Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: MERKURYJUS

Następne hasło: MERKURYJUSZ »

MERKURYJUSOW (10) ai

Merkuryjusow (6), Merkuryjuszow (4); Merkuryjusow Mącz (2), Oczko; Merkuryjusow : Merkuryjuszow FalZioł (1 : 1), BielKron (1 : 2), KlonWor (1 : 1).

e jasne. ◊ -ow-; -ow z tekstów nie oznaczających ó.

Fleksja

sg
m	N	Merkuryjusow	f	N	Merkuryjusowå	n	N	Merkuryjusow(e)
	A	Merkuryjuszow		A	merkuryjusową, None		A
	L	Merkuryjusowym		L			L

pl
N	m pers	Merkuryjuszowi
D		Merkuryjusowym

sg m N Merkuryjusow (3). ◊ A Merkuryjuszow (1). ◊ L Merkuryjusowym (1). ◊ f N Merkuryjusowå (1). ◊ A merkuryjusową (1), [Merkuryjuszowę.] ◊ n N Merkuryjusow(e) (1). ◊ pl N m pers Merkuryjuszowi (1). ◊ D Merkuryjusowym (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

Znaczenia

Przymiotnik od „Merkuryjusz”
- 1. Od nazwy rzymskiego boga (7)
- 2. Od znacz. ‘nazwa planety’ (2)
- 3. Od znacz. ‘rtęć’ (1)

Przymiotnik od „Merkuryjusz”:

1. Od nazwy rzymskiego boga; Mercurialis Mącz (7): To miáſto/ będąc pod Rzymiány/ bogi Rzymſkie weſpoł ſnimi mieli/ tho ieſth ſłup Merkuriuſzow BielKron 287v, 48v; Eribaea, Quae alias Iuno, Mácochá Mercuriuſowa. Mącz 107d; Mercurialis, Co ku poſelſtwu y vrzędóm. Mercuriuſowym należy. Mącz 217c; [WujBib Prov 26/8 cf MERKURYJUSZ 1.a.α.].

Wyrażenia: peryfr. »dziecię, syn Merkuryjusow(e)« = złodziej (1 : 1): Tákby ſię rad przewierzgnął w rzecży te y owe/ Zmyślny złodźiey/ y dźiećię Merkuryuſowe. KlonWor 2; Są też ieſzcże ſynowie Merkuryuſzowi/ Co domá trwáć nie mogą Kurſorowie owi. KlonWor 51.

Zestawienie w funkcji n-loc: »pagorek Merkuryjusow« (1): Afryká kroleſtwo ieſt/ w kthorym było miáſto známienite Kártago ná págorku Merkuriuſowym. BielKron 270.

2. Od znacz. ‘nazwa planety’ (2): Panna. [...] Dom Mercuriuſzow y powyzſzenie iego FalZioł V 50, V 49v.

3. Od znacz. ‘rtęć’ (1): ſą [wody] ſłóné/ kwáśné/ ſmrodliwé/ któré pewnie witrijolá/ ſolną á Merkuryuſową náturę máią. Oczko 8.