[zaloguj się]
[pdf]

GRZMIENIE (28) sb n

Pierwsze e jasne, końcowe pochylone.

-e- (27), -ę- (1).
Fleksja
sg pl
N grzmienié grzmieniå
G grzmieniå
A grzmieni(e)
I grzmieni(e)m
L grzmieniu

sg N grzmienié (11); -é (1), -(e) (10). ◊ G grzmieniå (3); -å (1), -(a) (2). ◊ A grzmieni(e) (5). ◊ I grzmieni(e)m (5). ◊ L grzmieniu (1). ◊ pl N grzmieniå (3).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z tych samych przykładów) – XVIII w.

Głośne brzmienie, huk, hałas, łoskot; crepitus Mącz, Cn; fremitus, murmur, pulsatio, strepitus Cn (28): ze grzmieniem ćiſkáli kámieńmi BibRadz 2.Mach 1/16.

grzmienie czego (2): Boić sie też ziemie grzmienia, Słonecznego oświecenia BierRozm 23; Crepitus armorum, Grzmienie á dzwięk zbróy Mącz 68a.

W przen (1): Zginęła z wyelkim grzmienyem práwye yuż do ſſcżątká/ Oná ich okrutna moc y wſſytká pámyątká LubPs Cv.
a. O piorunie; tonitru Mącz, Calag, Cn; tonitrus Mącz, Calep, Cn; fragor caelestis a. fulmineus a. nubium, murmura caeli, tonatio, tonitruum, tonus Cn (24): Auicenna piſze iż Baran nie krije ſie zimnu [...]/ wſzakoż grżmienia ſie barzo boią FalZioł IV 2d; Ieſtli vſlyſziſz grżmienie tego mieſiącza. wiedz że tego roku obphitoſć będzie wſzytkich potrzeb FalZioł V 49, V 7, 46v; BibRadz Ex 19 arg, I 313c marg; Crispisulcans, Flumen vocavit Cicer. [...], Błiskáyące grzmienie. Mącz 69a, 27b, 286c; A Iáko poſpolicie po grzmieniu bywa deſzcż álbo grad/ thákże theż po pyſze bywa poſpolicie wzgárdzenie RejZwierc 72; Calag 134a; Páwłowego Páná grzmienie niebieſkie nie ieſt ták ſrogie/ iáko był on święty iego głos ſzátáńſkim rotam ReszList 181, 181; Calep 1073a; WujNT 864 marg.
Szeregi: »grzmienie, (i) (b)łyskanie (a. łyskawice)« [szyk 4 : 2] (6): oto dáli ſie ſłyſzeć grzmienia/ y roświecáły ſie łyſkáwice [coeperunt audiri tonitrua ac micare fulgura] Leop Ex 19/16; ſpuśćił Pan Bog ná nie deſzcż/ grzmienie wielkie/ błyſkanie BielKron 31, 32, 122v; LeovPrzep C3v; ArtKanc I2v.

»grzmienie, (i) grom« (2): sſtáło ſie okrutne grzmienie j gromy HistAl A6; Mącz 458b.

»grzmienie albo piorun« (1): Grzmienie, albo pioruny wiatri/ y inſze nawałnoſci oddala FalZioł IV 52a.

Synonimy: huk, trzask.

Cf GROM, [GROMOT], GRZMIEĆ, GRZMOT, GRZYMAŁA, GRZYMANIE

KW