[zaloguj się]
[pdf]

DZISI (124) ai

dzisi (7), dziszy (2), dzisi a. dziszy (1), dziś [tylko w wyrażeniach przyimkowych »do dzisia dnia«, »od dzisia dnia«, »po dziś dzień«] (114); dzisi PaprPan (6), MWilkHist; dziszy PudFr (2); dzisi a. dziszy ZapWar.

Fleksja
sg
mNdziszy fN
Gdzisiego G
A Adzisią
Idzisi(e)m I
pl
G dzisich
inne formy
sg m G skostn - do dzisia dnia, do, od dzisiå dnia, do dzisiednia; sg m A skostn - po dziś dźień

sg m N dziszy (2). ◊ [G dzisiego (Linde).] ◊ I dzisi(e)m (1). ◊ f A dzisią (1). ◊ pl G dzisich (3). ◊ sg m skostn G do dzisia dnia (3), do, od dzisiå dnia (2), do dzisiednia (2); do dzisia dnia Leop; do, od dzisiå dnia March3, CiekPotr; do dzisiednia WisznTr; do dzisia dnia: do dzisiednia KromRozm II (2 : 1). ◊ A po dziś dźień (107).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. Dotyczący, odnoszący się do dnia bieżącego; hodiernus Cn (2): na kthorem lysczye articuli były thy vyszey wypysane za dzyszyem actem thako my bog pomoszy. ZapWar 1529 nr 2537; A ná koláná klękaymy. Wyrządzáiąc mu cżeść chwałę W tę świętą dziśią Niedźielę. MWilkHist I.
2. Dotyczący, odnoszący się do bliżej nieokreślonego czasu teraźniejszego; hodiernus Vulg, Cn; nunc Miech (122):

W przeciwstawieniu: »dawniejszy ... dziszy« (1): Iáko ſłońce mieśiącá świátłośćią przechodźi: Ták dáleko wiek dźiſzy zá dawnieyſzym chodźi. PudłFr 76.

Wyrażenia: »dzisich lat« (6): Sámſon ſłynie że tho był rozdárł gębę Lwowi/ Y dziśich lat to nie dziw cżynić Ruſakowi. PaprPan B4; Snadź prze męſtwo Trzeckiemi iego przodki zwano/ W cżym y ſyná dziśich lat nie podłym poznano. PaprPan Cc2, A4v, B3, F3v, K.

»wiek dziszy« (2): Miéy złoto/ kto miłuie/ ták wiek dźiſzy nieśie/ Tego puſczą/ kto więcéy w kálecie przynieśie. PudłFr 76, 76.

Wyrażenia przyimkowe: »do dzisia dnia, do dzisiednia« = ad hanc a. hodiernum diem Vułg (4 : 2): Bo y do dźiſyednyá [usque in hodiernum enim diem Vulg 2.Cor 3/14] trwa zaſloná w czytányu ſtárego zakonu KromRozm II n2v, g2v, x3v; (Rácżey) niepośććie ták iákoście do dziſiá dniá paſſcżáli Leop Is 58/4; WisznTr 35; CiekPotr 89.

»od dzisia dnia« (1): Od dziſiadniá do iutrá/ woł záiącá goni/ á wżdy go niemoże doſćignąć/ vgonić. March3 X.

»(aż, (jeszcze) i) po dziś dzień« = (usque) ad a. in diem hanc, usque hodie Vulg; nunc Miech; in hunc diem, hodieque Cn [w tym: dawno ... i po dziś dźień (1), przed tym ... i po dziś dźień (1), zawsze ... i po dziś dźień (1), zawsze przed tym ... i po dziś dźień (1)] (107): BielŻywnlb 15; BielŻywGlab nlb 9; Thakże odtichmiaſt y po dzis dźień Machometowi ſlużą. MiechGlab 20, 6, 20, 27, 29, 32, 35; Auguſtyná ſwyętego náuká y piſánye podźis dźyeń w wyelkyey cenye yeſt KromRozm II qv, n4, x3; A yednák to namyáſtkom ich biſkupom á kápłanom ſlużyło/ y podźiś dźyeń ſluży. KromRozm III N3v, C5v, D7v, G6, H7, I4v [2 r.]; GliczKsiąż C4, C8, E3, E5v, 17 (8);Leop 1.Reg 30/25, 3.Reg 9/21, 1.Par 5/26, Esth 16/16, Ier 44/22, 1.Mach 13/30; Tegoſz Kośćiołá Swiątość Pan Bog rozmáitymi cudámi y przed tym okázował y po dźiś dźień okázuie WujJud 133, 48v, 53, 134, 14lv, 231v; WujJudConf 28, 38v, 80, 88, 103v, 124, 138; RejPosWstaw [414]v; CzechRozm A6v, 6v, 71v, 73v, 101, 255, 265; SkarJedn 28, 204, 230; A S. Woyćiechá męcżenniká Bożego y páſterzá ſwego ták vcżcił: iſz po dziś dźień to znácżno/ w Gnieznie y w Gnieznieńſkim kośćiele SkarŻyw 357, A3v, A5v, 180, 356, 363 (10); StryjKron 260; MWilkHist A3v; w gáiu záś ſoſnowym Zdroy możny bije/ ktory także Witułtowym Kluczem po dźiś dźień zową KochJez B3; NiemObr 39, 127, 160, 169; KochEpit A3; KlonŻal C; WerGośc 257; ZapKościer 1585/53; ZawJeft 13; y nie Polaki nas/ ále Láchy poſtárému podźiś dźień ieſcze zowie [Ruś]. KochCz B2; OstrEpit A3; RybGęśli A2v; Ktory ſkład wiáry/ iáko y záwſze przed tym/ ták y po dziś dźień wſzyścy wierni ná krzcie wyznawáią WujNT 515, 35, 60, 124 [2 r.], 212, 452, 471, 518; KlonKr A; SkarKaz 2b, 156b, 275b, 277a [2 r.], 382a, 419a, b; CzahTr D3v, G2, E3; PaxLiz A3; Iż po dźiś dźień pátrzyćie ná pány y krole ſwoie/ pomázáńce Bożé/ y z ich ſię ozdoby y możnośći vweſelaćie SkarKazSej 666a; Gdźie Bohátyrſka po dźiśdźień robotá Da ſię tám widźieć/ gdźie Herkules śmiáły Przekował ſkáły. KlonFlis Dv; Spráwá święta/ rádośći wſzytkim przymnożyłá/ Iákiey rownia po dźiś dźień w tych páńſtwách nie byłá. SapEpit A3v.

Synonimy: 2. obecny, teraźni,teraźniejszy.

Cf DZISIEJSZY, 1. DZIŚ

LW