[zaloguj się]

OSOBLIWIE (454) av

-ſ- (436), -ſſ- (8), -ſs- (8), -ſz- (2).

Oba o oraz e jasne.

comp i sup (2 + 1) (nå)osobliwi(e)j.

stp, Cn notuje, Linde XVIXVII w.

1. Szczególnie, zwłaszcza, znacznie; praecipue Mącz, Calep, JanStat; singulariter Mącz, Cn; unice Modrz, Cn; egregie, insignite, maxime Calep, Cn; dumtaxtat, extra ordinem Mącz; apprime, inprimis Calep; specialiter JanStat (313): A inſſe wistempy cżeladne, ktoreby śie yakoſzkolwie stocziły, maią bycz według przewinienia od starſſich karane [...]. Wſſakże taczi oſobliwie maią bycz karani, ktorzi więcey strawicz chczą niſz wiſłuſzicz mogą. ListRzeź w. 41; OpecŻywSandP ktv; WróbŻołtGlab Av; bo káżdy táki národ oſobliwie ieſt vbłogoſláwion RejPs 167; ćo [!] mię záwżdy oſobliwie ćieſſy wewſſech vćiſkoch mych RejPs 179, 37v, 71, 72, 76v, 84v (16); RejKup q3; HistAl G4v; HistAlHUng A3; O ktoryi literze [oikrótkim] oſobliwie pamiętáimy/ że gdy śię trafi wſłowie napiſaná/ niemábyć ſama przes śię wymáwiána ale zdrugą bliſką literą MurzOrt Bv; GliczKsiąż P5; LubPs S2; WSzytki krzywdy álbo wyſtępki/ [...] oſobliwie záſtępowánia ná drogách/ náiechánia ná dom/ gwałtty [!] Pánieńſkie/ Burgrábiá ſądźi GroicPorz i4v; KrowObr Bv; ARion ſławny gędzyec [...] Pocżął gąść oſobliwie/ á Delphin przypłynął RejZwierz 119; Thá groźbá oſobliwie ſię śćiąga ná Aſsyryány głowne nieprzyiaćioły ludu Bożego. BibRadz I 366b marg, *2v, I 2a marg, 411a marg; BielKron 332; GrzegRóżn A3; A [młodzieńcy] wielce (iżebych oſobliwiey rzekł) od tych grzechow powćiągani mayą być/ wkore [!] ye łatwie s przyrodzenia láta przywodzą KwiatKsiąż C4, F2v; Circius [...] Wiátr gwałtowny który oſobliwie we Fránciey w Delphinatu wieye. Mącz 54c; Trahit sua quenque voluptas, Káżdego ſwa roskoſz vwodźi/ ma káżdy w czym ſie oſobliwie kocha. Mącz [460]c, 36d [2 r.], 97d, 268a; SienLek 23v, 104, 115, 141v, 192; W koſciele Sálomonowym to wiemy iż Oliwę lali do lamp ktore ſtały ná ſwiecżnikoch/ á oſobliwie roſkázuie Pan áby tá oliwá wycżyſciona á chędoga byłá. RejAp 90v; GórnDworz C4; HistRzym 31v; ZAwżdy miedzy inemi wſzyſtkimi cnothámi pokorna myſl á vniżone ſerce/ temu Pánu náſzemu/ naoſobliwiey ſie podobáło. RejPos 199, 42v, 43, 43v, 48, 145, 171, 333v; Nád to o żywoćie prawdźiwym ták też oſobliwie Páweł nápiſał do Koloſenſow. GrzegŚm 10, 2, 10, 12, 18, 19, 31, 53 [2 r.]; KuczbKat 1, 9 [2 r.], 15, 30, 40 [2 r.] (27); RejZwierc 62v; WujJud 54, 156, 178v, 182, 197v; RejPosRozpr c2; A ieſt thych znákow cżterzy/ Náuká Apoſtolſka/ Społecżność/ Lamánie chlebá/ y Modlitwá. Abowiem w tych oſobliwie ſie poćwicża prawdziwy Koſcioł RejPosWstaw [1432]; BudNT Hh6v; KarnNap F3, F4v; Kogoż tedy inſzego pocżątkiem y Miſtrzem mieć możemy [...]/ iedno tego [...]/ ktory nas oſobliwie miłuie ModrzBaz 68; áby miał v żony nocowáć/ ktorą oſobliwie piękną miał. ModrzBaz 113v; Bo Márek S. y Lukaſz S. ſami áni widżieli Páná náſzego/ o ktorym piſzą: áni słucháli słowá z vſt iego [...]: ále oſobliwie Lukaſz S. wyznawá iſz to piſze cżego ſam niewidział áni słyſzał z vſt Chryſtuſowych SkarŻyw 364, 269, 440, 470; StryjKron kt, 86, 627; CzechEp 182; Piſarz liſtu do Zydow/ w 10 rozdźia. oſobliwie zacność/ y wolność Chriſtyáńſką opiſuie NiemObr 84, 49, 54, 79, 128; ReszPrz 90, 95, 105; ReszHoz 130, 131; ReszList 177, 187; Neptune/ nie burz morzá: beſpiecznie okręty Niech po nim płyną/ w ten dźień oſobliwie święty/ Którégo ſye ták piękna dźiéwká vrodźiłá PudłFr 67, 71; ActReg 14; Calep 84b, 353a, 540b, 543a, 630a, 830b; Phil D3; Przeſtrogi y poćiechy/ dla tych oſobliwie położone/ ktorzy cżęſto naświętſzego Sákrámentu Ciáłá y Krwie Páńſkiey vżywáią. LatHar 244, 14, 50, 77, 188, 191 (16); WujNT przedm 2, 25, s. 136, 186, 300 (13); WysKaz 5, 44; SarnStat 884, 907, 908, 929, 950, 952, 1127; PowodPr 12, 41, 54, 58, 70, 75 marg.

