[zaloguj się]
[pdf]

DOPAŚĆ (20) vb pf

o oraz a jasne.

Fleksja
inf dopaść
praet
sg
3 m dop(a)dł
plusq
sg
3 m był dopådł
conditionalis
sg pl
3 m by dopådł m pers by dopadli
f by dopadła m an
n by dopadło subst

inf dopaść (1). ◊ fut 3 sg dopadnie (2). ◊ 3 pl dopadną (2). ◊ praet 3 sg m dop(a)dł (1). ◊ plusq 3 sg m był dopådł (1). ◊ con 3 sg m by dopådł (4). f by dopadła (1). n by dopadło (1). ◊ 3 pl m pers by dopadli (1). ◊ part praet act dopådszy (6).

Sł stp notuje, Cn s.v. dopadam, Linde XVII – XVIII w.

1. Gwałtownie, chciwie wziąć co, dorwać się do czego; pędem doskoczyć do czego, dosięgnąć; arripere, apprehendere, attingere, indipisci, nancisci Cn (19):

dopaść czego, kogo (16): Rad był onych gruſzek dopadł/ Przy niewoli wſzytki poiadł. BierEz P; ktorzy gdy go [wina] dopadną nie wiedzą kiedy przeſtać. GlabGad H2; RejKup k6v; RejWiz 48v; A ten dopadſzy bicżá/ nu święćicę chwoſtáć RejFig Aa2v; A choć nie ma páznokciow [Lwowski]/ zda mi ſie by śćiſnął/ Pewnie kogoby dopadł/ w garśćiby mu piſnął. RejZwierz 69v; BielKron 131v; oſtátek rozkrádną Sżtucżni obłudni ſłudzy/ gdy cżego dopádną. KlonWor 57. Cf Zwroty.

Zwroty: »dopaść gorąca, pieca« [szyk zmienny] (1 : 1): Radby gdzie [myśliwiec] dopadł gorącá Wolałby piec niż záiącá RejRozpr H2; RejWiz 13v.

»kofla dopaść« (1): kiloby gdzie znowu koflá dopadł. RejZwierc 134.

»dopaść konia, końskich włosow« (4 : 1): RejZwierz 47; Leſtko dopadſzy koniá vćiekał. BielKron 358v, 125, 207; To mowiąc [Menelaus], dopadł końskich włosów i szyszaka A ciągnął go, wracając do swego orszaka. KochMon 32.

»dopaść do pierzyny« (1): Nalepſzy mu [staremu] obercuch dopaść do pyerzyny. RejWiz 93.

W przen [kogo, czego] (2): Ale wierz mi iż [miłośnica] to Lis co dybie ná kury/ Niedba ten nic o mięſo gdyby dopadł ſkory. RejWiz 59; y tám mię ſnádnie/ Twoiá [Boża] nievchroniona ręká dopádnie. KochPs 203.
2. Spadając dotrzeć do jakiegoś miejsca; attingere Cn [czego] (1): Bywáią kośći zgryźione w łáynie Wilczym/ á wſzákże by potrzebá coby źiemie nie dopádło/ boć on poſpolićie ná kępie álbo też ná krzu rad brzuch proźni SienLek 99.

Synonimy: 1. chwycić się, dostać.

Formacje pochodne cf 2. PAŚĆ.

LZ