiebie chodzenim CzechRozm 205; SkarŻyw 573; SkarKaz 311a. Cf chodzenie od czego do czego, »chodzenie do stołu bożego«.

chodzenie od czego do czego (2): GórnDworz O5; chodzenie od miáſtá do miáſtá RejPos 318.

chodzenie na co (4): potwierdza pielgrzymowánia Chrześćijáńſkié/ ábo chodzenia ná odpuſty WujNT 8, 44; Tá vſtáwá około chodzenia ná mieścá święte SkarKaz 41a, 41a marg.

Wyrażenia: »bosemi nogami chodzenie« (1): á ſamemu Ceſarzowi boſemi nogámi z Rzymu áſz do świętego Micháłá do Gárganu gory chodzenia náznácżył SkarŻyw 573.

»chodzenie do stołu bożego« = przystępowanie do komunii (1): iſz nabożeńſtwo ſwoie zwykłe y chodzenie do ſtołu Bożego opuśćiłá. SkarŻyw 36.

b. Sposób oznaczania odległości [w G sg] (1): trzy dni chodzenia po motykę: niſz znią przyidę/ boię ſię áby ciáłá zwierz nie ſtárgał SkarŻyw 52.
2. Postępowanie, sposób bycia (6): wywiedzieſz mię nádrogę ſluſznego chodzenia dla ymienia twego ſwiętego. RejPs 44, 26; GliczKsiąż F4v; Strepitus Metaphorice significat, Pychá/ pyſzne chodzenie/ też poczet/ słudzy zá pánem ydąci. Mącz 420c.

chodzenie za kim (1): y zá znák też ſtátecżnego wiernych/ zá Chriſtuſem wodzem y Hetmánem chodzenia. CzechEp 368.

a. O ciąży; praegnatio Mącz (1):
Wyrażenie: »chodzenie dziećmi« (1): Praegnatio, Noſzenie/ chodzenie dziecmi. Mącz 317d.
3. Noszenie się, ubieranie się; noszenie stale czegoś przy sobie (6): Miedzy ſzaty czo ku chodzeniu: nakłaſć rzecży woniączych FalZioł V 65; Niech będzye náwſzem miárá w iedle y w chodzeniu RejWiz 17v; GórnDworz Ff2v; RejZwierc 57v.
Wyrażenia: »chodzenie z bronią« (1): z czego złe vczynki roſtą: iáko ieſt piiáńſtwo/ chodzenie z bronią/ z rruśncámi [!] GórnRozm C2.

»nago chodzenie« (1): Ezáiaſzowe nágo chodzenie CzechRozm 135.

4. Wyrażenie: »za pasy chodzenie« = walka zapaśnicza; agon, luctatio, palaestra Mącz; athletica Calep [szyk 6 : 1] (7): Palaestra, Szermowánie/ zápáſnictwo/ też mieyſce do zápáſow chodzenia. Mącz [273]a, 6b, 198b; chodzenie zápáſy/ turnyeie/ gonitwy/ [...] wſzem wobec ludziom ku tákowey pocieſze/ y nápáſieniu ocżu pokázowáli. GórnDworz O2; CzechEp 185, 310; Athletica ‒ Nauka zapaſſi chodzenią. Calep 109b.
5. [Przejście, może też korytarz: Przy tych gmachach zwierzchnich jest w murze chodzenie ku polowi, w którym chodzeniu okienek dla strzelby 10. LustrWpol I 29, 13.; Z kuchniej jest wyście na jezioro drzwiami, z których jest chodzenie do sadzu, w którem ryby chowają na jezierze LustrPom 195.]

Synonimy: 1. iście, stąpanie, ście, wędrowanie; 4. szermowanie, zapaśnictwo.

Cf CHOD, CHODZIĆ

ZZa