[zaloguj się]
[pdf]

GOTOWAĆ SIĘ (271) vb impf

sie (174), się (97).

Oba o oraz a jasne.

Fleksja
inf gotować się
indicativus
praes
sg pl
1 gotuję się gotuj(e)my się
2 gotujesz się gotujecie się
3 gotuje się gotują się
praet
sg pl
2 m -ś się gotowåł m pers
3 m gotowåł się m pers gotowali się
fut
sg pl
1 m m pers będziemy się gotować
2 m gotować się będziesz m pers
3 m gotować się będzie m pers
imperativus
sg pl du
1 gotujwa się
2 gotuj się gotujcie się
3 niechaj się gotuje
conditionalis
sg pl
1 m bych się gotowåł, bym się gotowåł m pers bychmy się gotowali, bysmy się gotowali
2 m byś się gotowåł m pers byście się gotowali
f byś się gotowała m an
3 m by się gotowåł m pers by się gotowali
n by się gotowało subst
con praet
sg pl
3 m by się był gotowåł m pers by się byli gotowali
impersonalis
con by się gotowåno
participia
part praes act gotując się, gotująć się

inf gotować się (63). ◊ praes 1 sg gotuję się (7). ◊ 2 sg gotujesz się (6). ◊ 3 sg gotuje się (30). ◊ 1 pl gotuj(e)my się (2). ◊ 2 pl gotujecie się (1). ◊ 3 pl gotują się (17). ◊ praet 2 sg m -ś się gotowåł (2). ◊ 3 sg m gotowåł się (40). ◊ 3 pl m pers gotowali się (16). ◊ fut 2 sg m gotować się będziesz (1). ◊ 3 sg m gotować się będzie (2). ◊ 1 pl m pers będziemy się gotować (2). ◊ imp 2 sg gotuj się (16). ◊ 3 sg niechaj się gotuje (1). ◊ 2 pl gotujcie się (6). ◊ 1 du gotujwa się (1) RejKup i3. ◊ con 1 sg m bych się gotowåł (2) LibLeg, BielKron, bym się gotowåł (1) LatHar. ◊ 2 sg m byś się gotowåł (3). f byś się gotowała (2). ◊ 3 sg m by się gotowåł (w tym w a 1 r. błędne znakowanie) (13). n by się gotowało (1). ◊ 1 pl m pers bychmy się gotowali (3), bysmy się gotowali (2); bychmy RejAp, RejPos; bysmy SkarKaz; bychmy : bysmy LatHar (1 : 1). ◊ 2 pl m pers byście się gotowali (1). ◊ 3 pl m pers by się gotowali (15). ◊ con praet 3 sg m by się był gotowåł (1). ◊ 3 pl m pers by się byli gotowali (2). ◊ impers con by się gotowåno (1). ◊ part praes act gotując się (9), gotująć się (1) KwiatKsiąż.

Sł stp s.v. gotować, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. Czynić odpowiednie przygotowania, aby w razie potrzeby móc coś wykonać, sprostać czemuś, poddać się czemuś; sposobić się; zamierzać; accingere Mącz, Calep, Cn; aptare se, parare se Mącz, Cn; expedire se, facessere, paritare, procingere Mącz; accingere se, accingi, comparare se, moliri Cn (265): Iutro ku Effezu mamy iść. A gdy śię iuż gotowáli/ A tłomoki rozdzieláli: Ezop támo k nim przyſtąpił BierEz A4v, S2v; ConPiotr 33; RejKup c5v, e7, m2v, y6, cc7v; ktho będąc w nędzy bogomyſlnoſći mieć nie może/ ten w ſzcżęſliwoſći będąc ma ſie gotowáć y vznawáć. HistAl G2; KrowObr 240v; BibRadz Ios 1 arg; Kálibáſzá ſle á ſle do Skánderbegá áby ſie potykał/ ále Skánderbeg gothował ſie niegothuiąc BielKron 243, 55v, 305v, 398v [2 r.], 409v, 416, 421v, 442v; Facessere, Czinić/ wypełnić/ też gotowáć ſie precz. Mącz 113d; Parito, Vſtáwicznie ſie gotuyę. Mącz 279d, 54a, 294c; Gotuycie ſie co napilniey/ ábowiem iuż ieſt bliſko powołánie wáſze RejPos 160, 159, 163v marg, 190v marg, 193 [4 r.], 251v; RejZwierc 118, 136, [207]v; KochMon 31; BudBib Ps 58/4[5]; PaprPan Y3; ModrzBaz 116v; ile kroć prośić iego á gotować ſię będzieſz/ tey łáſki/ która ćię godnym vcżynić może vżycżyć tobie obiecał SkarŻyw 36, 36; Nie lza/ nie lza/ iedno ſye zá tobą gotowáć/ A ſtopeczkámi twémi ćiebie náśládowáć KochTr 5; StryjKron 517; WisznTr 16; gotuią się obai y iuz wysłali woiska. ActReg 182, 4v, 58; Calep 13a; LatHar 216, 246, 253; WitosłLut A2; PudłDydo A4v.

