[zaloguj się]
[pdf]

DOMAGAĆ SIĘ (117) vb impf

domagać się (116), domahać się (1) Calep 395b.

się (69), sie (48).

o oraz końcowe a, jasne; w inf i fut złożonym z inf -a- (11), -å- (3); -å- KochOdpr, SkarKaz; -a- : -å- Mącz (3 : 1); w pozostałych formach -å- (87), -a- (3); -å- : -a- MurzNT (2 : 1), SkarŻyw (5 : 1), NiemObr (3 : 1).

Fleksja
inf domagać się
indicativus
praes
sg pl
1 domågåm się domågåmy się
2 domågåsz się domågacie się
3 domågå się domågają się
praet
sg pl
2 m -ś się domågåł m pers
3 m domågåł się m pers domågali się
n subst domågały się
fut
sg pl
1 m będę się domåg(a)ł m pers
2 m będziesz się domågåł m pers
3 m będzie się domågåł m pers będą się domågać, domågać się będą
conditionalis
sg pl
1 m domågåłbych się m pers byśmy się domågali
3 m by się domågåł m pers by się domågali
f by się domågała m an
impersonalis
domågåno się
participia
part praes act domågając się

inf domagać się (15). ◊ praes 1 sg domågåm się (3); -åm (1), -(a)m (2). ◊ 2 sg domågåsz się (2). ◊ 3 sg domågå się (12). ◊ 1 pl domågåmy się (4); -åmy (3) OrzQuin, OrzJan, SkarKaz, -ąmy (1) OrzRozm. ◊ 2 pl domågacie się (2); -acie (1) SkarJedn, -åcie (1) BibRadz. ◊ 3 pl domågają się (22). ◊ praet 2 sg m -ś się domågåł (1). ◊ 3 sg m domågåł się (16). ◊ 3 pl m pers domågali się (15). subst domågały się (1). ◊ fut 1 sg m będę się domåg(a)ł (1). ◊ 2 sg m będziesz się domågåł (1). ◊ 3 sg m będzie się domågåł (1). ◊ 3 pl m pers będą się domågać (2), domågać się będą (3); domågać się będą KochOdpr; będą się domågać : domågać się będą LibLeg (2 : 2). ◊ con 1 sg m domågåłbych się (1). ◊ 3 sg m by się domågåł (5). f by się domågała (1). ◊ 1 pl m pers byśmy się domågali (1). ◊ 3 pl m pers by się domågali (1). ◊ impers domågåno się (2). ◊ part praes act domågając się (5); -ając (4), -åjąc (1) ModrzBaz.

Sł stp, Cn notuje, Linde bez cytatu.

Żądać, dopominać się, usilnie o coś ubiegać się, chcieć, pragnąć, prosić; postulare, pugnare Mącz, Cn; capessere, irrepere, monere Mącz; clarigare, expostulare Calep; apposcere, deposcere, depostulare, efflagitare, urgere Cn (117): Expostulo – Pilnie rzecz mowie, domacham ſie wiwiaduięſie. Calep 395b, 203b.

domagać się czego (102), kogo (7): LibLeg 10/71v, 11/27v; Bende ſię tego domagał By mu ſendza ſtanać kazał RejKup y7, y7; MurzNT Luc 11/29; KromRozm III M7, P5v; KrowObr 28v [2 r.], 146, 254; BibRadz Ex 10/11; OrzRozm O2 marg; BielKron 412; Omnium rerum cupido languescit cum occasio est, Wſziſtkich rzeczi chćiwośći lenieyą gdy máyą prziczinę/ to yeſt nie ták ſie bárzo tego zwykli ludzie domágáć co ſie ym łatwie może ſtáć. Mącz 183d, 47a, 230d [2 r.]; CzechRozm 132v, 198; Lecż káráć winą tego/ ktoby ſię domagał tákiey álbo iákiey inákſzey przyśięgi [qui vel exigat vel det iusiurandum]/ [...] niegodźi ſię ModrzBaz 87, 6, 39v, 43v, 46, 55v (14); rzecży ſię nieprzyſtoyney domagaſz/ á prożno tego prágnieſz/ cżegoć nigdy nie dozwolą SkarJedn 185, 182; KochOdpr A3v; SkarŻyw 238, 318, 319, 354, 487; NiemObr 7, 42; ZapKościer 1584/49, 1586/64v [2 r.]; Goſpodarz pomniąc ná Niedzielny zaránek/ [...] nie był rad tákim gośćiom/ y niechćiał im dáć cżego ſię domagáli WerGośc 229; Wyrok náſzym nie kmyśli/ przedśię go trzymáią/ Ale ſye Niemcy czegoś więcéy domagáią. KochProp 9; OrzJan 38, 87 [3 r.], 106; LatHar +8; Przeczże narod ten znáku ſię domaga [signum quaerit]? WujNT Mar 8/12, s. 97, 148, 152, 397 [2 r.]; Przytym zá megóż wieku bywáłá Conſultátia: ieſliże Kśiążę Pruſkié należy do obiéránia Królá, czego ſie on domagał SarnStat 1143, 3v [2 r.], 906. Cf domagać się czego od kogo; czego u kogo; czego czym; czego na kim; Zwroty.

