[zaloguj się]
[pdf]

FRASOWNY (34) ai

a oraz o jasne.

Fleksja
sg
mNfrasowny fNfrasownå
G Gfrasown(e)j
Dfrasown(e)mu D
Afrasownégo A
Ifrasownym Ifrasowną
Lfrasownym Lfrasown(e)j
pl
N subst frasown(e)
G frasownych
A m pers frasowné
subst frasown(e)
I f frasownémi

sg m N frasowny (10). ◊ D frasown(e)mu (2). ◊ A frasownégo (2); -égo (1), -(e)go (1). ◊ I frasownym (4). ◊ L frasownym (2). ◊ f N frasownå (4). ◊ G frasown(e)j (2). ◊ I frasowną (2). ◊ L frasown(e)j (1). ◊ pl N subst frasown(e) (1). ◊ G frasownych (1). ◊ A m pers frasowné (1). subst frasown(e) (1). ◊ I f frasownémi (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

1. Skłopotany, stroskany, zmartwiony, smutny (16): A przetoż Dawid będąc ſam w ſobie fráſownym żáłuie ſię przed Bogiem y proſi o wſpomożenie BibRadz I 291b marg; Przecżżeſcie ſie zátrwożyli/ a przecż ták fráſowne myſli wſtępuią w ſerca wáſze [Quid turbati estis, et cogitationes ascendunt in corda vestra? Vulg Luc 24/38] RejPos 114; gdyż nas Sálomon vpomina/ ábychmy z weſołą á z ochotną á wſzákoż s pobożną á s poććiwą myſlą vżywáli dobrá ſwego od Páná nádánego/ powiedáiąc: Iż fráſowny duch wyſuſza kośći [spiritus tristis exsiccat ossa. Prot 17/22; duch ſmutny wyſuſza kośći. WujBib]. RejZwierc 139v, 87, 87v marg, 153, Bbb3; WisznTr 5; Phil P3; A otworzywſzy vſtá ledwomowne/ Prze on ćiężki żal/ y myśli fráſowne/ Znowu zábawia miłą kreẃ przy ſobie GrochKal 8; Ale ten żywot my nalepſzy mamy/ W którym namniey fráſownych troſk znamy. ZawJeft 27.

frasowny w czym (1): Wylicżáiąc nędznego narodu przygody/ Iákie ná nie fráſunki pádną/ iákye ſzkody. A wierę kyedy ſie kto w tym obacży práwie/ Nie ták będzye fráſownym w tey omylney ſpráwie. RejWiz 96.

W charakterystycznych połączeniach: frasowny (-a) duch, myśl (7), troska.

Wyrażenie: »frasowna głowa« (1): W fráſowney głowie pewnie dwoiá wádá/ Kłopot/ y trudno ma być dobra rádá. RejZwierc 230.
Szereg: »frasowny a nie uspokojony« (1): naydzieſz drugiego náwſzem nadobnie y ſpráwámi vććiwemi ozdobionego/ y doſtátkiem od Páná y inemi dáry Páńſkiemi opátrzonego/ á coż po tym kiedy myſl záwżdy będzye fráſowna á nigdy nie vſpokoiona/ ták w domowych iáko w inych poſtronnych ſpráwach. RejZwierc 106v.
a. Wyrażający smutek, zmartwienie (2): NAdobnie ono ieden Philozoph powiedział gdy mu ſługá s fráſowną poſtáwą przynioſł nowinę/ iż mu ſyn vmárł RejZwierc 153v; Inſzy záléwáli ſye łzámi fráſownémi ZawJeft 47.
2. Skłonny do smutku, do martwienia się (15): kreẃ cżyni człowieká weſołego/ hoynego/ wſpaniłego. Kolerá pyſznego á zuchwáłego. Flegmá záſię leniwego / oſpałego/ bládego. A Melankolia fráſownego/ á rzadko weſołego. RejZwierc 3v; tedy iſcie pilnie trzebá ſzukáć mámki nie kordiácżney/ nie melánkolicżney/ nie fráſowney/ ále coby byłá przyrodzenia dobrego/ obycżáiow vcżćiwych RejZwierc 6v, 143v; KochFr 34; PudłFr 9.
Przysłowia: Fraſowny dwie ſobie ſzkodzie cżyni z iedney. RejZwierc B; każdy fráſowny dwie ſzkodzie ſobie z iedney vcżynić záwżdy muśi. RejZwierc 85v; Fráſowny dwie ſzkodzie ćirpi. RejZwierc 85v marg [idem] Aaa, Aaa3v; Fráſowny káżdy pewnie ma dwie ſzkodzie RejZwierc 230, 85v [2 r.], Aa3v. [Ogółem 6 r.].

Fráſownemu wſzyſtko gorzko. RejZwierc 87v marg [idem] Aaa3v.

Fráſowny ni nacz ſie nie przygodzi. RejZwierc 155 marg [idem] Aaa4.

3. Gniewny, gniewliwy (3): nie bądźże onym ſkrzętnym á fráſownym goſpodarzem/ co iáko mnich w Cżęſtochowey chodząc wſzytko dyabły wygania. RejZwierc 106v; KochFr 19; O fráſownym Ianie. POnieważ Bóg/ y ſczęśćié/ y nieſczęśćié dáie/ Przećiwko Bogu mówi Ian/ co ſczęśćiu łáie. PudłFr 11.

Synonimy: 1. nieuspokojony, smutny, zatroskany, zmartwiony; 3. gniewliwy, jadowity, niecierpliwy, popędliwy, prędki, srogi, swarliwy, zjadły.

Cf FRASOWITY, FRASOWLIWY

TZ