W formułach grzecznościowych (5): Vrodzónemu Pánu Stániſłáwowi Miłoſzewſkiemu/ Lowczemu Bełzkiemu/ etcaet. Pánu y Przyiaćielowi oſobliwie Láſkáwemu/ Stániſław Grzepſki Zdrowia y wſzytkiégo dobrá od Páná Bogá winſzuie. GrzepGeom A3, B3; RejZwierc 182, 254v; Iego Mośći memu oſobliwie Miłośćiwemu Pánu Pánu STANISLAWOWI SIERAKOWSKIEMV z Boguſłáwic/ Káſtelanowi Ledzkiemu/ Przedeckiemu/ Kłodáwſkiemu etc. etc. Stárośćie. RybGęśli A2.

Połączenia: »a osobliwie« (110): FalZioł +5, II 1; LibLeg 11/33v; GliczKsiąż A2; Nápominánie ku dzięk cżynieniu pánu zá poſpolite dobrodzyeyſtwá yego/ á oſobliwie zá zwyerzchowny porządek LubPs aa3 marg, 05, X3, Z; GroicPorz A4v, d3v, 12v; BibRadz *5v, I 1, 218v; Alfonſus Hiſzpáńſki krol/ w Rycerſkich rzecżach (á oſobliwie w gwiazdárſkich náukach) thák ná wodzye iáko ná zyemi był biegły. BielKron 184, 330v; Dircaeus, Co z Beociey á oſobliwie co z Thebów yeſt. Mącz 89d, 91b; BiałKat 148v; GrzegŚm 30; KuczbKat 425; WujJud 16v, 98v, 182; Przeto tákowégo pićia/ vżywáć ſye godźi/ [...] kiedy krwáwnicé [...] ábo ſye zátkáią/ álbo názbyt ćieką/ á oſobliwie kiedy przez pendent/ wnętrzné plugaſtwo zgniło ćiecze. Oczko 22v; SkarŻyw 194, 332, 388, 458, 573; ZapKościer 1582/32v; CzechEpPOrz *4v; Co bacżąc niektorzy/ á oſobliwie dźiśieyſzy wykrętácże/ wolą przywiley Piotrow/ ná Papieſkiey oſobie záwieśić. NiemObr 54, 6, 9, 35, 41, 43 (27); ReszPrz 45, 76, 82, 86; ReszHoz 140; ReszList 147, 185; KochWrJan 18; Mephitis – Błoto ſmierdzące, a oſsobliwie od ſiarki. Calep 654a; Kmieć káżdy/ á oſobliwie Dźieśiątnicy/ powinni Páná przeſtrzedz/ kędy ſzkodę Pan ćierpi GostGosp 38, 24; LatHar 39, 130, 135, 233, 325 [2 r.] (10); WujNT przedm 9, s. 50, 120, 193, 354 (14); WysKaz 36, 39; JanNKar Bv, Cv; Co z wiela Státutów może ſie pokázáć: á oſobliwie roku 1520. w Bydgoſczéy vczynionégo SarnStat *7, 390, 404, 1075, 1077, 1111 [2 r.]; PowodPr 67; SkarKaz )(3v; VotSzl C4v, D2, D3.