gotować się do kogo, do czego (31): Do Boiu ſię gotuią ná ſamym świtániu. Prot D2; RejPos 159, 227v, 291; Szcżęſłiwe to Kroleſtwo/ ktore zá pokoia/ Gotuie ſie do tarcżey/ do Szturmu do boiá. BielSpr c2; KochMon 33; ModrzBaz 111; SkarJedn 42; iuſz do zakonu ktorego wſtąpić miał wolą/ y do niego ſię gotowåł SkarŻyw 461, 4, 202, 454, 481 marg, 511, 546 marg; ábyſmy [...] do onych ſię niebieſkich páłacow ſnádniey gotowáli LatHar 428, [+9]v, 125, 134, 187, 198 (12); Do czegoś ſie myśl twoiá pod ſtráchem gotuie. GosłCast 47; PaxLiz A2, E; Zwiędła iuż twoiá młodość/ gotuy ſię do Bogá/ Ráczey niźli do świátá ZbylPrzyg B2v.

gotować się od kogo (2): Ták Pan Kryſtus ślubował ſwym wiernym Zwolennikom/ gdy ſię od nich gotował ArtKanc M14, G16v.

gotować się ku komu, k(u) czemu (50): OpecŻyw 178v; Ku ſpowiedzy gothuywa ſię. RejKup i3; HistAl B5, C, D7v, D8, F7v [2 r.]; KromRozm III B2; Diar 77; Pijánice/ ktorzy ku mężoboyſtwu vmyſlnie pijańſtwem ſye niegotowáli/ áby mężoboyſtwo zá więtſzą wymowką popełnić mogli. GroicPorz mm; LubPs T6v marg; RejWiz 146v; trąbili w rogi/ áby ſie wſzyſcy gotowáli ku obchodzeniu ſwiąt Páńſkich. BibRadz I 71b marg, Ex 19 arg, Ier 46/19; ze dzwonow dzyał nálali ku walce ſie gotuiąc BielKron 202v, 125, 248v, 299; Molior, Kuſzę ſie. Pokuſzam ſie ócz. Gotuyę ſie ku czinieniu czego/ vśiłuyę co wymyſlić. Mącz 229c, 87d; SienLek 113v; RejAp 73v, 74 [2 r.]; HistRzym 81, 81 v; każeſz ſie nam gotowáć ku ſrogiey licżbie ſwoiey. RejPos 192v, 8v, 12v, 144v, 185, 227v (9); RejZwierc 166v; KochMon 31; SkarŻyw 341, 487; WisznTr 8; ArtKanc R19v, R20, S18, T; GórnTroas 20; Day nam też Pánie że ſię gotuiemy K śmierći RybGęśli D2; WujNT 470. Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

gotować się (na)przeciw(ko) komu (13): Gotuyćie ſie przećiwko Bábilonowi Leop Ier 50/14; poſłał do Deſpotá Ráckiego powiádáiąc mu áby ſie ſnim gotował przećiw Turkom. BielKron 304, 15v, 85v, 113, 123v, 256v, 305v, 310v; KwiatKsiąż N2v; PaprPan Hh; Gdy ſię Chrześćiáńſcy ludzie przećiw Heretykom [...] gotowali: oná dziwnie prágnęłá znimi ná tę drogę iść SkarŻyw 582; BielSen 19.

