[zaloguj się]
[pdf]

NAPEŁNIENIE (51) sb n

a oraz pierwsze i drugie e jasne, w końcowym e wahania.

Fleksja
sg pl
N napełnienie
G napełnieniå
D napełnieniu
A napełnieni(e) napełnieni(a)
I napełnienim
L napełnieniu
V napełnieni(e)

sg N napełnienie (15); -é (1) Oczko, -e (1) BiałKat, -(e)- (13). ◊ G napełnieniå (17). ◊ D napełnieniu (5). ◊ A napełnieni(e) (5). ◊ I napełnienim (5). ◊ L napełnieniu (1). ◊ V napełnieni(e) (2). ◊ pl A napełnieni(a) (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w.

1. Sprawienie, że coś jest pełne; nalanie, nasypanie w co czegoś w wielkiej ilości; repletio Pol Ant, Mącz, Cn; impletio Mącz (9): Explebilis, Latwy ku náſiceniu/ Nápełnieniu. Mącz 304d, 304d [2 r.].

napełnienie czego (3): modl ſię zá námi/ abowiemeś ty ieſt niewiáſtá bogoboyna/ áby nam Pan Bog ſpuſćił dżdzá ku nápełnieniu czyſtern náſzych BibRadz Iudith 8/19. Cf »napełnienie ciała«.

Wyrażenie: »napełnienie ciała« = najedzenie się (2): GlabGad L4; Co wſzytko idźie ku ſkáżeniu ſámym vżywánim / iż ieſt wedle vſtaw y náuk ludzkich ktore máiąc pozor mądrośći w zaboboniech y w vpokorzeniu/ y w niefolgowániu ćiáłu/ nie we czći iákiey ku nápełnieniu ćiáłá [ad saturitatem carnis] (marg) To ieſt, nie karmiąc ćiáłá ſwego do ſytośći. Hebráiſm. (–). WujNT Col 2/23.
W przen: Z tekstu KrowObr wyszydzającego zwyczaj wielkanocnego święcenia pokarmów (2): Vkaſz gdzie teſz do Słonin ták mówili/ iako ty tu mowiſz? aby ty ſloniny były lekarſtwem zbáwiennym rodzaiowi ludzkiemu/ y niebieſką tłuſtośćią napełnienim KrowObr 98v [idem] 97v.
Przen (1):
Wyrażenie: bibl. »napełnienie rąk [czyich]« = poświęcenie, udzielenie władzy kapłańskiej (1): Y ieść będą to/ przes co ſię vbłagánie ſtáło/ ku nápełnieniu rąk ich [ad implendum manum eorum]/ ku poświęceniu ich BudBib Ex 29/33.
2. Uzupełnienie, dołożenie; complementum Mącz, Calep; supplementum Calep; expletio Cn (3): Mącz 304c; Complementum ‒ Napełnienie, skonczenie, dołożenie. Calep 228a, 1034b.
3. Zrealizowanie, spełnienie, wykonanie; executio BartBydg; expletio Cn (4): BartBydg 53b; Iezus [...] widzątz ijż wſſytko tzo onijm prorokowáno/ iuż ſie bylo ſpelnilo/ rzékl ſſoſté ſlowo/ ktoreé zowiémy napełnieniá OpecŻyw 150.

napełnienie czego (2): nie miłość thego przycżyną ieſt/ ále oná chćiwość nápełnienia żądzy cieleſnych GórnDworz Ll; ArtKanc B11v; [A zaſie Nowy Teſtament nazwan ieſt/ napełnienie obietnic o panie Chriſtuſie UstKościel 20].

W charakterystycznych połączeniach: napełnienie ślubow, żądzy.

