[zaloguj się]
[pdf]

MIANOWICIE (226) av

a, o oraz e jasne (w tym w a 3 r. błędne znakowanie).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. W sposób oczywisty, wyraźnie mówiąc, jednoznacznie; nominatim Mącz, Calep, Vulg, JanStat, Cn; expresse JanStat; nominaliter, nomine suo Cn (129): KromRozm III F3; ktory [sędzia] ſye ma w tákowych rzeczach dokłádáć Práwá piſánego/ gdźieby co w poſpolitey vchwale álbo w moderácyey miánowićie opiſano nie było GroicPorz k4, n3v; BibRadz II 17b marg; Prot Av; Cżemuſz tedy oni tego tytułu ALTISSIMVS Sinowi niechczą pozwolić/ gdyż miánowicie o thymże Bogu nápiſano: Quoniam tu Dominus altiſsimus. SarnUzn D7, G8; RejAp 109; RejPos 256, 271; WujJud 107; O co Pan Bog miánowićie y ſrodze przykazał/ áby ludźie do tego piſmá nic ſwego nie przydawáli WujJudConf 29; CzechRozm 38, 39, 105, 140, 147v (10); Haeretykowie/ do oſtátniey ſię á práwie deſperáckiey obrony vćiekli: prząc tego/ iż Piotr S. nigdy w Rzymie nie był/ przeto ſamo iż tego miánowićie wpiśmie ś. niemáſz. SkarJedn 83; CzechEp 151, 153, 155, 162, 213, 311, 375 [2 r.]; NiemObr 153; KoehMRot B3; ActReg 21, 54, 134, 136; LatHar 157, 204; WujNT 72, 392, 402, 533; SarnStat 87, 152, 591, 875, 1013, 1057, 1204; Cżego ia o was dobrem ſumnieniem nie mogę/ Miánowićie powiedźieć gdyſzbym tym złą drogę. Vſłał ſobie przed Bogiem CzahTr F2.

W charakterystycznych połączeniach: mianowicie chwalić, dozwalać, mowić (8), obiecować (2), (na)pisać (opis(ow)ać, pisan) (7), pokazować, (o)powiedzieć (opowiedziany) (3), prosić, rozkazać (rozkazan, przykazać) (5), rozumieć (2), świadczyć (2), twierdzić, warować (2), wspominać (wspomnieć) (4), wyrażać, wyrzucać, wyznać, zakaz(ow)ać (2), zalecać, zganić, zlecony, zwać.

Zwroty: »mianowicie dokładać« = additare expresse a. expresso JanStat [szyk zmienny] (8): Diar 29; iż tego miánowićie dokłáda Duch święty iż iey nie poznał Iozeff/ dokąd nie porodziłá ſyná ſwego pierworodnego CzechRozm 161, 179; CzechEp 376; SarnStat 28, 443, 600, 990.

»mianować się mianowicie« (1): kto wſkázuie/ y do kogo/ y przez kogo wſkázuie. Abowiem miánuie ſie ſam miánowicie/ iż to wſkázuie Syn Boży. RejAp 29.

Wyrażenie: »ledwie nie mianowicie« (1): ktory [Ochinus] piſał Dyálog de Poligamia, w ktorym ledwie nie miánowićie chwaleł y zálecał/ iednego Luterſkiego Miniſtrá poſtępek ReszPrz 42.
Szeregi: »jawnie a (i) mianowicie« = publice et per expressum JanStat (2): Tedy to iáwnie á miánowicie ſtanowi duchownemu/ do Timotheuſzá piſząc/ roſkázáć racżył/ áby káżdy miał pocżćiwą małżonkę ſwoię. RejPos 345v; SarnStat 637.

»osobliwie i mianowicie« [szyk 2 : 1] (3): CzechRozm 69; TO téż dokładamy oſobliwie/ y miánowićie [specialiter et expresse JanStat 113]: iż przerzeczeni Pánowie y ſzláchtá Króleſtwá Polſkiégo/ y źiem Litewſkich Séymy [...]/ kiedy tego będźie potrzebá [...] máią odpráwiáć SarnStat 28 [idem] 990.

