[zaloguj się]
[pdf]

APELACYJA (239) sb f

appell- : apell- : apel- : appel- (196 : 27 : 9 : 7).

-c- : -t- (235 : 4).

Pisane dużą literą 109 razy; pierwsze i drugie a jasne, koncowe pochylone; e jasne.

Fleksja
sg pl
N apelacyjå apelacyj(e)
G apelacyjéj apelacyj
D apelacyjéj
A apelacyją apelacyj(e)
I apelacyją apelacyjami
L apelacyjéj apelacyjach

sg N apelacyjå (78). ◊ G apelacyjéj (54); -éj SarnStat (27), -(e)j (27). ◊ D apelacyjéj (3). ◊ A apelacyją (27). ◊ I apelacyją (8). ◊ L apelacyjéj (7); -éj : (e)j SarnStat (2 : 1), -(e)j (4). ◊ pl N apelacyj(e) (16); pisownia z końcowym e caudata SarnStat (9). ◊ G apelacyj (15). ◊ A apelacyj(e) (17); pisownia z końcowym e caudata SarnStat (10). ◊ I apelacyjami (6). ◊ L apelacyjach (8).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. praw. Odwołanie się od wyroku Sądu niższej instancji do wyższej, także dokument zawierający tekst odwołania; appellatio Mymer1, BartBydg, Mymer2, Mącz, Cn; provocatio Mącz, Cn [appellatio – odwołanie Mymer1, Mymer2; odwołanie do wyższego prawa, odzywanie Bart; apelacyja ‒ odwołanie abo odwoływanie się do wyższego Sądu, ruszenie do wyższego Sądu Cn; appellatio zową odezwanie od obciężliwego skazania niższego sędziego do wyższego GroicPorz aa4v] (238): ZapWar 1546 nr 2612; Thákże w Appellácyey poſtępek ſpráwy trzebá ſpiſáć wſzytek bácznie/ á porządnie GroicPorz e; APpellácya poki ſye nie ſkończy/ poty w ſpráwie oney nic nie ma być przes Sędźiego [p]oczynano/ áni przes ſtronę znawiano. GroicPorz cc2v, ſ4v, aa4v, bb, bbv, bb2 [2r.](19). RejWiz 122v, 124v; UstPraw G3v; RejZwierz 7v; zoſtáwiwſzy iákąkolwiek Apellácią (ktorą v drzwi záwieſzono) iechał precż Luter/ ná ktorey áppeláciey ſtáło iż mu przeſpráwie cżyniono. BielKron 194; Poſłowie [...] poſłáli piſáną ápellácią Ceſárzowi BielKron 207, 194, 196 [2r.], 209 [=206], 207, 437v; Abowiem powiedz mi ktory ieſt ſąd ſwiátá tego/ áby wżdy w nim iáka áppellácia ábo wżdy iáka obroná práwna nie była? RejPos 319, 251v, 292v; RejZwierc 38v; nic ſobie nie biorąc na pomoc Forteliow Prawnych, Ani Appellaciami ſię zakladaiąc. ZapKościer 14; Ktorą apellacią ſzaſtal wdomu Mąnczkow tkwyączą wſczyęnyę ZapKościer 49, 49; My tedy tákową ſkaźń Sędźiégo/ która nie byłá Appéllácią záwieſzona/ obiáſniamy SarnStat 806; [takowe kauzy] na rokách poſpolitych źiemſkich máią bydź ſądzoné y kończoné bez áppelláciiéy SarnStat 1165; Prokuratorá máią dźiś zá ſłuſznégo [...] że zábieżeć vmió y przyśiędze, y áppelláciiéy SarnStat 1280, 7, 138, 149, 161 [2r.], 203 (50); SkarKazSej 680a; KlonWor 73.

apelacyja od kogo, czego (41): od Ktorey vyny appellacia niema bycz przez duchownego. ComCrac 1543/21v, 1543/14, 20v; ZapWar1545 nr 2646; Diar 95; od wszytkich sądow koronnych, na koniec też i od samej osoby KJM w niektorych causach iest na sjem apelacyja Diar 113; GroicPorz cc2v, oo2v; BibRadz I 3; OrzRozm S4, T3v; BielKron 105v, 106v, 189; Inde appellatio, Ruſzenie ſądu/ odezwánie álbo/ Appellácia od yednego ſędziego do drugiego Mącz 13a; BietSpr 50v; Bo od wſzitkich ſędźiow powiátowych bywaią áppellácyie na Seym ModrzBaz 137v, 90, 91; NiemObr 172; BielSjem 25; Od Trybunału Appellácia SarnStat 480; tedy od Komorniká Appellácia bywáłá do Podkomorzégo SarnStat 1264, 139, 150, 161, 214, 216 (20). Cf apelacyja do kogo, apelacyja przed kogo, apelacyja w sprawie, apelacyja na co, Frazy, Zwroty, Wyrażenia, Szeregi.