»ale osobliwie« (12): Iż wſzytko piſmo może być názwáne obiáwieniem ále oſobliwie to/ gdzie álbo ſie iáwnie vkazał Bog miłoſnikom ſwoim [...]/ álbo o ſobie iáwnie mowi. SarnUzn C4v; SkarJedn 97; O byśmy táką wiárę ácż záwżdy/ ále oſobliwie przy ołtarzu mieli SkarŻyw 28, 26; NiemObr 159, 162, 167; LatHar 475; WujNT 526, 832; PowodPr 18; SkarKaz 606b.

»zwłaszcza osobliwie« (2): Quem ego singulariter in praetura mea dilexissem, Któregom ya zwłaſzczá oſobliwie w moyim vrzędźie miłowáć miał. Mącz 395b; GostGosp 40.

Wyrażenie: »osobliwiej dziwny« (1): A przeto tak pyſſe onyey [Matce Boskiej] Szwyąty Anselmus doctor o nyeuyaſto dzywno oſoblyua a oſoblyuyey dzywna PatKaz III 92.
Szeregi: »naprzod i osobliwie« (1): [msza św.] należy oſobliwie ná tych trzech rzecżách [...] ná poświącániu/ ofiárowániu y vżywániu/ á naprzod y oſobliwie ná poświącániu LatHar 77.

»osobliwie i pirwej« (1): Acz ná wſzytkich fundowány kośćioł/ iáko mowi Apoſtoł y w obiáwieniu Ian ś. ále oſobliwie y pirwey ná Pietrze iáko ná głowie y pierwſzym vrzędniku SkarKaz 606b.

»wielce a osobliwie« (1): á Pawłá S. piſanie y liſty prawie iego żywotem y kochánim były: wielce ſię á oſobliwie w nich kochał. SkarŻyw 87.