»wyraźnie a mianowicie« (1): ktorych rzecży [...] tákże wyráźnie á miánowićie [...] iáko oni chcą nie omienia piſmo ś. CzechEp 108.

a. Imiennie, po imieniu, z nazwy, mówiąc o tej właśnie lub do tej osoby; per nomen PolAnt (54): LibLeg 11/170; RejKup 14v; ábowiem ktore ſlugi [Pan Krystus] do kośćiołá wezwał/ tedy ie ſwięty Páweł miánowićie wypiſał KrowObr 36v; Byli [...] policzeni/ [...] káżdy męzczyzná miánowićie z oſoby ſwey/ ktory iedno miał dwádźieſćiá lat y wyżſzey á godził ſie ku boiowi. BibRadz Num 1/20; A z połowice pokolenia Mánásſythow było osḿnaſćie tyſięcy/ ktorzy byli náznáczeni miánowićie/ áby przyſzli á poſtánowili Dawidá Krolem. BibRadz 1.Par 12/31, Ex 31/2, Num 1/18, 22, 24, 26 (19); muśi tedy być Pozew ná mię wydány miánowićie/ cum cauſa et cum clauſula Iudicialiter reſponſurus OrzRozm S2v; Mącz 249c; GórnDworz B2; Nákoniec przyiaćioły ſwe w Bogu/ ktorzy iedno ieſzcże byli żywi/ káżdego miánowićie wſpomináiąc/ Pánu Bogu ie zálecáłá SkarŻyw 583, 31; CzechEp 296, 297, 372; CzechEpPOrz *4; Wtory dowod z liſtow Páwłá ś. ktory piſząc do Rzymu/ pozdrawiáiąc bráćią niektorą miánowićie/ Piotrá nie wſpomina NiemObr 51, 6; Calep 702b; GostGosp 132; LatHar 42, 95, 158, 202, 235 marg, 569, 570; ſłuſznie ſię ich [heretyków] (á zwłaſzczá miánowićie wyklętych) Kátholikowie wiárowáć [...] máią WujNT 76, 187, 3.Ioann 14; SarnStat 484; przetoż [...] zvprzeymey chęći przećiw oſobie W. M. mego Mśćiwego Páná [...] vmyśliłem tego żeglarzá Wiślnego W. M. miánowićie przypiſáć KlonFlis Bv.

W charakterystycznych połączeniach: mianowicie z osobna (3), z osoby swej (8); mianowicie (wy)liczyć (2), modłę uczynić, mowić, napisać (przypisać, spisać, wypisać, wypisan) (5), naznaczeni, obrani, poruczyć, pozdrawiać (pozdrowić) (2), prosić (3), pytan, wezwać, wspominać (wspomnieć, wspominanie) (5), wydany, wyklęty, wymienić.

Zwrot: »mianować, nazywać, mienić mianowicie« = vocare nominatim PolAnt, Vulg; appellare nominatim, nuncupare Mącz [szyk zmienny] (2 : 2 : 1): BibRadz Ioann 10/3; Mącz 249c, 254c; CzechEp 371; owce ſłucháią głoſu iego: y názywa owce ſwe miánowićie WujNT Ioann 10/3.
Szereg: »mianowicie, własnie (a. własnym imieniem)« [szyk 1 : 1] (2): Nuncupo, Zowię/ Mienię/ też miánowicie á właſnie mienię. Mącz 254c, 249c.
W przen (1): A ieſliby cie thy dobrodzieyſtwá á ty powinnośći twoie nie ruſzáły/ niechayże cie wżdy ruſzy ſtrách á boiaźń/ á thy dekretá kthore wyſzły iuż ná cię miánowicie pod oſobą tego to bogacżá z vſt Páná twego. RejPos 164v.
b. Z podaniem szczegółów, w odniesieniu do szczegółów (10): bascha chczialbi wiedziecz mianowyczie wszitko oczos do Czessarza przyechal. LibLeg 11/31v, 10/115, 11/160; MurzHist C4; A ná końcu ſam ſpomina/ iż yeſt wyele inych rzeczy/ ktore czynił Yezus: ktore by myáły być myánowićye wypiſány/ mam zá to iżeby śwyát nyemogł ogárnąć kſyąg tych/ ktoreby piſáne być myáły. KromRozm II d2; GroicPorz iiv; BibRadz 4.Esdr 3/36; LatHar 111; Záśię co ſye było w pierwſzych Spiſkách miánowićie około Vniiéy opuśćiło/ á iednák ku záchowániu téy to Vniiéy bárzo potrzebné było: tedy to ná tym Séymie między ſobą [...] Rády ſpólnie poſtánowili. SarnStat 1013.