apelacyja do kogo, czego (38): ZapWar 1546 nr 2646; Item apelacyj [...] dozwalają do wszyćkich duchownych, ktorzy będą na sejmie Diar 54, 52; Ale Práwem Goſćinnym ku wypráwieniu Appellácyey do wyſzſzego práwá czás ieſt dźiewięć dni. GroicPorz bb2, e, ſ4, bbv, cc, cc2, oo2v [2r.]; OrzRozm T3v; BielKron 374; Mącz 13a; do ktorychby [sędziów] ſzły áppellácyie od wſzytkich vrzędow ModrzBaz 91, 88, 90; Appelácye do Papieżá Biſkupi y dochowni [!] wſzytkiego kośćiołá cżynili. SkarJedn D3, 128, 149, 262; NiemObr 172; [zachowano ma być przy sądzie] Appellácią do Krolá do Wysſzégo práwá, do Siedmi miaſt. SarnStat 320, 150, 161, 214, 271, 272 (15); SkarKazSej 700b. Cf apelacyja od kogo, apelacyja skąd, apelacyja o co, apelacyja w sprawie, Frazy, Wyrażenia, Szeregi.

apelacyja na co (17): ZapWar 1545 nr 2646 [2r.]; Diar 93; DiarDop 113; táką Appellácyą odpráwić ma/ ná pierwſzą ſeſſyą Comiſſarzow ſzeſći Miaſt. GroicPorz cc; Náuká odpráwienia áppellácyey ná wyſzſze práwo. GroicPorz nnv, oo2v; UstPraw G3v; ModrzBaz 137v; to ſie rozumiéć téż ma y o appellaciách ná Séym. SarnStat 813, 7, 161, 498, 502, 549, 801, 874. Cf apelacyja od kogo, apelacyja skąd, apelacyja o co, apelacyja w sprawie, Frazy, Zwroty, Wyrażenia.

apelacyja skąd; z czego (5 : 3): maiacz appelaczie na ssyem coronni s roku pospolitego albo z rokow wielkich ZapWar 1545 nr 2646, 1545 nr 2646; s Polſki do Niemiec Appellácye nie idą GroicPorz a4; APpellácya [...] z Miaſt y z Miáſteczek [...] idźie do Práwá wyſzſzego ná Zamku Krákowſkim GroicPorz bbv, e; z Wiécow appellacia ná Séym bydź ma. SarnStat 813, 271, 1276. Cf apelacyja do kogo, apelacyja na co, Frazy.

apelacyja dokąd (8): GroicPorz a4; Tenże też [król Kazimierz] ápelláciey do Máydeburgu zákazał BielKron 374v, 212v; áby appellácyey do Rzymu duchownym nie bronili SkarJedn 263, 128; NiemObr 59; á piérwéy y do ſámégo Máydeburku áppellácię bywáły. SarnStat 1279, 955. Cf apelacyja skąd, Frazy, Zwroty.

apelacyja o co (5): O ſpravi Vrzendove gdzie Appellacie abo odzew. ComCrac 1543/11; SarnStat 413, 549, 809; o rzeczy świeckie do biſkupá [Konstantyn] dopuśćił áppellácyey SkarKazSej 700b. Cf apelacyja do kogo, apelacyja na co, Zwroty, Wyrażenia, Szeregi.

apelacyja przed kogo (1): áby ápellácya od rády albo Senatu ſzłá przed poſpolſtwo BielKron 105v. Cf apelacyja od kogo, Frazy.

Frazy: »apelacyja (nie) idzie« (24): ieſli do Krolá poydźie Appellácyą. GroicPorz cc; Formá Liſtu gdy do Commiſſarzow ſzeſći miaſt idźie Appellácya. GroicPorz oo2v, a4, bbv, bb2, cc2, cc2v, oo2v [2r.]; UstPraw E2; od ktorego [wyroku] Apellácya nigdźiey nie poydźie. BibRadz I 3; OrzRozm T3v; BielKron 105v, 106v, 189; BielSpr 50v; ModrzBaz 90, 91; Appellácia od nich idźie ná Trybunał SarnStat 498; áppellácia idźie do páná ſámégo onéy wśi SarnStat 1276, 7, 501, 874, 1171.Cf Wyrażenia.
Zwroty: »apelacyjej (nie) dopuścic, dopuszczać« (12): Apelacyji mają kożdemu dopuścić na sjem Diar 93; GroicPorz bb2v; [król angielski] żádnych ápeláciy do Rzymá nie dopuſzczał BielKron 212v; Mącz 226b; APPELLACIIEY iáko nie dopuſczáią o niewydánié poborów. SarnStat 413, 216, 413, 535, 808 [3r.], 809.Cf Szeregi.
Wyrażenia: »apelacyja wolna« (5): Diar 52; áppellácią wolną áktorowi wedle práwá ná Trybunał zoſtáwuiemy. SarnStat 502, 801, 874, 1234.

»apelacyja w sprawie (-ach); apellacyja w rzeczach« (4 : 3): W ktorych ſpráwách Appellácya nie idźie/ á od ktorych Sędźiow. GroicPorz oo2v, cc2v, cc3; SkarJedn 128; Appellácią od Krolá w niektorych rzeczach ná Séym SarnStat 161; záchowawſzy piérwéy porządek Appelláciiéy w ſpráwách mieyſkich do práwá Chełmieńſkiégo SarnStat 1127, 809. Cf Szeregi.

