[zaloguj się]
[pdf]

CZUJNIE (20) av

czujnie (11), czujno (7), czujnie a. czujno (2); czujnie Leop, Mącz, BielKron, Prot, ModrzBaz, StryjKron, Calep (2); czujno RejPs, RejJóz, RejZwierz, RejZwierc (2), GórnRozm; czujnie : czujno SkarŻyw (3 : 1).

comp czujni(e)j (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI w.

1. Uważnie, ostrożnie, przezornie, z dbałością, gorliwie, troskliwie, roztropnie, pilnie; vigilanter Mącz, Calep, Cn; expergite, vigilate Cn (17): Z ktorego porządku powołánia y ten niemáły pożytek przychodźi wpoſpolſtwie/ iż drudzy [...} zá boiáźnią będą ſye tym czuyniey wyſtrzegáć pijáńſtwá GroicPorz n4; Leop 4.Reg 11/6; Vigilanter, Czuynie/ pilnie/ oſtrożnie/ pieczołowicie. Mącz 496a; Prot C4; ModrzBaz 95; Wſzakże mym zdánim to ſię właśnie o Kacermiſtrzách/ [...] á złe iády przeklętey náuki rosśiewáiących/ rozumie: iſz ſię ich towárzyſtwá ták cżuyno y oſtro ſtrzec mamy SkarŻyw 59; Pilnował vrzędu ſwego cżuynie SkarŻyw 291; StryjKron 350; Calep 1123a.
Zwrot: »czujno spać, śpiący« (5 : 1): Dobry dźień panie Iożeph podobnos cżuyno ſpał Bom ſlyſzał żes ſie wczora był barzo żafraſował RejJóz 18; RejZwierz 3v; Abowiem kto chce práwym rozumem ſzáfowáć/ Iuż tám trzebá cżuyniey ſpáć á rzadko prożnowáć. RejWiz 6v; RejZwierc 120; Więc prżywiedźieli zbrodniá do źimney o wody Stároſtá/ iuſz ſię ſtrżedz/ iuſz czuyno ſpáć muśi. GórnRozm D2v; Calep 594b.
Szeregi: »czujnie i pilnie« (1): widząc ſtárſzy iego proſty y gorący do Boſkich rzecży vmyſł/ wyſłał go [św. Antoniusza] do Koimbry gdzie doſtawſzy pożądánego pokoiu/ cżuynie y pilnie ná wſzeláką ſię doſkonáłość cnot ſług Bożych zbierał. SkarŻyw 542.

»rządnie a czujnie« (1): ktoregoſmy ćie [...] ná to kſięſtwo Litewſkie obrali/ ná kthorym ieſli ſie rządnie á cżuynie záchowáwáć będzyeſz/ możeſz porownáć nie tylko s kſiążęty/ ále y s krolmi BielKron 403v.

2. Nie śpiąc, czuwając; expergite, vigilate, vigilanter Cn (2): Y ſen mi przydz nigdy niemoże przed ſtáránim moim/ bo czuyno ſiedzieć muſſę nie ináczey iáko płochy wrobl pod ſtrzechą RejPs 148v; RejZwierc 171.
3. Czule, serdecznie, z uczuciem (1): Cżekałem tego cżáſu záwżdy/ cżuynie wzdycháiąc do ćiebie. SkarŻyw 115.
4. [Donośnie: Nawiętſzy Gołąb Grzywacż y ſmácżnieyſzy/ Miedzy Gołębmi y też naznácżnieyſzy. Bo cżuyno bazą [lege: barzo] rad po leśie huka/ Latwie go naydzie kto go iedno ſzuka. CygMyśl B4v.]

Synonimy: 1. ostrożnie, pieczołowicie, pilnie, rządnie.

KN