Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: [JEZIORNE]

Następne hasło: JEZIORO »

JEZIORNY (14) ai

jeziorny (8), jezierny (6); jeziorny Murm (2), Mymer, BartBydg, StryjKron (2), KmitaSpit; jezierny GlabGad, BielKron, SienLek, KlonFlis; jeziorny : jezierny FalZioł (1 : 2).

Teksty nie oznaczają e oraz ó; pierwsze e prawdopodobnie jasne (tak w jezioro).

Fleksja

sg
m	N	jeziorny	f	N	jeziornå	n	N
	A			A	jeziorną		A	jeziorn(e)
	I			I			I	jeziornym
	L			L			L	jeziornym

pl
N	subst	jeziorn(e)
G		jeziornych
L		jeziornychch

sg m N jeziorny (4). ◊ f N jeziornå (1). ◊ A jeziorną (1). ◊ n [A jeziorn(e).] ◊ I jeziornym (1) ◊ L jeziornym (1). ◊ pl N subst jeziorn(e) (1). ◊ G jeziornych (4). ◊ L jeziornychch (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Znaczenia

1. Przynależny do jeziora lub od niego pochodzący (11)
- a. [W funkcji rzeczownika: »jeziorne« = opłata za łowienie ryb w jeziorze]
2. Bagnisty, błotnisty (2)
3. Zestawienie w funkcji n-loc (1): »Ziemia Jeziorna« = Zelandia (kalka z niem. Seeland) (1)

1. Przynależny do jeziora lub od niego pochodzący (11): SienLek Y; Oni też ránne ſwoie pilnie opátrzyły/ A śitowiem ieźiornym w zaiem ſię lecżyły. KmitaSpit B3.

W połączeniach szeregowych (4) : FalZioł V 64; GlabGad H8; LITTVS Brzeg morſki. Ripa brzeg rzecżny/ ſtáwowy y ieźierny. KlonFlis H5v.

Wyrażenie: »jeziorna ryba« [szyk 2 : 1] (3): Piscis lacustris, qui in lacu est, eyn ſehe viſch Yezyorna rybá. Murm 89; FalZioł V 47v; StryjKron 395.

Zestawienie: »jeziorny węgorz« = conger Murm, Mymer¹, BartBydg (3): Murm 92; Mymer¹ 37; Conger, congrus, piscis quidam similis anguillae, sed grandis, moratus autem in cavernis petrarum sub aqua, yezyorny vągorz. BartBydg 34.

Szereg: »rzeczny i jeziorny« (1): Wſzyſtkie inſze kráiny Moſkiewſkie Rezáńſkie Xięſtwo hoynośćią żywnośći y viodzáiem Zboża/ Miodow/ Zwierzu/ Bydła/ y Ryb rzecznych y ieziornych przewyzſza StryjKron 395.

a. [W funkcji rzeczownika: »jeziorne« = opłata za łowienie ryb w jeziorze: [kmieć] płaci czynszu i z jeziornym i z robotą i za sep i za insze podatki fl. 4 gr 12. LustrWpol 274; Kiedy się kmiecie chcą na który rok wkupić do jezior (marg) jeziorne (‒), tedy dawają pokłon do dwora per capones 2. LustrLub 59.]

2. Bagnisty, błotnisty (2):

W połączeniu szeregowym (1): zdrowie cżłowiecże ieſt przemieſzkawać [...] daleko od mieſtc ſmrodłiwich wodniſtych/ bagniſtych/ Ieziornych/ mocżydlnych/ Stawow ſtarich Y wſzelkich wod ſtoiączych FalZioł V 62.

Wyrażenie: »miejsce jezierne« (2): FalZioł V 62: Ceſarz Tátárſki z wielkośćią Tátárow do Podola przyſzedł/ á poráźiwſzy lud známienity ná mieyſcu iezyernym/ wielką ſzkodę tám vcżynił. BielKron 388.

3. Zestawienie w funkcji n-loc (1): »Ziemia Jeziorna« = Zelandia (kalka z niem. Seeland) (1): Roku od národzenia Chriſtuſa Páná 1570. [...] przyſzłá ták cięſzka á nieſłychána powodź Morſka/ ktora [...] zálałá Ziemie Pomorſkie w dolney Niemieckiey Ziemi/ iáko Ziemię Brabandſką/ y Ieziorną/ ktorą Selland Niemcy zowią StryjKron 26.