»dziewica nabożna« [o Matce Boskiej] (1): O dziewitzo nábożná/ o wierna oblubienitzo boża/ tzos to vdzialala OpecŻyw 3v.

»ludzie, człowiek, człek, lud nabożny (-e, -i)« = colens Vulg; plebs devotus JanStat [szyk 19:13] (20:7:3:2): Rozmyſl tu tobie nábożny cżlowiecże/ iako Iezus [...] ſſedl z ſromem do vbogich ſſpitála OpecŻyw 33v, 35v; WróbŻołt G3; BielKron 164, 166v, 184v; HistRzym 72v, 123; RejPosWstaw [41³]v; SkarŻyw 102, 294, 324, 472, 488, 520, 580; MWilkHist A3v; StryjKron 787; CzechEp 325; Nie po Rzymie inſzego ná wſzyſtkie ſtrony nie widáć/ iedno proceſſye ludźi nabożnych ReszList 163, 173; LatHar 491, 510, 551; KołakSzczęśl kt, A2v; WujNT 180, Act 17/17; SarnStat 225; SkarKaz 453a, 609a; SkarKazSej 699b.

»mąż nabożny« = vir religiosus Vulg [szyk 4:1] (5): Bylij lepak w Ieruzale^m przebywaiący żydowie/ mężowie náboznij [Vulg Act 2/5] OpecŻyw 175v, 4v; SkarŻyw 328; WujNT Act 215; SkarKaz )(3.

»w modlitwie nabożny« (1): Romulá [...] byłá pánná wielkiey ćierpliwośći/ wielkiego posłuſzeńſtwá/ wmowie oſtrożna/ w milcżeniu pilna/ á wuſtáwicżney modlitwie nabożna. SkarŻyw 589.

»nabożnà niewiasta, żona« = mulier religiosa Vulg [szyk 5:4] (6:3): TarDuch C7v; ty ſlowá Ducha Swiętego/ niemáią być rozumiáne/ o żonach Apoſtolſkich/ ále o niektorych niewiáſtach nabożnych/ ktore Apoſtołom poſlugowáły KrowObr 223v; nabożna żoná/ [...] chleb dáć [ubogiemu] roſkazáłá. SkarŻyw 459, [223], 458, 459; WujNT 179, 397, Act 13/50.

»nabożna płeć niewieścia (a. żeńska)« (4): BiałKat 228v; SWięta Márya/ [...] cżyń modlitwę zá nabożną płcią niewieśéią LatHar 408, +4, 487.

»nabożny(-a) sługa, służebniczka« [szyk 4:1] (4:1): Nábożná ſlużebnicżko bożá/ wzbierz ſie z matuchną bożą/ pornoży iey noſitz onego ſyna roſkoſſnégo. OpecŻyw 25v, 46, 154; PatKaz II 81v; PatKaz III 124v.

»wydwornie nabożny« (1): Páweł zowie Pogány/ zabobonnymi/ ábo wydwornie nabożnymi/ iż dla boiázni czártow/ ládá ſtworzenie zá Bogá chwalili/ kámienie/ drzewá beſtye y duchy. WujNT 470.

»cny i nabożny« (1): Czo dzialala ona tzná ij nábożná Magdaléna OpecŻyw 151.

»nabożny i łaski pełny« (1): on [Duch Święty] nam ſwą moc y łáſkę dawa przez ktorą bywamy nabożni y łáſki pełni HistRzym 101.

»nabożny i kościoła pilnujący« (1): [Antygonus] wziął był żonę ná imię Eufrázią [...] nabożną y záwżdy kośćiołá pilnuiącą/ y wiele iáłmużny vbogim y kośćiołom rozdáiąca. SkarŻyw [223].

»nabożny i posłuszny Panu Bogu« (1): Przykłádem Moyzeſſá Aarona/ y Sámuelá mamy być nabożni y poſłuſſni pánu bogu. RejPs Ff5.