gotować się na co (57): LibLeg 11/45v, 184; RejKup h6v; HistAl B5; na ſtáłé wyznáwanie pana Chriſtuſa i prawdy iego/ pilno śię gotowali MurzHist T3; GroicPorz x2; Leop Ios 1 arg, Esth 16/20, 1.Mach 3 arg; RejFig Bb7; BielKron 235, 410, 424, 438v; Pecunia tibi non exigua opus erit ad id quod paras, Będźieć potrzebá nie máło pieniędzy k tey rzeczy ná ktorą ſie gotuyeſz. Mącz 279c, 13a, 54a, 175d, 279c, 435c, 439a; Prot B4v; GórnDworz P2v; RejPos 11v, 159, 160v, 181v, 241v; RejZwierc [233]v; Nie rzeczesz, aby się ten na wojnę gotował, Rychlej do tańca KochMon 33; CzechRozm 237; gdy ſię ná woynę gotuiećie/ niegotuyćieſię iáko ná łup domowy ModrzBaz 109; KochPs 112; SkarŻyw 62, 90, 333; StryjKron 717, 737; CzechEp *2v; KochMarsz 153; ArtKanc G16v, L19; wſziſci poddani tak vbodzi yako bogaci/ gotowali ſie iako naweſele zradoſcia Pana y Dworu otzekawaiac PaprUp D; GostGosp 158; OrzJan 119; LatHar [249], 393 [2 r.], 394; WujNT 57, 1.Cor 14/8, 1.Thess 5 arg; SarnStat 1055; SkarKaz 552a.Cf Ze zdaniem dopełnieniowym.

gotować się na kogo (9):botz ſie náń iuż żydowie gotu[i]ą/ krzyż ij gozdzie dzialaią OpecŻyw 103v; LibLeg 9/53; LubPs K4, O4; BielKron 395v; CzechEp 11; ReszPrz 8; kiedy woynę przećiw Turkowi podnieśieſz/ álbo ſie nań gotuieſz OrzJan 118; Nie iedná na ćię gotuie ſię ręká KlonFlis G4.

gotować się dokąd (15): OpecŻyw 71; MiechGlab 59; BielKron 56v, 158v, 310v, 406v, 424; Pergitire ad Phanorinum, Chce yść/ Gotuye ſie do Phánorinum. Mącz 350d; RejZwierc 136; StryjKron 722; Y woléy Páńſkiéy pilnowáć/ Y ná on świát ſie gotowáć. KochMRot B3v; WisznTr 15; GórnRozm B3v; ZawJeft 13; Gdy ſie pod Byczynę lud z Krákowá gotowåł. WyprPl A3.

cum inf (17): Czo on mowy na nas yzbich ſye gotowal przicz na wasche Ziemie z woyną. LibLeg 11/48; Leop Is 36/5; BibRadz 2.Par 35/22; BielKron 46v, 156, 301; Capessere fugam, Gotowáć ſie vciec. Mącz 35c, 45a, 55c; HistRzym 61; Y ná śmierć ſię zá to vmrzeć gotowåł. SkarJedn 322; KochPs 74; StryjKron 697; KochPieś 34; GrochKal 26; KołakCath B3v; Phoebus złoty ná świát ſię pokázáć gotuie SapEpit A2.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: na to (2), k temu (1); aby (7), jakoby (4), iż (1), iżby (1)] (13): Nogę Potym iednę przekowali/ ij iakoby ią przybili na to ſie gotowali. OpecŻyw 139, 87; HistAl E8, F7; roſkazał Bazylemu trzećiakowi/ gotowáć ſie w poſelſtwie do Ceſárza Máxymilianá/ iż ſie vpomionął by dano na ſtráwę BielKron 429; GórnDworz Dd7v; iuż ſie gotuy ábyś mi vcżynił licżbę doſtátecżną ze wſzyſtkiego. RejPos 192v, 1, 241; BudBib 3.Esdr 1/28; BudNT Apoc 8/6; A mnie k temu wſzytkiému godźi ſie gotowáć/ Iżbych mógł oycowſkiégo męſtwá náſzladowáć. GórnTroas 21; LatHar 216.

