[zaloguj się]
[pdf]

KRESKA (88) sb f

kreska (77), kryska (11); kreska CzechRozm (7), CzechEp, WerGośc, WujNT (5), JanNKar (40), JanNKarKoch (19); kryska SienLek (3), RejZwierc, BudBib (2); kreska : kryska Mącz (4 : 5).

e pochylone (w tym 1 r. błędne znakowanie), a jasne.

Fleksja
sg pl
N kréska kréski
G kréski krések
D krésce
A kréskę kréski
I kréską kréskami
L kréskach
inne du N (cum nm) - krésce

sg N kréska (11). ◊ G kréski (15). ◊ D krésce (3). ◊ A kréskę (7). ◊ I kréską (29). ◊ pl N kréski (3). ◊ G krések (7). ◊ A kréski (2). ◊ I kréskami (8); -ami (7), -åmi (1) BudBib. ◊ L kréskach (1). ◊ du N (cum nm) krésce (2) WujNT przedm 29 [2 r.].

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Krótka lub cienka linia; linea Mącz, Cn; incisio, incisura, lineamentum, lineola Cn (88): Lineo, Liniyuyę/ kryſzę/ kriski czinię. Mącz 194b, 194b [3 r.], 243a, 376d; obaczywſzy ná Figurze przezwiſko Niemieckie. S tego wyłożenia obaczyſz/ ktory Członek ty kryſki vkázuią. SienLek 35, 35 [2 r.].

W charakterystycznym połączeniu: pociągnąć kreskę (2).

Szeregi: »linije albo kreski« (1): Linearis pictura, Graece Graphis, Liniámi tylko álbo kreskami náznáczone málowánie. Mącz 194b.

»punkt a kryska« (1): Dispungo, Roſpycham/ przekriſzam/ to yeſt punktámi á kryskámi pokryſzam. Mącz 331d.

a. Karb, nacięcie, znaczek robiony przez wierzyciela na oznaczenie wielkości zaciągniętego długu; znak długu (2): RejZwierc 271v; Poydźiem do mieſzká iego/ áliśći w nim nie máſz nic/ ná śćienie kreſek śiełá/ ná grzbiećie nie wiele/ bo ſię wſzytko przez gárdło przelało. WerGośc 235.
b. Znak graficzny (używany najczęściej dla oznaczania barwy samogłosek lub miękkości spółglosek albo jako znak interpunkcyjny); interductus Mącz, Cn; apex Vulg (75): Interductus, Przekreſzenie ſtréwka álbo kréská którąſmy zwykli czynić gdy co piſzemi. Mącz 172b; tedym ono ſłowo przyſádzał/ ále ták/ że ie káżdy może znáć. Bom ie owemi kryſkami okreſzał/ ktore po Grecku/ parentheſes zowiemy. BudBib B3v, B3v; CzechRozm 63v, 91, 91v, **7v; CzechEp 113; ” Tákie dwie kreſce lepák ná brzegu wyráżone/ známionują wykład ſłow trudnieyſzych w texćie przy tymże znáku położonych WujNT przedm 29, przedm 29, Luc 16/17; [Górnicki] miáſto krèſki iednéy, vżywa circumflexu ták/ b̂ JanNKar Ev; Nád to, po/ c/ nigdy ćienkiéy krèſki nád/ z/ nie náyduiemy. JanNKar E2; Trzećié [e] z krèſką v ſpodku dobre iest. JanNKar E3v; Trzećiégo Zed z krèſką przez pół, trudno po tè czáſy w druku vżywáć było. JanNKar G, C4v, E [5 r.], Ev [2 r.], E3 [3 r.], E3v [3 r.] (33); piérwſzé [c] z Łaćińſkim iedno/ iako nic: drugié z kréſką iako/ nić JanNKarKoch Ev, D4v [5 r.], Ev, E3 [2 r.], E3v, Fv (18).

W przeciwstawieniu: »kreska...punkt« (1): Liſt 36. á v 15. ſłowá mowię te/ kreſká ma być táka / á nie táki punkt. CzechRozm **7.

W charakterystycznych połączeniach: cienka kreska (3); znaczyć (znaczony) kreską (8); bez kreski (3); z kreską (15); z kreską przez poł (5), u spodku (na dole) (2).

Wyrażenia: »a bez kreski« (2): żeby iuż żadnègo a/ bez krèſki niebyło, coby zbytniè było. JanNKar E, E.

»a z kreską« (1): to á/ z krèską łáćińſkié, chćiał [Kochanowski] áby krèſki żadnéy nád ſobą niemiáło JanNKar E.

»e bez kreski« (1): ten vocatiuus, Pánie, domine, niech idźie proſtym/ e/ bez krèſki JanNKar E3v.

»e z kreską« (1): Y to ſłowo te przez è z krèſką, ieſt záwſze v mnie numerus pluralis JanNKar G3.

Szeregi: »akcent albo kreska« (1): Inſzé accenty álbo krèſki, gdźie ich dwie álbo trzy po ſobie, áby tylko oſtátnia byłá znáczona JanNKar F3v.

»jedno jota abo (ani) jedna kreska« = jota unum, aut unus apex Vulg (3): poki iedno nie przeminie niebo y źiemiá/ iotá iedno/ ábo iedná kreſká/ źadną miárą nie przeminie od zakonu [Vulg Matth 5/19] CzechRozm 91v; WujNT przedm 31, Matth 5/19.

»kreska albo ogon« (1): Oſtatnie [e] z kréſką albo z ogonem/ iako to/ vczynię. JanNKarKoch E3v.

»punkt a(l)bo kreska« (2): Y to ſámo mieyſce/ wedle rozłożenia punktow ábo kreſek/ ktorymi ieſt rozdzielone/ ieſt mi ná pomocy. CzechRozm 63v; JanNKar C3. [Ponadto w przeciwstawieniu 1 r.].

Synonimy: znak; b. akcent, kulasik, przekreszenie, strefka.

Cf KRES

TG