»nabożny i prawdziwy« (1): Tenże Zophronius [...] táką teſz Hiſtoryą nápiſał/ wziętą od Leoncyuſzá Apámeńſkiego cżłeká nabożnego y prawdziwego. SkarŻyw 102.

»prosty a nabożny« (1): tedy tu o tym poćieſzne á miłe náuki [...] dla proſtych á nabożnych ludźi na świát wydáne. KołakSzczęśl A2v.

»nabożny i przykładny« (1): WItellianus [...] był cżłowiekiem nabożnym y przykłádnym BielKron 166v.

»skromny a nabożny« (1): Pulcherya ſioſtrá Theodozyuſá wezwáłá go [Marcyjusza] k ſobie táiemnie/ wiedząc go być mężá ſkromnego á nabożnego Krześćiánińá BielKron 160.

»nabożny i spokojny« (1): człowiek nabożny y ſpokoyny StryjKron 787.

»sprawiedliwy i nabożny« (1): Ci záś ktorzy ſię prośbą y żebrániem báwią, Zá ſpráwiedliwe ſię y zá nabożne ſtáwią. KlonWor **v.

»święty i nabożny« (1): Oczcze ſzwyąthy. y naboſzny częmu chczeſch roſzpaczacz wmyloſzyerdzu bozym PowUrb +.

»uczciwy i nabożny« = honorabilis ac religiosus JanStat 849 [szyk 4:2] (6): Iednego vcżćiwego y nabożnego cżłeká cżęſto w táiemnicy słuchał ieden SkarŻyw 294, 459, 461; Zydowie poduſzczyli niewiáſty nabożne y vcżćiwe [religiosas et honestas]/ y przednieyſze mieſzczány: y wzbudźili prześládowánie na Páwłá y Bárnábaſzá WujNT Act 13/50; SarnStat 1072 [2 r.].

»zacny i nabożny« (2): zacni Rzymiánie y nabożni bieżeli do niego/ y ſynacżki mu ſwoie/ áby ie P. Bogu wychował/ dawáli. SkarŻyw 250; CzechEp 325.

»nabożny i zakonny« (1): [Św, Maryja z Egnijej] ludzie nabożne y zákonne ták ráda z młodu wydziáłá[!]/ iſz gdzie ſzli zákonnicy Ciſtercyeńſcy/ tám [...] śliád nog ich ieſzcże málucżką cáłowáłá. SkarŻyw 580.

»nabożne serca« [szyk 2:1] (3): PatKaz III 107; SkarŻyw 527; Ták P. Bog y tych nabożnych ſerc pracey y Herodowe^go okrućieńſtwá vżył ná ſławę Syná ſwego/ y obwieſzczenie iego po wſzytkim świećie. SkarKaz 517b.

»nabożne sumnienie« (1): y wielom by ſię w Narodzie Ruſkim nabożne y Bogá ſzcżerze miłuiące ſumnienie vſpokoiło. SkarJedn A7.

»twarz nabożną sformować« = udać nabożnego (1): Więc ſobie twarz nabożną [mnich] zformował y mowkę: I ná onę odpowiedź vprządł ſámołowkę. KlonWor 70.

»czas nabożny« (2): KrowObr 115v; y w tym tu mieście/ w poſty y cżáſy nabożne/ głoſy rozmáitych muzyk świeckich/ y ſáme kośćioły nápełniáią PowodPr 74.

»cześć nabożna« (1): Przetoż ie miłuiemy iáko bráćią/ y w vcżćiwości przyſtoyney mamy/ ále nie modłą áni cżćią nabożną (co ſámemu Bogu nałeży [!].) WujJudConf 59v.

»łzy, płacz nabożny(-e)« (3:2): Onij iako ſie rychlo zgotowali/ s proceſyią poſſli/ s placżem nábożny^m ku onéy gorze OpecŻyw 173v; Miał od P. Bogá wielki dar zmiękcżenia ſercá y łez nabożnych SkarŻyw 291, 509, 574; SkarKaz 159a.