2. Specjalnie, umyślnie, tylko w określonym celu; specialiter JanStat (56): kthori ſtaroſtha. soroczki bandzye powynyen bicz na seymye wchoczinyv ſſam ſvoyą oſſobą a bo tam gdzye ſyem bandzye wiſwolony y oſſoblywye Vſtawyoni MetrKor 40/810; yednák nye podeymowáli ſye ſámi ſwą wolą kázáć/ [...] áliżby od przełożonych drugich ná to oſobliwye wybráni á poſláni byli. KromRozm III I6; Legarowie zwykli się z tego wymawiać, przeto niech będą osobliwie mianowani w uniwersalech, aby dali od grzywny po dwu groszu szacowanych kupi. Diar 79; Miáry káżde y wagi [...]/ ktore Hetman Mieyſki/ álbo ten ná ktorego then vrząd oſobliwie przynależy/ ze dwiemá z Rády częſto opátrowáć powinien GroicPorz b4, i4v; WyprKr 2; BibRadz II 2a marg, 133b marg; á oſobliwie [Mojżesz] go [Boga] názwał imieniem IEHOWA: áby rozeznánié vczynił tym imieniem między Bogiem prawdźiwym [...] od Bożków Pogánſkich BiałKat 3v; WujJud 217v; prowádził ich P. Bog do páłacu dla nich oſobliwie zbudowánego: to ieſt do Ráiu SkarŻyw 260; Acż ſię záwżdy Piotrowi vkázował po zmartwywſtániu Pan Iezus/ kiedy y inym vcżniom: ále ſię drugi raz oſobliwie dla niego ſamego vkazał przy inych/ gdy ryby łowili SkarŻyw 599, 472; CzechEp 50, 182; NiemObr 35; ActReg 43; WujNT 453, 461, 801; tedy Kśięgi Grodzkié [...] niech będą położoné ná Rátuſzách/ w ſkrzyniách ná to oſobliwie náznáczonych SarnStat 938, 348, 352, 436, 490, 537 (27); á przećie iż ſyn Boży oſobliwie obrał to mieyſce [Rzym] Kátedrze ſwoiey PowodPr 31, 31, 39, 51.
Szereg: »mianowicie i osobliwie« = specialiter et expresse JanStat [szyk 3:2] (5): CzechRozm 69; TO téż dokładamy oſobliwie/ y miánowićie: iż przerzeczeni Pánowie y ſzláchtá Króleſtwá Polſkiégo/ y źiem Litewſkich Séymy y ſtánowienia rzeczy [...] zá dozwoleniem y wolą náſzą máią odpráwiáć SarnStat 28, 990, 1061, 1190.
3. Osobiście; peculiariter Mącz, Cn; proprie Mącz (35): MurzHist B; Item Themuſz Zidowy oſzobliwye przedal 16 czewek zlotha czyagnyonego za 16 groſſy LibMal 1551/159v; KromRozm III I4v; Iż ſie oſwyęći á ná kápłańſtwo páſowáć będzye/ nye ták dla tego áby yuż oſobliwye á práwye kwoli Bogu był GliczKsiąż O5; iż ty Kſyęgi którychech ia niepiſał/ áni oſobliwie piſáć dał: były w wielkiéy wadze y oſobliwie w ſkárbie chowáné SienLekAndr a2v; HistRzym 75v; RejPos 243v; Dla iednego kápłaná złego/ pokarał pan Bóg wſzyſtki: y ſkrzyni ſwoiey/ kędy oſobliwie bythnośćią ſwą opowiádał ſye być żydóm záwżdy/ niéprzepuśćił: ále dał ią w ręce pogánom. BiałKat 138v; WujJud 86, 219v; RejPosRozpr cv; SkarJedn 29; Oſobliwie niemocnych bráćiey pilnował y o chorobách ſię ich pilnie pytał/ ſam v łoſzká ſłużył/ ſam karmił ſchorzáłą bráćią SkarŻyw 333, 183, 572, 593, 599; StryjKron 170; NiemObr 42, 72, 172; iż tenże Pan Chryſtus nie roźdźielnie/ ále cále y zupełno/ ieſt oſobliwie pod káżdą oſobą/ ták chlebá iáko winá. ReszPrz 59; ReszHoz 139; WerKaz 304; GórnRozm K4; Státki znácżone/ w ktorych potrzeby Pánu wożą/ áby ſobie Vrzędnicy wracáli: á gdy nie wroći/ oſobliwie ſie tego ma ieden v drugiego vpomináć GostGosp 14, 116; Phil F4; WujNT 76, 81 marg, 452; Ták dowodnie y oſobliwie mowiącego ſłyſzałem ia wielekroć/ świętey pámięći Krolá Iego M. Stepháná VotSzl C4v.
Szereg: »(i) własnie, (i) osobliwie« [szyk 2:1] (3): Mącz 286b, 326d; iż to imię Bog/ y z názwiſkiem y z ſkutkiem y właſnie y oſobliwie ſámemu Bogu oycu wſzech rzecży ſtworzyćielowi ſłuży CzechEp 240.
4. Osobno, oddzielnie; singulariter BartBydg, Calep, JanStat, JanPrzyw, Cn; privatim Mącz, PolAnt, Calep; singillatim, singulatim BartBydg, Mącz; speciatim Mącz, Calep; peculiariter Modrz, Cn; unice Calep, Cn; seorsum, separate Mącz (50): MIloſciwy pán Iezus/ wierny buog ij cżlowiek ijſty wezwál vcżenniki ſwé oſobliwie na górę Tábor/ nie daleko Nazaret OpecŻyw 41v; BartBydg 144b; GlabGad M; gdźye pan Kryſtus zgrái nyektore rzeczy pod przykryćim powyádał/ á oſobliwye ye ſámym ápoſtołom wykłádał. KromRozm II g3v, d3v; KrowObr 164; OrzRozm P2v; Monachus, Latine solitarius, Oſobliwy/ ten który oſobliwie mieſzka Mnich. Mącz 230c; Privatim, Oſobliwie/ ná ſwey właſzcziznie. Mącz 322d, 144b, 280d, 322d, 383d, 392a (10); Piąthe záczniemy o tych przégodach [!]/ kthore ſye nie imuią oſobliwie iednego mieſtcá/ ále álbo wſzyſtko ćiáło pſuią/ álbo ſye y tego y owégo członku chfatáią. SienLek 124; SienLekAndr a2v; wyſzło wſzyſtko Miáſto Tyrſkie przećiw niemu/ pánny oſobliwie/ pánie oſobliwie/ á mężowie oſobliwie. HistRzym 27, 36, 99v, 105v; Bo nie mamy wierzyc/ iżby oſobliwie każdą ſtucżkę Chlebową/ właſną Formą pewnych ſłow Pan poświącał KuczbKat 175; A trzebá pilnie námáwiáć y vpominác Chrześcijány/ áby zá káżdy oſobliwie grzech śmiertelny wielką ſkruchę y żałość mieli, (marg) Zá káżdj grzech oſobno mamy żáłowáć. (–) KuczbKat 205, 365; Priuatim, adverbium, cui opponitur Publicé – Oſſobliwię. Calep 849b, 982b, 996a, 1137b; GostGosp 124; Iż którékolwiek rzeczy oſobliwie w przywileiu/ álbo w zapiśie będą dotknioné/ té máią bydź dźierżáné SarnStat 51; przez tenże ſąd Ziemſki zezwawſzy káżdégo zoſobná/ y oſobliwie pytáiąc żeby drudzy nie ſłucháli SarnStat 1170; [ięłá Márcebillá do Florencá mowić: Ach ochłodo ſercá mego/ rácżyſz zemną iść oſobliwie do namiotu mego/ ábych ſie z tobą nieco námowić mogłá HistOtton 86].