»apelacyja za dworem« (2): RejZwierc 242; czego [przystąpienia do trybunału koronnego] my im [województwom pruskim] pozwalamy/ zoſtáwuiąc im wolny regres do praw y ſądow/ y tákże Appellácię zá Dworem/ ieſliby ſie im Tribunał nie podobał SarnStat 865.

»apelacyja zwykła«: Ktorey [przyczyny skazania] gdy niewie/ łácno ſię rzući do áppelláciy zwykłych/ to ieſt do ſędźiego wyżſzego. ModrzBaz 88.

»apelacyja sejmowa«: EVAN.[ielik] Więc Krol Appellácyy Seymowych od Ziemſkiego y od Wiecowego Sądu/ ktore prze deń przychodzą/ ſądźić v nas niebędźie? OrzRozm S4.

Wyrażenia przyimkowe:»przez apelacyją« (13): Mącz 13a; ModrzBaz 91; gdzie [na sejm walny] ſpráwy przez Appellácię do ſądu náſzégo zwykły ſie zſtáczáć SarnStat 146 [idem SarnStat 1145]; tedy iuż te kauzy dáléy z Wiécow przez Appellácią nie máią iśdź na Séym SarnStat 809, 98, 161, 536, 796, 944, 953, 956, 1145 [2r.]. Cf Szeregi.

»z apelacyjej« (11): Poſthępek ſtrony/ która na dálſzym Dniu z áppellacyey ſthánie/ przeciw tey która nieſtánie GroicPorz bb4v marg [idem GroicPorz oo2v], e, oo2v; ktore ſpráwy nietylko z pozwu/ ále y z áppeláciiéy ab exequutione przypadáiącé/ ſądzoné bydź máią ná Tribunale w ſześć niedźiél po áppelláciéy inter cauſas officij. SarnStat 7, 502, 536, 738, 742, 852. Cf Szeregi.

»za apelacyją« (4): gdyby ſie tráfiła ſpráwá zá pozwu odeſłániém álbo zá Appellácią SarnStat 867, 869, 1062, 1191.

Szeregi: »apelacyja abo (a) odzew« (3): A kiedysie ſprava stą Appellácią abo odezvem zavieſſi na Siem ComCrac 1543/17, 17; Páweł do Ceſarzá áppellował á odzywał ſie/ álbo/ Wybił ſie z ſądu przes appellácią á odzew Mącz 13a.

»apelacyja, (i) odezwanie« (2): áby wſzyſtkim vćiśnionym [...] przeſpieczna do áppelláciiéy y odezwánia vćieczká otworzoná byłá SarnStat 952, 954.

»apelacyja i prowokacyja«: oni záś práwuiący ſie [...] y zá gránice króleſtwá náſzégo áppellácię y prowokácię czynią SarnStat 953.

»apelacyja ani (albo, i) ruszenie; ruszenie albo apelacyja« (3 : 5): Commiſſarze máią gránice czynić/[...] nie bacząc nic ná ruſzenie ábo ná áppellácyą UstPraw 12v, K2; á Appellácyą álbo ruſzenie do nas iśdź ma. SarnStat 711; Appelláciiéy ani ruſzenia od rzeczy, która ſtrácenia nie nieśie, dopuſczáć nie máią. SarnStat 808; Appellácią y ruſzenié. SarnStat 1306, 391, 402, 536 [2r.], 742, 808 [2r.] 1310.

»mocyja albo apelacyja; apelacyja i mocyja« (2 : 1): ieſliby ſie przytráfiłá Aktcya z mociiéy álbo áppelláciiéy od ktorégo z [sędziów] SarnStat 852; wſzyſtkié ſtrony w twoich ſpráwách ſądowych/ Rok y Roki będą miáły/ według ich áppelláciy/ y mociy SarnStat 852, 854.

W przen (4):

apelacyja od czego (3): od gęby żadney áppelláciey nie máſz RejZwierc 82v; SkarKaz 3a [2r.]. Cf Frazy.

apelacyja do czego: cf apelacyja o co, Frazy.

apelacyja o co (1): O nieprawdę do gęby ápellácia RejZwierc 82v marg.

Frazy: »idzie apelacyja« (2): Idzie áppellácya od ſpráwiedliwości do miłośierdzia SkarKaz 3a marg, 3a.
2. Zawieszenie opisu, opowiadania, przerwa w toku opowiadania, opisu (1): A tu iuſz Appellácią weźmiemy od Ringoltá Wielkiego Xiędzá Litewſkiego/ áż do Mendoga przerzeczonego Syná iego/ ktorego ſpráwy [...] poczną ſię po tey Kronice/ á od niego záś iuſz proſtą Genealogią y wywodem poydą Xiążętá Litewſkie/ y Krolowie Polſcy StryjKron 288.

Synonimy: 1. mocyja, odezwanie, odwołanie, odzew, prowokacyja, ruszenie.

Cf APELOWANIE

IM