[zaloguj się]
[pdf]

DŁUŻEN (49) ai

dłużen (37), dłużny (2), dłużen a. dłużny (10); dłużny GórnRozm, KochAp.

-e- (38), -ę- (1).

e jasne.

Fleksja
sg
mNdłużen, dłużny fNdłużn(a)
pl
N m pers dłużni
L dłużnych
inne formy
sg A - dłużn(e)go; sg L - dłużnym

sg m N (praed) dłużen (37), dłużny (2). ◊ A dłużn(e)go (1). ◊ L dłużnym (1). ◊ f N (praed) dłużn(a) (2). ◊ pl N m pers (praed) dłużni (5). ◊ L dłużnych (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI i XVIII w.

Który ma do spłacenia zaciągniętą pożyczkę; qui debet Vulg; obaeratus Cn (49): A choć ná liczbie przeſtánie Przed ſie dłużen nie zoſtánie RejRozpr C4; GroicPorz h3, r3v; Ieden pijąc w piwnicy/ był dłużen niemáło RejFig Cc3v; BibRadz 1.Reg 22/2; BielKron 106v; Obligatus pecunia, Wiele dłużen/ długámi obowiązány. Mącz 193c, 167a, 253d, 294c; PudłFr 19; ták dłużny/ iż iego máiętność zá to nie ſtoi GórnRozm B4v; Kłopoce się widzę zetak wiele dłuzęn ActReg 132; Relinquor – Pozoſtaię dłuzen. Calep 909a; GAmrat Arcybiſkup/ iż był pan hoyny [...] był téż y dłużny KochAp 11.

dłużen co (17) : kthore [dwie pierzynie] wdąbnye przewoznyczcze Margorzaczye przedali za kopą na kthorą yedno wyardunk od nvey wzyeli, a grzywne ym yeſzcze dluſzna LibMal 1545/104v, 1547/126v, 1548/138; MurzNT 88v; Leop Matth 18/24, 28 [2 r.]; RejPos 246v; ieden był dłużen denarzow pięć ſet/ á drugi pięćdzieſiąt. BudNT Luc 7/41 [idem WujNT], Matth 18/24 28, 29 [28]; WujNT Luc 7/41. Cf dłużen komu za co; Fraza.

dłużen komu [w tym: co (10)] (22): LibLeg 11/92v; MetrKor 40/817; LibMal 1545/104v, 1547/126v, 1548/138; przywiedziono mu/ iednego ktory mu był dłużen dzieſięć tyſięcy funtow. Leop Matth 18/24, 28 [2 r.]; AEs nostrum, Dług naſz/ gdy kto nam nieco dłużen yeſt Mącz 5a; RejPos 246v; BudNT Matth 18/28, 29 [28]; Calep 268a; O Kmiećiách dłużnych Mieſczánom. SarnStat 920 marg, 690, 1233. Cf dłużen komu za co, Fraza.

dłużen komu za co (5): za kthore [prześcieradła] ym yeſzcze kucharka plebanſka woſſyecznye 20 groſſi dluzna LibMal 1545/105, 1545/105v, 1547/132, 1548/139v. Cf Fraza.

W charakterystycznych połączeniach: nieco, niemało, tak, tak wiele, wiele dłużen (4).

Fraza: »długu [komu] nie jest dłużen; dłużen [komu] za dług« (1 : 1): MetrKor 40/818; iże ia [rękojmia] wierze/ że nieboſzczyk thákiego długu Powodowi nie ieſt dłużen. GroicPorz ſ.
Przen: Obciążony grzechem (1): chociay ty wiedzyeſz pocżćiwy żywot wedle zakonu ſwoiego/ [...] áleś przedſię wiele dłużen RejPos 310v.
a. Zobowiązany do wykonania pewnej powinności, powinien (7):

dłużen komu (5): OrzRozm N2v; Bóć záprawdę niepożytecżnym ma być on rozumian/ kto niecżyni tego co ná iego powinność należy: álbo kto żadnego pożytku Rzecży poſpolitey/ ábo komukolwiek dłużen niecżyni. ModrzBaz 99v. Cf dłużen co komu.

dłużen co komu (3): Nikomu nic niebądźćie dłużni: tylko żebyśćie ſie zobopolnie miłowáli Leop YY4v; SarnUzn H4; Bo naprzod viśćiłeś ſie w wierze ſwemu Krolowi/ ktorąś mu y z ſtrony przyrodzenia y z ſtrony vrzędu twego był dłużen ModrzBazBud ¶5v.

cum inf (3): Oto ia Krolowi ſwemu dłużen ieſtem ná ſwym koniu woynę ſłużyć/ wedle máiętnośći ſwey dármo OrzRozm N2v; Zkąd dłużen był wedle wſzego brátom podobnym być [debuit per omnia fratribus similari] BudNT Hebr 2/17, Hebr 5/12.

Synonimy: winien; a. powinien.

Cf NIEDŁUŻEN

KCh