[zaloguj się]
[pdf]

CHYTRZEC (13) sb m

chy- (12), chi- (1).

e jasne.

Fleksja
sg pl
N chytrzec chytrcy, chytrzcy
G chytrc(o)w
A chytrca

sg N chytrzec (6). ◊ A chytrca (2). ◊ pl N chytrcy (1) LibLeg, chytrzcy (1) BudBib. ◊ G chytrc(o)w (3).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w.

Człowiek przebiegły, podstępny, zdradliwy, sprytny; przezorny, mądry; deceptor BartBydg, Mymer2; dissimulator Mącz (13): Diábelciem ſtary chytrzetz ieſt OpecŻyw 133; BartBydg 39b; GlabGad O7; LibLeg 9/49v; Mymer2 36v; Mącz 394d.
Przysłowie:BierEz N3; położył dzyecię ſyná iego przed pługiem Telemachá/ przenioſł go Vliſes pługiem/ pocżął ſie śmiać Palámedes/ ile mędrcow tyle chytrcow/ y muſiał z drugimi ku potrzebie woienney. BielKron 56.
Szereg: »tajemnik, chytrzec« (1): Suche kolaná znamio. cżłowieka mocznego, ſmiałego/ taiemnika chytrczá GlabGad P6v.
a. Przezorny, mądry (4): Káżdy chytrzec [astutus Vulg] cżyni (wſzytko) rozumnie/ lecż głupi wywieſza ſproſność. BudBib Prov 13/16, Prov 14/15, 18.
Szereg: »mędrek a chytrzec« (1): Iż dzyękuię tobie Boże Oycże/ iżeś zákrył á odiąłeś ty táiemnice Boſkich ſpraw ſwoich od mędrkow á od chytrcow ſwiátá tego RejPos 287v.

Synonimy: ćwik, lis, łotr, matacz, mędrek, podchwytacz, szalbierz, tajemnik, złośnik.

Cf CHYTRCA, CHYTREK, CHYTRY, [CHYTRZELEK]

MM