W charakterystycznych połączeniach: gotować się do aktu, ku bitwie (5), do Boga (2), do boju (2), ku boju (bojowaniu) (5), do chrztu, ku czynieniu, na drogę (6), w drogę, ku godom, na gody (2), ku gościowi, na koncylijum, k końcu, na leże, ku liczbie, na łup, na męki, ku mężobojstwu, ku mowieniu, do niebieskich pałacow, (na)przeciw nieprzyjacielowi (2), na obiad, ku obronie, na okazyją, do ołtarza, na on świat, ku Panu, do panskiego stołu, do potrzeby, na prace (2), precz, na prześladowanie, ku przyjściu Mesyjasza (2), na przyście [Chrystusa], do rozmowy, ku rodzeniu, do sakramentu (2), do sądu, k sądu, na sąd (2), ku słuchaniu, do spowiedzi, ku spowiedzi, do szturmu, ku szturmu, do śmierci (2), k(u) śmierci (4), na śmierć (2), do (przyjęcia) świątości (4), na święta, do tańca, do tarczej, na urząd, ku walce (3), na walkę (2), ku weselu, na wesele, na wojnę (15), ku zbrojam, na żniwa.

Szeregi: »brać się, (a, i) gotować« (3) : Iuż ſie też brał á gotował do Bogá Oyczá ſwego RejPos 291; RejZwierc 136; ArtKanc R19v.

»ćwiczyć się i gotować« (1): niechby ſię iák do potrzeby ćwicżyli y gotowáli [se prepararet] ModrzBaz 111.

»gotować się a (i) sprawować (a. przyprawować)« [szyk 4 : 1] (5): ſpráwował ſye y gotowåł tu ná ſwyećye ku wyecznemu á przeſpyecznemu vżywányu bogá KromRozm III B2; iáko ſie ku ták zacnemu á wielkiemu goſciowi gotowáć á przypráwowáć maſz. RejPos 144v, 159, 296v; RejZwierc 166v.

W przen (2):

gotować się na kogo (1): Podobno iuż ſroga śmierć ná mię ſye gotuie. PudłFr 77.

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): Bo rozum s cnotą pilnie ſie gotuią/ Iż iey rátuią. RejZwierc 116.

a. Stroić się i upiększać; apparari, comparare se Mącz (6): przeto gotuy ſie iáko krolowa/ vyrzyſz we ſnie z Bogiem weſele BielKron 122v; Dum se uxor comparat, Poki ſie gotuye/ Narządza. Mącz 62a, 167a, 279d, 280a.
Szereg: »gotować się i przybierać« (1): wſſytkim kazał ſie we złocye nosić/ kożdemu thák yáko ſam był gotowáć ſie y przybieráć roſkazał GliczKsiąż F4.
2. W funkcji biernej (6):
a. Być przygotowywanym do użytku, do realizacji (2): Bellum struitur, Woyná ſie gotuye. Mącz 422c; Iuż ćielce/ y tłuſté woły/ Gotuią ſye na twé ſtoły. KochPs 95.
b. Musieć się urzeczywistnić, być nieuniknionym, oczekiwać kogoś (4): Záczym niepobożnemu dół ſye gotuie. KochPs 142; áni trwoży co przyść ſię gotuie. GrabowSet A4v; to temu ſámému przymiérzem do zwyćięztwá drógá ſie gotuie. OrzJan 104; LatHar 630.

Synonimy: 1. ćwiczyć się, przyprawować się, sposobić się, sprawować się, uczyć się; 2. czekać.

Formacje współrdzenne: nagotować się, wygotować się, zgotować się; gotowić się, zgotowić się.

Cf GOTOWANIE, GOTOWANIE SIĘ, GOTUJĄCY SIĘ

KW