domagać się czego od kogo (4): ModrzBaz 44v; StryjKron 547; OrzJan 109; Drudzy záśię kuſząc/ domagáli ſię znáku od niego z niebá. WujNT Luc 11/16.

domagać się czego u kogo (8): Leop Luc 11/16; OrzRozm R2v; OrzQuin Z3; v Krolá ſię y S. Dunſtáná domagáli tego/ co byli vtráćili SkarŻyw 511; ZapKościer 1584/49; ReszPrz 92; Y wyſzli Pháryzeuſzowie/ y poczęli ſię z nim gádáć/ domagáiąc ſię v niego znáku z niebá WujNT Mar 8/11; SkarKaz 419b.

domagać się czego czym (2); Mącz 263c; ábyſmy niepotrzebnych rzeczy/ proznymi/ zbytnimi á wydwornymi ſłowy ſię nie domagáli. WujNT 26.

domagać się czego na kim (4): LibLeg 10/70, 11/26; ktho chćiał widzenie ſwoie powiádał/ domagáiąc ſie tego ná Krolu/ áby ich ártykułom [..,] Exekucyą vcżynił BielKron 423v; OrzQuin B2.

cum inf (1): Oto ſzatán [...] domágáł śię podśiáć wás iako pſzęnicę MurzNT Luc 22/31.

Ze zdaniem dopełnieniowym (4): BiałKat 133v; ná oſtátek domagáli ſię áby y nowy ich Miſtrz záraz według powinnośći przyſięgę hołdu vczynił. StryjKron 722; NiemObr 13, 59.

Zwroty:»cudow się domagać« (4): CzechRozm 189v; Ponieważ y Zydowie cudow ſię domagáią [signa petunt]/ y Graekowie mądrośći ſzukáią WujNT 1.Cor 1/22, s. 238 Ktoby ſię iednák v Kátholikow cudow domagał/ tákąby przymowkę záſłużył/ iáko ten krolewic. SkarKaz 419b.

»gwałtem się domagać« (1): Co X.P. vcżynić vśiłuie/ gwałtem ſię tego domagáiąc NiemObr 13.

»przez miecz domagać się« (1): Ze Graekowie Heleny nie tylko przez poſły/ Ale náwet y przez miecż domagáć ſię będą. KochOdpr C.

»(nie)upornie się domagać« = improbe ambire, improbe petere a. rapere Modrz (8): A zaż nie vpornie téy plagi domagamy ſye v Bogá? OrzQuin Z3, B2; CzechRozm 186v, 246; Bo ludźie chćiwośćią vrzędow zápaleni/ vpornie ſię ich domagáią ModrzBaz 55v, 74, 75v; ActReg 129.

»urzędu się domagać« = munia capessere Mącz [szyk zmienny] (10): Mącz 35c; Plato mowi y Cicero powtarza/ że nędzna rzecż ieſt domágáć ſię vrzędow ModrzBaz 43, 19, 39, 44v, 45, 74, 134; BielRozm 8; Smieią ſię [oni] vrzędu ták niſkiego y wzgárdzonego [...] bez wſtydu domagáć SkarKaz 458a.

»wolnośći się domagać« = libertatem capessere Mącz (3): Mącz 35c; Tego gdy Moyżeſz niechćiał/ ále ſie práwey wolnośći ze wſzytkiemi domagał: Phárao z ocżu im iść kazał. SkarŻyw 480; SkarKaz 44a.

Szeregi: »prosić abo domagać się« (1): A oni nalégali wielkięmi głoſzy żądaiąc [postulantes] (marg) proſząc abo domágaiąc się (‒) oto aby był vkrzyżowán MurzNT Luc 23/23.

»upominać i domagać się« (1): Miał Cieklinski to roskazanie abysię vsilnie vpominał, y vpornie d omagał [!] ostatniego responsu ActReg 129.

W przen (1):
Fraza: »[czego] ludzkość [= słuszność, racja] domaga się« (1): Chodźćie ſám ludźie: á cżego ſię ſámá ludzkość domaga [humanitas ipsa quid requirat] obácżćie. ModrzBaz 143.
a. praw. (2):
Zwroty:»krzywdy domagać się [u kogo]« = dochodzić zadośćuczynienia (1): To widzę/ Ze tey krzywdy v Graekow nikt ſię do tey doby Niedomagał KochOdpr C.

»sprawiedliwości domagać się [u kogo]« (1): y wedle ktorego práwá/ ſpráwiedliwoſći ſwey v zwierzchniego Páná álbo vſędźiego ſwego domágáć ſye máią. GroicPorz av.

Synonimy: pragnąć, prosić, upominać się, żądać.

Formacje pochodne cf MOC.

Cf DOMAGAJĄCY, DOMAGAJĄCY SIĘ, DOMAGANIE

SB