»modlitwa, modła, modlenie, pacierze nabożne(-a)« = magnus honor HistAl [szyk 28:9] (33:2:1:1): PowUrb +; OpecŻyw 4v, 5, 169, [192]; TarDuch D5v; W tym pieniu prorok pobudza y prziwodzi lud ku chwaleniu boga y ku nabożnemu iemu modleniu. WróbŻołt ff8v, dd3v; HistAl Cv; LubPs C2 marg, E marg, K3, L2 marg [2 r.], N3v, Y4; KrowObr 176; RejAp 54v, 73; HistRzym 91v; RejPos 185, 216; KuczbKat 145, 230; WujJudConf 59v; KarnNap Cv; PudłFr 53; LatHar +5v, 2, 148, 284, 287 (8); SkarKaz 456a; VotSzl B2.

»nabożna(-e) myśl, myślenie« [w tym: (z) myślą (5)] [szyk 5:2] (6:1): Wſſyſtcy mężowie y niewiáſty/ z nabożną myſlą [mente devota] offiárowáły podárza/ áby ſie to ſpráwiło/ co był przykazał Pan/ przez ręce Moizeſſowe. Leop Ex 35/29; RejPos 87v, 194v, [203]; niewypowiedziáne miał w ſercu rádośći niebieſkie/ y podnieśienie myśli nabożney/ ku oney Muzyce ktorą ſłyſzał y ktorey cżekał. SkarŻyw 510; ArtKanc Tllv; LatHar 603.

»pielgrzymstwo nabożne« (1): wroćił ſię do Angliey y prośił ſię ná pielgrzymſtwo nabożne do Rzymu. SkarŻyw 517.

»pieśni (a. pienie, a. piosneczki), śpiewanie nabożne« [szyk 4:3] (4:3): SeklKat G2; niektorzy nabożnym pieniem ſwoim/ drudzy też modlitwámi ſwemi/ [... ] okazał káżdy powinność ſwoię Pánu Bogu ſwemu. RejPos 349; RejZwierc 265, Aaav; BielSpr 16v; Do Stá. orgániſty. SMieſzné to twoie ſtróny/ wſzytko coś o niebie Chcą nam ſpiéwáć: do tego wiodąc też y ćiebie/ Abyś ſye nabożnémi pioſneczkámi báwił PudłFr 38; SkarKaz 456a.

»nabożna prośba« [szyk 8:2] (10): Proźbá nabożna o vlżenie freſunkow LubPs I4v marg, 12, L2 marg, L3 marg, O3 marg; RejPos 37v; SkarŻyw 403; ſwe miłośierne nákłoń ku nam vſzy/ á niechay ćię nabożna prośbá náſzá ruſzy. ArtKanc Nv; LatHar +6v, 182.

»za nabożną przyczyną« (1): O Boże [...] rácż [...] dáć odpuſzcżenie wſzyſtkich grzechow ich: áby zá nabożną przycżyną y prośbą/ onego pofolgowánia doſtąpili LatHar 182.

»nabożna rozmowa, mowa, rzecz« [szyk 5:3] (5:1:2): OpecŻyw 17v, 62v; OpecŻywSandR nlb 2; o to ſię ſtáráć máią rodzicy/ áby powinność pobożnośći ſwoiey przećiwko Pánu Bogu záchowywáli/ a tę [...] rozmowámi nabożnémi o Pánie Bodze y cżęſtemi modlitwámi oſwiadſzáli á pokázowáli. RejPosWstaw [41²]; KochPs 116; ReszHoz 116; ReszList 176; A kto do rozmyślánia ſnádnym nie ieſt/ niech ſię cżytániem rzecży nabożnych z przewłoką zábáwi LatHar 666.

