[zaloguj się]
[pdf]

DOJECHAĆ (46) vb pf

dojechać (29), dojachać (6), dojechać a. dojachać (11); dojechać RejWiz (2), BielKron (9), Mącz (10), GórnDworz (2), RejPos, CzechRozm, ModrzBaz; dojachać LibMal, KochPam, ActReg; dojechać: dojachać LibLeg (1 : 1), SkarŻyw (2 : 2).

o oraz oba a jasne; e w imp pochylone, w pozostałych formach jasne.

Fleksja
inf dojechać
praet
sg pl
1 m -m dojechåł m pers
2 m -ś dojechåł m pers
3 m dojechåł m pers dojechali
imperativus
sg du
1 dojédźwa
2 dojédź
3 niechajże dojedzie
conditionalis
pl
3 m pers by dojechali

inf dojechać (15). ◊ fut 1 sg dojadę (1). ◊ 2 sg dojedziesz (5). ◊ 3 sg dojedzie (4). ◊ 3 pl dojadą (1). ◊ praet 1 sg m -m dojechåł (1). ◊ 2 sg m -ś dojechåł (1). ◊ 3 sg m dojechåł (8). ◊ 3 pl m pers dojechali (2). ◊ imp 2 sg dojédź (2); -é- (1), -(e)- (1). ◊ 3 sg niechajże dojedzie (1). ◊ 1 du dojédźwa (1) WyprPl A3v. ◊ con 3 pl m pers by dojechali (1). ◊ part praet act dojechåwszy (3).

Sł stp notuje, Cn s.v. dobiegam, Linde XVI (cztery z tych samych przykładów) ‒ XVIII w.

1. Jadąc zbliżyć się do kogo lub czego, dotrzeć do jakiegoś celu; ire Mącz; decurrere, excurrere, percurrere Cn (34): LibLeg 11/[322]v; RejZwierz 110v; BielKron 250v; Magnis portoriis mercatores illo ire consueverant, Częſte á wielkie cłá niżli tam doyadą krámárze muſzą dáć. Mącz 313c; RejPos 284v; á Epiphániuſz [...] do Cypru płynąc/ w okręćie niedoiáchawſzy/ vmárł. SkarŻyw 455, 90, 455; WyprPl C2; Ktoż ſzczęśliwſzy: ten co rychło doiedźie/ czyli ten co ſię po morzu y wiátrách długo włoczy SkarKaz 422b.

dojechać czego, kogo (7): Kolchis kroleſtwo bogáte nád morzem Pontſkim/ ſkąd był Iazon Medeą vnioſł doiechawſzy złothego runá BielKron 269v; Słonecny wyſep/ tego nie może doiecháć nikt przed ſkáłámi w wodźie BielKron 461v, 125v, 445v, 452; KochFr 52; Przeto ſkoroś doiáchał kráiu oyczyſtégo/ Obraneś poſłem záráz KochPam 80.

dojechać do czego, do kogo (10): LibLeg 10/114; A kto temu nie wierzy/ by ogień był w zyemi/ Niech ſie do Etny gory doiecháć nie leni. RejWiz 149v; ále ſzcżeſliwy do do mu doiedzieſz. HistRzym 99v; HistLan ktv; niechby tylko ſámemu Káſztellanowi było wolno [...] doiecháć do miaſt y wśi/ bráć potrzeby á ſzácowáć. ModrzBaz 117; SkarŻyw 451, 455; tylko ze dow miał doiachać ActReg 161; Doiédźwá do Krákowá WyprPl A3v; Stąd iuż doiedźieſz do ſámey MOTLAWY KlonFlis Hv.

dojechać ku komu (1): Iwanowy wozniczi ku panu zwlodarczikyem doyachacz [...] kazal. LibMal 1548/146.

dojechać na co (2): nie doiechał ná zamek BielKron 377v; niſzli ná to mieyſce gdzie był wygnány doiáchał/ oddał Duchá Pánu Bogu SkarŻyw 455.

dojechać czym (3): kroleſtwá bogáthe morzem doiechawſzy dáleko náleźli BielKron 278v, 445v, 455.

Przen (2):
Zwrot: »guzu dojechać« = nabawić się czego złego, nieprzyjemnego (2): A wżdy cżáſem áni wzwie [co o Pana, o cnotę nie dba] gdzye guzu doiedzye. RejWiz 130; Serce ſtráſzliwe [= lękliwe] á cżegoż dowiedzye/ Y ſławę tráći y guzu doiedzye. RejZwierc [213].
2. Dopaść kogo, zaskoczyć, najechać, napaść, natrzeć, uderzyć, dosięgnąć ciosem (często będąc na koniu); zadać cios, razić, ranić; adoriri, aggredi, incursare, incessere, verberare, vulnerare Mącz [kogo] (8): Rorarii milites, Lekkiey yázdy żołnierze/ huſárze [...] vyecháć y doyecháć łatwie nieprziyacielá mogą. Mącz 358c.

dojechać czym (2): Incessere hostes iaculis et saxis, Doyecháć nieprziyacioł ſtrzałámi y kámienmi. Mącz 44b; Aliquando verberare et vulnerare significat, ut hunc primum levi hasta strinxerat Naprzód go włoczenką álbo drzewem doyechał/ trąćił/ raz á ſztós mu zádał. Mącz 421b.

Zwroty: »nieprzyjacielskiem obyczajem dojechać« (1): Gladiatorio animo aliquem adoriri, Nieprziyacielskiem obyczáyem kogo doyecháć. Mącz 146b.

»dojechać z pięścią« [szyk zmienny] (2): Adoriar te pugno nisi cessas, Doyadę cie s pięścią yeſli nie chceſz przeſtáć. Mącz [269]a, 74c.

»tajemnie, zdradliwie dojechać« (1 : 1): Cuniculis aliquem aggredi, Táyemnie kogo doyecháć. Mącz 72b, 109d.

3. Dotknąć kogo, dokuczyć, dociąć słowem, dowcipem, żartem, dać się komu we znaki; użyć niezbitego argumentu, pokonać w dyskusji; impetere Mącz [kogo] (4): Też około z vſzcżknieniem trefnowánia/ [...] áby cżłowiek wiedział kogo doiecháć ma GórnDworz O3; tho ma ſwą oſobną wdzięcżność/ kiedy kto te ſłowá ktoremi go dotkniono przyiąwſzy/ obroći rzecż ná tego kto go doiechał GórnDworz Q; Coſz ty ná to [przytoczone argumenty] rzecżeſz? bom ćię iuż tu práwie doiechał. CzechRozm 57v.
Zwrot: »dojechać złemi słowy« (1): Impetere aliquem maledictis, Doyecháć kogo złemi ſłowy. Mącz 295d.

Synonimy: 2. dołamać, dotłuc, dotrzeć, nadskoczyć, natrzeć, porazić, ranić, wdać się, wpaść; 3. dojąć, dokuczyć, dotknąć, dotrzeć, przyciąć.

Formacje pochodne cf JECHAĆ.

Cf DOJECHANIE, DOJECHANY

LZ