W charakterystycznych połączeniach: mianowicie opowiadać, wiedzieć (wywiedzieć się) (2), wypisany, zachowywać rozkazania.

Zwrot: »wyliczyć mianowicie« (1): ále te wſzytkie zfałſzowánia iego [Marcyjona w Nowym Testamencie] wyliczył miánowićie Epiphanius haereſi 42. WujNT przedm 15.
2. Zwłaszcza, szczególnie, przede wszystkim, bardziej niż inne (17):

Połączenia: »a mianowicie« (11): ktorzy [kacerze] [...] wſzyſtki Symbolá á miánowićie świętego Athánáſego niezbożnie bluźnią WujJud 73; CzechRozm 261; A iż to do dijety należy/ co w inſzych Nácyach/ á miánowićie w Niemcéch gániém/ w wodźie śiedząc winem pełnić Oczko 28v; LatHar 109, 476; WysKaz 14, 42; áby wſzelákié kupie álbo towáry/ któréby były z Prus/ á miánowićie z Toruniá do Krákowá przywieźioné/ były tám w Krákowie złożoné przedawáné SarnStat 959, 959, 1184, 1292.

»ale mianowicie« (3): CzechRozm 74v, 143; odwodzi od wſzego grzechu: ále miánowićie od przebieránia w oſobách; od pomawiánia y poſądzánia drugich; [...] y od przyśiąg. WujNT 784.

»i mianowicie« (1): dźieśięć rzecży Pánná przenadoſtoynieyſza wyſławia w Pánu Bogu: Wielmożność/ doſtátek/ [...] y miánowićie łáſkę y táiemnicę wćielenia Páńſkiego. LatHar 66.

Szeregi: »mianowicie i najwięcej« (1): ktore [pożytki duchowne] ná wielu mieyſc piſmá świętego ſą wyráżone/ á miánowićie y naywięcey onych/ ktore mamy opiſáne v Ianá w káp: 6. CzechRozm 261.

»mianowicie i osobliwie« (2): wſzelákié liſty y przywileie [...] zá wierné ſłużby nádáné oſobam iákiégóżkolwiek ſtanu y powołánia będącym/ miánowićie y oſobliwie wſzyſtkié dániny/ nádánia/ dárowizny wieczné/ dożywoćia/ zaſtáwy/ zápiſánie [...] mocnémi y wiecznémi [...] mieć y záchowáć chcemy SarnStat 1190 [idem] 1061.

