[zaloguj się]
[pdf]

DUŻE (17) av

duże (14), dużo (1), duże a. dużo (2); dużo ActReg.

e prawdopodobnie jasne, o jasne.

comp duż(e)j (2).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI i XVIII w.

1. Mocno, ze znaczną siłą, potężnie; valide, praevalide Mącz; fortiter Vulg (13): á gdy ſie z obu ſtron duże bili á niemało iuż Tatarow zbitych było/ y drudzi vciekać myſlili MiechGlab 11, 8; Mowćie/ y trąbćie w trąbę w źiemi/ wołayćie duże [clamate fortiter] mowiąc/ zbierayćie ſie/ á wnidźmy do miaſt obronnych. Leop Ier 4/5; podkáły ſie tedy duże przednie vffy wielkie z obu ſtron/ był kołat wielki/ lud ſie máły ſprácował Skanderbegow od wielkośći BielKron 245, 247, 250, 320v; Mącz 474b, d; Przycżyniay w nie [kule ogniste] Oleiu/ by gorzáły dłużey/ Im ie namocniey zwijeſz/ tym polecą dużey. BielSat N2v [idem] BielSjem 38.

W charakterystycznych połączeniach: duże bić się, bronić (się) (4), potkać się.

Zwrot: »duże się mocnić« (2): Moſkwićin ná nas záiątrzony duże ſię mocni GrabPospR K4, N3.
2. W znacznym stopniu, bardzo (4): Vulneribus gravis Alexander, bárzo zrániony duże vſieczony. Mącz 149b; Hiszpanski ma też co czynic iakom z rozumiał z Pana starego Kanclerza zbierac snadź wielki lud, ale go ma gdzie rozdzielic, Portugalczycy duzo mu wierzgaią. ActReg 183; GrabPospR Nv [2 r.].

Synonimy: 1. mocnie, mężnie, potężnie, silnie; 2. barzo, wielmi.

TK