[zaloguj się]
[pdf]

REST (3) sb m

rest (2), reszt (1); rest RejZwierc, KołakCath; reszt GosłCast.

e jasne.

Fleksja
sg
G restu
A rest
I rest(e)m

sg G restu (2). ◊ [A rest.] ◊ I rest(e)m (1).

Sł stp brak, Cn: reszt, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII w.: reszt.

1. To, co pozostało z całości, ostatek, reszta (3):
Wyrażenie przyimkowe: »do resztu« = całkowicie, zupełnie, do końca (1): A zátym myśl ſzláchetna złégo niećiérpliwa/ Zmázy złych ſpraw oycowſkich/ aż do reſztu zmywa. GosłCast 35.
a. O pieniądzach (2): [u Żyda Wolffa długu fl. 17 gr 18, u bednarza w Gnieźnie fl. 1 gr 18 długu, restu apud Albertum eundem fl. 16 InwMieszcz 1579 nr 222.]
[Fraza: »[z czego] ostało [ile] restu«: Z tychże tal. 42 dali matce własny na pożywienie 2 tal., z który to sumy 42 tal. ostało tak wiele restu: 34 tal. 24 gr. InwMieszcz 1563 nr 114.]
Przen (2): A káżdemu ſie ták zda by miał buiáć wiecżnie/ A iáko ná trzy tuzy ták każe beſpiecżnie. Alić pan reſtu przegrał álić go iuż nioſą/ Bo miáłá czterzy krole oná páni s koſą RejZwierc 270; á wſzákże vmyſłu wielkiemu/ Y máło/ zda ſię wiele/ rad cżyni káżdemu Dobrze/ by teſz y Reſtem oſtátká dołożyć [tj. ostatnimi pieniędzmi wszystko spłacić]/ Cnoty/ Sławy nábytey/ byle nie z vbożyć. KołakCath C3v.
2. [Ostateczność, koniec:
Fraza: »[komu] o rest idzie (szło)« = ktoś znalazł się w skrajnie trudnej sytuacji,jest doprowadzony do ostateczności; descendo in dimicationem vitae, extrema fortuna stetit Cn: A wy sie zatym dobrze miejcie, a powinności ślacheckich nie przepominajcie: już wam o rest idzie. PismaPolit 288; Palemon, któremu też o rest szło, jak i innym [...], Mógł też uchodząc trwogi, w tę północną ziemię [tj. Litwę] Zawieść długim pielgrzymstwem włoskiej ślachty plemię.StryjPocząt 67; GrabZdanie E4.
a. O ludzkim życiu:
Fraza: »do resztu przychodzi (przyjdzie)« = zbliża się, nadchodzi śmierć [szyk zmienny]: Bo gdy prziydźie do reſztu/ tedy to co przeminęło/ iuż vpłynęło: tylo to zoſtáie/ cżego ſobie cżłowiek Cnotą y vćżćiwemi ſpráwámi nábył. CiceroBBud 33; że ći co názbyt bucżno y hoynie żyią/ do wielkiego niedoſtatku przychodzą: y áż w ten cżás/ gdy iuż do reſztu przychodźi/ rádźiby oſzcżędzáli PlutBBud E2 (Linde).]

Cf RESTA

LWil