»nabożne rozmyślanie« [szyk 13:4] (17): Vżytki z nábożnégo rozmyſlaniá męki bożé/ ty ſą/ iako nábożni doktorowie mowią OpecŻyw 160, kt, 1, 103, 160; OpecŻywSandR nlb 5v; RejPos 267v; KuczbKat 15; RejZwierc 68v; SkarŻyw 332, 353; LatHar 3, 190, 212, 742; SkarKaz 38a; Niech w tym kośćiele gore vſtáwiczny ogień żądz niebieſkich: do ktorego drew ſłowá Bożego y rozmyślánia nabożnego/ [;..] przykłádaymy. SkarKaz 457a.

»nabożne słowa« (2): KuczbKat 145; O iáko dziwne á nabożne ſą ſłowa ſześćiſet y trzydzieśći oycow zboru cżwartego do Leoná Papieżá SkarJedn 147.

»nabożne święcenie« (1): Lud/ [...] Chrześćiáńſki/ pámiątkę Męcżennikow nabożnym święceniem obchodźi WujJud 60.

»nabożny żywot« (1): Tá vcżćiwy y wielce nabożny/ cnotámi wſzytkimi/ [...] ozdobiony żywot wiodłá. SkarŻyw 443.

»nabożny i gorący« (1): ſtáray ſię o to záwżdy/ ábyć żaden dźień nie vpłynął/ bez [...] modlitwy/ ieſliż nie długiey/ przynamniey nabożney y gorącey. LatHar 2.

»mądry i nabożny« (1): Mądra y nabożna odpowiedz Męcżennikow. SkarŻyw 207 marg.

»Boga miłujący i nabożny« (1): Bernárdyn/ wychowanie miał v ćiotki ſwey Dyany/ żony Bogá miłuiącey y nabożney SkarŻyw 458.

»pilny i nabożny« (1): A k temu iż rzeczy ſą wyżſze/ niżli rozum poiąć y ięzyk wymowić może: muśi wielkość ich w ſkąpych ſłowách pogrzebáć/ á więcey dźiwowániu y vwáżaniu pilnemu y nabożnemu polecać. SkarKaz 122b.

»nabożny a pokorny« (1): potrzebá nam [...] onego zá niezliczone grzechy/ niezmierne zbytki y ſwowoleńſtwá náſze vbłagáć: przez nabożne á pokorne modlitwy VotSzl B2.

»i nabożny i świecki« (1): A co tych pieśni y nabożnych ſwieckich wirſzow rozlicżnych/ Epitháphia ludziom poććiwym/ [...] to temu y licżby nie było RejZwierc Aaav.

»święty i nabożny« [szyk 1:1] (2): ktore [zaklinanie] ku wygnániu Szátáná y ku mocy iego zwątleniu y złamániu/ świętymi y nabożnymi ſłowy y modlitwámi ſpráwowáne bywa. KuczbKat 145; CzechRozm 210.

»uczciwy a (i) nabożny« (2): Iákoby Ceremonie przyſtoyńe co wádźiły/ á nie więcey pomagáły ku wyrozumieniu/ y vcżćiwemu á nabożnemu ſpráwowániu y przyimowániu Sákrámentow. WujJud 162v; Tá vcżćiwy y wielce nabożny/ cnotámi wſzytkimi/ á zwłaſzcżá vmartwienim ciáłá y chęći świeckich/ ozdobiony żywot wiodłá. SkarŻyw 443.

»nabożny a uniżony« [szyk 1:1] (2): w nas rácż ſpráwić [...] táką wiárę/ [...] ábychmy z nabożnemi á vniżonymi myſlámi weźrzawſzy w niebo do ciebie Bogá á Oycá ſwego záwołáli RejPos [203], 37v.

»nabożny ubior« (1): mátká/ wielką poćiechę miáłá/ pomniąc iſz gdy ſię vrodził/ iákoby go wnabożnym y zakonnym vbierze widziáłá. SkarŻyw 470.

[»służba nabożna«: Kthoremu [kapłanowi] polecił vrząd nád ſłużbą nabożną/ áby iey był pilen/ á wieſzcży też przyglądał. HistTroj D7].