[zaloguj się]
[pdf]

CIERPNIĄCY (56) part praes act

cierpniący, cierpnący (33), cirpniący, cirpnący (13); cierpn(i)ący BibRadz, Mącz, ArtKanc; cirpn(i)ący SarnUzn (2), SienLek; cierpn(i)ący : cirpn(i)ący FalZioł (35 : 15).

cierpniący, cirpniący (43), cierpnący, cirpnący (13); ci(e)rpniący ArtKanc; ci(e)rpnący BibRadz, Mącz, SarnUzn (2), SienLek; ci(e)rpniący : ci(e)rpnący FalZioł (42 : 8).

e jasne.

Fleksja
sg
mNcierpniący fNcierpniącå nNcierpniąc(e)
Gcierpniąc(e)go Gcierpniąc(e)j Gcierpniąc(e)go
Acierpniący Acierpniącą A
I I Icierpniąc(e)m
pl
N subst cierpąc(e)
G cierpniących
A subst cierpniąc(e)

sg m N cierpniący (9). ◊ G cierpniąc(e)go (6). ◊ A cierpniący (4). ◊ f N cierpniącå (5). ◊ G cierpniąc(e)j (3). ◊ A cierpniącą (2). ◊ n N cierpniąc(e) (8). ◊ G cierpniąc(e)go (5). ◊ I cierpniąc(e)m (1). ◊ pl N subst cierpąc(e) (9). ◊ G cierpniących (2). ◊ A subst cierpniąc(e) (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI (jeden z tych samych przykładów) – XVII w. s. v. cierpnąć.

1. Mający smak kwaśno-gorzki; acerbus PolAnt (40): Ma też [koczenka] wonią przykrą/ ani theż ieſt thak cirpniącze iako piołyn FalZioł I 127d; Agreſt ktory ieſt pożołciały ku czyrwonoſci ſkłonny/ ieſt kruwki cierpniączy y barzo kąſaiączy w ięzyk FalZioł I 155c; Iábłka prawie vzrałe/ ſą rozdielne/ iedny cirrpniącze [!]/drugie kwaſno oſkhominne FalZioł III 23b; Przeto gdyby ſie przydało iżby mleko barzo było ciepłe/ albo cierpniącze. Taka niema dawać ſać na tſzcżo FalZioł V 36, I 95d, 115b, 128b, 130d, 145a (15); Hinc vinum Acinaceum, Cierpnące wino. Mącz 2c; A tákże tho owoc zły ieſt/ kwáśny y brzydki/ ćirpnąca tarnká. SarnUzn H4.

W charakterystycznych połączeniach: cierpnący(-a, -e) agrest, jabłko (4), tarnka, wino (4), żołądź.

Wyrażenia: »kwaśno cierpniący« (2): Domowe [gruszki] ſą nie iednoſtaynego przyrodzenia/ iakoż tho po owoczu da ſie znać/ [...] Niekthorych cżąſtka woda ieſt/ dla thego ſmak gich ieſt kwaſno cierpniączi z wodnoſcią ſlodką FalZioł III 23d, III 24a.

»smak (jest) cierpniący« (13): Smak ma mieć w ſobie cierpnąci miernie FalZioł I 150d; Smak białego kadzidła ieſth cierpniączy FalZioł III 32d, I 35d, 55c, 62a, 79b, 108b (13).

Szeregi: »gorzki i (a) cierpniący« (3): IAwor ieſt drzewo/ liſtu ſzyrokiego/ [...] ſmaku trochę gorzkiego á cierpnączego FalZioł I 108b, I 35d, 116c.

»kwaśny, (a, albo, i) cierpniący« (6): Wiele á cżęſte iadanie iabłek zwłaſzcża khwaſnech/ á cirpniączych/ gotowa przycżyna ku przyſciu łamania, a napełnienia głowy remą FalZioł III 23c, II 3a, III 23c, V 19a; SarnUzn H5v; Záwżdy nieco kwáśnego álbo ćirpnącego po obiedźie ziedz SienLek 4v.

»przykry a cierpniący« (1): poki ieſzcże zielony ieſt gallas/ tedy ma w ſobie ſmak barzo przykri á barzo cierpniączi FalZioł I 61d.

W przen (2):
Przysłowie: Oycowie iedli iágodę cierpnącą/ á w zębiech ſynom zoſtáią oſkominy. BibRadz Ez 18/2.
Szereg: »cierpniący i przykry« (1): Wybrawſzy z niéy kámienie [z winnicy = o kościele], hoynie ią roſpłodźił [...] Owocu z niey wdzięcżnego/ cżekał cżáſu ſwego. [...] Ale oná ćierpniące y przykre puśćiłá ArtKanc K5v.
2. Wywołujący ściąganie, drętwienie (14): Też popioł kapuſtny ieſt cirpnąci a mocznie wyſuſzaiączi. FalZioł I 34b; Bluſzcż acżkolwiek ieſt gorzki: á wſzakoż ieſth dobry ku lekarſtwam/ abowiem ma mocz cierpniączą y zaciſkaiączą FalZioł I 48d; Palma z ſwemi Latoroſlami [...] ſą cierpniączego przyrodzénia y ſuchego/ rany wyſuſza y naraſzcża FalZioł III 20b, I 75b, 115b, 126a, 134a, 148a (14).
3. Zdrętwiały, ścierpły (2): Zyły zmilkłe á cierpnącze wſpomaga. FalZioł ‡‡e; Na mieſtcza niecżuyne á cierpnącze lekarzſtwo. FalZioł *3a.

Synonimy: 1. brzydki; 2. ściągający.

Cf CIERPKI, CIERPNĄĆ, CIRPNY

DM