4. teol. (9):
a. Pełna realizacja bóstwa, absolut, pełnia, wszechmoc i wszechobecność istoty boskiej; plenitudo Vulg, Cn; plenitas Cn [czego] (5): á iego [Chrystusa] dał głową nád wſzytkim kościołem ktory ieſt ćiáłem iego/ nápełnienim tego [quae est corpus ipsius et plenitudo eius]/ który wſzytko we wſzytkich nápełnia. WujNT Eph 1/23, Rom 11/12.
Wyrażenie: »napełnienie boże, bostwa« (2:1): A to ſłowo Eſſentia álbo Iſtność znácży nam plenam plenitudinem Deitatis, iáko Páweł s. mowi/ to ieſt/ ono zupełne nápełnienie Boſtwá SarnUzn B4v; [żebyście mogli] poznáć zacną onę miłość/ znáiomośći Chriſtuſowey/ ábyśćie byli nápełnieni wſzelákim nápełnienim Bożym NiemObr 10 [idem] 67.
b. O przenikaniu Ducha Św. (4):

napełnienie kogo, czego (2): OpecŻyw 11; zeſłánie [Ducha Sw.] ná świát/ nie ieſt zmieścá ná mieśce przenieśienie: ále rzeczy onéy/ którą nápełnia/ znáczné/ álbo widomé nápełniénie BiałKat 116.

Wyrażenie: »napełnienie ducha (bożego, świętego)« [szyk 1:1] (2): BiałKaz F4v; [duchowne zstąpienie Chrystusa z nieba należy] w ſámey tylko znáiomośći woley Bożey/ táiemnic kroleſtwá niebieſkiego/ y w nápełnieniu ducha Bożego. CzechRozm 28.
5. lek. Opuchlizna, obrzmiałość, też może substancja wypełniająca chore narządy ciała (17): Też proch tego kopru/ [...] ſzcżkanie vſmierza kthore przichodzi z napełnienia żołądkowego FalZioł I 7d; yteż mozgowe napełnienia oddala/ Iteż myſli ſmętne y dziwne kthore pocho⟨dzą⟩ s ſtrony napełnienia mozgowego FalZioł I 80b; boleſci krzyżowe vlecża ktore pochodzą z napełnienia flegmiſtego/ y też napełnienia wietrznego FalZioł II 6a; Cżyſci płuca y pierſi z flegmiſtego napełnienia, ſtąd że barzo pomaga naprzeciwko kaſzlowi ktori z obphitoſci flegmiſtej pochodzi FalZioł II 6c, II 6a, III 2a, V 4; Wſzelkie wilgie nápełnienie/ vprożnienia potrzebuie/ Aby z długiego leżenia nie tláło. SienLek 12.

napełnienie czego (8): Też chciwoſć ſpania [...] ktore bywa z napełnienia vlicżek ktore idą od mozgu: oddala A to gdi gi ſtłucże z ocztem á tym głowę okłada. FalZioł I 143a. Takież ciecżenie krwawe z noſa zaſtanawia ktore bywa z napełnienia mózgu. FalZioł IV 21b, I 84c, V 42v, 112; Oczko 33v. Cf napełnienie czego czym.

napełnienie czego czym (2): Wiele á cżęſte iadanie iabłek zwłaſzcża khwaſnech/ á ćirpniączych/ gotowa przycżyna ku przyſciu łamania, á napełnienia głowy remą FalZioł III 23c, I 143b.

W charakterystycznych połączeniach: napełnienie ciała, głowy (2), macice, mozgu, żołądka; napełnienie mozgowe, żołądkowe; napełnienie flegmiste (flegmy) (4), wielkie, wietrzne, wilkie.

6. To, co wypełnia określoną przestrzeń, zawartość; wyłącznie w połączeniach bibl.; plenitudo Vulg, Pol Ant, Cn; plenitas Cn [w tym: ziemia i napełnienie jej (6), morze i napełnienie jego (2), miasto i napełnienie jego (1)] (9): Raduycie ſie przed oblicznoſcią krola pana porpſz ſie ziemio y iey napełnienie WróbŻołt 97/6; Páńſka ieſt ziemiá y wſzytko nápełnienie iey. RejPos 139; Niech ſzumi morze y nápełnienie iego/ świát y mieſzkáiący na niem. BudBib Ps 97/7; Brzydzę ſię ia pychą Iáhákowową/ á páłacow iego nienawidzę/ y wydam miáſto y nápełnienie iego [tradam civitatem cum habitoribus suis Vulg]. BudBib Am 6/8, Pc 95/11, Is 34/1, Ez 30/12, Mich 1/2; WujNT 602 marg.

Synonim: 1. nalanie.

Cf NAPEŁNIĆ

TK