3. W funkcji wskaźnika zespolenia; wprowadza uściślenie, wyliczenie, egzemplifikację: ściśle(j), dokładnie(j) mówiąc; czyli, jako to; a więc; na przykład; co następuje; nominatim JanPrzyw, JanStat; signanter JanStat (80): MurzHist B2; przyſzli do niego w Másfá [hetmani] miánowićie Izmáel ſyn Nátániaſzow y Iochánán Syn Káreaſzow y Sáráiaſz ſyn Tánehumetá BibRadz 4.Reg 25/23; RejAp [175]; BudNT przedm b3; ZapKościer 1580/4; kiedy rozdźielono między trzech Biſkupow [...] rząd wſzytkich zborow/ káżdego zoſobná/ nád pewną cżęśćią przekłádáiąc: Miánowićie Alexándriyſkiemu w Egiptćie/ [...] Antyocheńſkiemu w Syryiey/ [...] A Rzymſkiemu we Włoſzech władzą náznácżyli. NiemObr 58; ActReg 41, 64; LatHar 326; VStáwuiemy/ áby ná Séymie Wálnym káżdégo tegodniá w dźiéń ieden/ miánowićie Wtorkowy/ ſpráwy główné Litewſkié Séymowé przez nas ſądzoné y odpráwowáné były. SarnStat 140, 195; SzarzRytJSzarz nlb 2v.

Połączenia: »a mianowicie« = et nominatim JanPrzyw, JanStat; et signanter JanStat (59): BibRadz II 2 marg; Ieſliby ſie to wedle mniemánia Chriſtyáńſkiego miáło o dziewicy rozumieć/ á miánowićie o Máryey Pánnie/ mátce Iezuſowey: co oni ſobie zá cud ieden máią: A coſzby to zá cud był? CzechRozm 131; Izali kiedy Chriſtus Pan zákázował vcżniom ſwym/ onych ceremoniy zakonnych/ á miánowićie/ Obrzezánia y Sábbátow/ etc? CzechRozm 234v, 66, 75, 132v; gdyż tákié pićié nie wſzyſtkiém/ ále pewném choróbam tylko/ pomoc może: á miánowićie tym/ przez któré ie náturá prowádźi Oczko 22v; ZapKościer 1580/10v, 1582/32v; CzechEp 157, 158, 166, 189, 203 (9); Pocżeſtowałem też tym X. K. [...]/ o cżymem rozmowę z nim mieć chćiał/ á miánowićie o zwierzchnośći Papieżá Rzymſkiego NiemObr 24, 4, 27, 31, 47, 76; ReszPrz 42; ActReg 60, 170; cżerwone wino będźie cudne/ iedno to vmieć cżynić: á miánowićie/ przyſmáżywſzy iágod bzowych vſtałych GostGosp 132; przykłádem Swiętych Bożych/ á miánowićie S. Ambrożego/ Hieronymá/ Mágdáleny/ Lucyey/ Petronelle/ y inſzych/ będąc bliſcy śmierći/ ten Sákráment święty przyimuiemy LatHar 202, 81, 120, 199, 245, 285, 328, 681; Zwłaſzczá że ten ieſt kośćioł Chriſtuſow prawdziwy/ ktory [...] odięt był od Zydow/ y przenieśion do Pogánow (á miánowićie do Rzymu) WujNT 393; W Ikoniey wiele Zydow y Pogánow/ á miánowićie S. Teklę pánnę náwraca WujNT 513, 9, 298, 514, 700; WysKaz 41; JanNKarKoch Gv; SarnStat 12, 13 [2 r.], 117, 164, 201 (15).

»i mianowicie« (1): ábo kiedy ćmá ludźi rozlicznemi á mierźionemi chorobámi záráżonych/ do ćiebie ſię o pomoc ćiſnęłá: y miánowićie iedná z białey płći pogánká/ niemoc krwáwą ćierpiąca/ kráiow ſzáty twoiey z nádźieią vprzeymą ſię dotknęłá LatHar 218.

»jako(by) mianowicie« [szyk 7 : 1] (8): ZapWar 1545 nr 2646; BibRadz Act 1/15; CzechRozm 178, 200; WujNT 51, 60, 72; w którym [w Krakowie] chcemy ſtudium we wſzelákich náukách/ iáko miánowićie [ut pote JanStat 215] w Theologiiéy/ in iure canonico, w Phiſice/ w Práwiéch/ y w inych náukách wſzyſtkich wyzwolonych SarnStat 196.

Synonimy: 1. jaśnie, jawnie, osobliwie, wyraźnie; b. dokładnie, gruntownie; 2. zwłaszcza.

ZCh