[zaloguj się]
[pdf]

CZUŁOŚĆ (12) sb f

o jasne.

Fleksja
sg
N czułość
G czułości
A czułość
I czułością

sg N czułość (1). ◊ G czułości (2). ◊ A czułość (5). ◊ I czułością (4).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII – XIX w.

1. Zdolność doznawania uczuć, wrażeń, wrażliwość; sagacitas Cn (3): Oczko 12v; [Bóg] chćiał mię być cżłowiekiem/ dał mi żyćie/ cżułość/ rozeznánie LatHar 560.
W przen (1): [słońce] Dźień krotki z źimnem/ z ćiepłem długi wodźi/ Pełne wſzelkiey cżułośći/ Wárkocże máiąc z promieńmi iáſnośći. GrabowSet E2v.
2. Czujność, uwaga; pilność, piecza, dbałość, staranie; vigilantia Cn (9): Moſkiewſkiego też lekce w tym nie pokładaymy/ Czułość y biegłość iego iedno rozſądzaymy. MycPrz I [C]2v; Aczći on [Bolesław] był walecznym/ [...] A męſtwęm ni czułośćią nigdy nie oſłabiał. MycPrz I C4, C3, II D; A to wżdy mamy ná to kwártę/ żeby ná gránicy był żołnierż/ y zá łáſką Bożą /á czułośćią Hetmáná dźielnego Koronnego/ IANA ZAMOYSKIEGO. dawno iuſz v nas/ Tátárowie nie ſzkodźili GórnRozm D2; á co miał wielą myśli/ gromádą ſłow/ tym ſcriptem cżułość y powinność iego [urzędnika] wzbudźił GostGospSieb +3v; Phil I4; [Jan Zamoyski] Krákowá Miáſtá ſtołecznégo/ od niego [Arcyksięcia Maksymiliana]/ czułośćią y ſpráwą ſwą obrónił SarnStat 1051.
Szereg: »opatrzność i czułość« (1) : Kazdy to z nas sam baczy iz by lepszey potrzeba opatrznosci y czułosci anizeli iest, azwłascza iz tez podwa niedziel Termini będą przypadac rebellibus, przed sądem KIM ActReg 124.

Synonimy: 2. baczność, czujność, dowcip, opatrzność, ostrożność, pilność, roztropność, rozum, staranie.

Cf NIECZUŁOŚĆ

KN