[zaloguj się]
[pdf]

MARTAHUZ (11) sb m

martahuz (10), martauz [wymowa trzyzgłoskowa] (1); martahuz KlonWor (10); martauz KmitaSpit.

Pierwsze a jasne; -ta- (6), -tå- (5); -ta- KmitaSpit; -ta- : -tå- KlonWor (5:5).

Fleksja
sg pl
N martahuz martahuzowie
G martahuz(o)w
A martauzy
I martahuz(e)m martahuzami

sg N martahuz (5). ◊ I martahuz(e)m (1). ◊ pl N martahuzowie (1). ◊ G martahuz(o)w (2). ◊ A martauzy (1). ◊ I martahuzami (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVII w.

Handlarz niewolników i ten, kto porywa ludzi na sprzedaż (z węg. martalóz ⟨= tur. martolos) (11): Ten [wódz Pigmejów walczący z żurawiami] miał pod ſwoią mocą dźiwne mártáuzy. [...] Roſpuſzcżał ſwe po leśie/ áby ptaki krádli [...]. Właſnie iáko ná gorách Węgierſkich dźiáłáią/ A nád kramnicą nędzne Słowaki łápáią. KmitaSpit B2; Ale y wołne ćiáłá záwodźi w kray cudzy/ Y przedáie ná tárgu [...] Mártáhuzámi w Węgrzech te złodźieie zową KlonWor 26; Ten [Judasz] Mártahuzow Oycem KlonWor 28, 25, 27.

W połączeniu szeregowym (1): Nie zowże Tátárzyná ſłuſznym woiownikiem: Ale go zow złodźieiem/ y też rozboynikiem. Názow go Mártáhuzem/ y też ſkotokraycą: Názow go/ iáko godźien/ wſzech narodow zdraycą. KlonWor 31.

W porównaniach (2): Tákći Iudaſz Chriſtuſem hándlował w Ogroycu [...] Iáko práwy Mártahuz/ vcżynił vmowę/ Zá trzydźieśći pieniędzy przedał Páńſką głowę. KlonWor 27, 31.

W charakterystycznych połączeniach: dziwny martahuz, prawy; (na)zwać martahuzem (2).

Przen: Zdrajca (3): Ci ktorzy [...] nieprzyiaćielowi przedáią Oycżyznę/ Biorą zá nie pieniądze y złotą iśćiznę: Ci ſą Mártáhuzowie ze wſzech naſprośnieyſzy KlonWor 32, ded **2v, 32.

Synonimy: ludzikrajca, ludzioprzedawca, mango, uwodziciel.

Cf MARTALAUS

MM