W przeciwstawieniach: »osobliwie ... pospolicie (2), [jawnie], w kupie, miedzy mnostwem ludzi, społecznie« (5): MurzNT 58v; Prokuratorá może kto vſtáwić ták we wſzytkich ſwoich ſpráwách poſpolićie/ iáko theż w iedney oſobliwie. GroicPorz e2; ModrzBaz 128v; SkarŻyw 206; że ći ktorży v was z prżodku ſtánowili práwá/ nie pátrżyli na to/ iż tu oſobliwie/ á nie w kupie ludzie mieſzkáią GórnRozm K3v; [i ci którzy ſą radami/ [...] téſz i ci którzy wolą pańſką s ſłowa bożego powiedaią/ mogą i maią ſamych śiebie zapamiętawſzy/ ná przód vpominać oſobliwie/ potęm ieſli trzeba i iawnie MurzNT 76v (Linde)].

Szeregi: »doma osobliwie« (1): tym ſpoſobem też s karánim á z bićiem rodzicy nye máyą ná kożdym mieyſcu wylátáć/ ále domá oſobliwye/ gdzyeby nikt áni widzyeć áni ſlyſſeć mogł. GliczKsiąż G4v.

»osobliwie każdy z osobna i wszyscy wobec (a. wespołek, a. spolnie wszyscy)« = singulariter singuli et universaliter universi SarnStat; singulariter singuli et generaliter universi JanPrzyw [szyk 3:1] (4): MY pánowie Duchowni y Swietcy/ Przełożeni/ Grábiowie/ Rycérztwo/ Szláchtá/ Miáſtá/ y wſzyſtká Communitas króleſtwá Polſkiégo/ oſobliwie káżdy zoſobná/ y ſpólnie wſzyſcy iednym vmyſłem/ iedną wolą/ wiádomośćią/ [...] wſzyſcy iednoſtáynie oznáymuiemy SarnStat 219, 116, 887, 999.

»osobliwie w komorce swej« (1): Sam S. Nicetá vpominánim y ſpolnym do wſzytkich/ y oſobliwie wkomorce ſwey oſobnym rozmawiánim/ boiázń Bożą y doſkonáłe cnoty w ſercá ich ſzcżepił/ polewał SkarŻyw 298.

»(i, tak) pospolicie (jako) i osobliwie« [szyk 2:1] (3): LibMal 1554/193; Et si ea quidam publice et privatim perverse abutuntur, Aczkolwiek yey niektórzi poſpolicie y oſobliwie zlie vżiwáyą. Mącz 322d; y proſzę ábyśćie pomniąc ná dobrodzieyſtwá ták poſpolićie iáko y oſobliwie [communiter et privatim] wam podáne/ káżdy z was przećiw mnie y ſynowi memu życżność záchował. BudBib 2.Mach 9/26.

»osobliwie okrom zgromadzenia ludu« (1): iáko o Páwle piſmo powieda/ że od niego Titus, y Timotheus y Lukaſz Antyocheńſki/ oſobliwie okrom zgromádzenia ludu [peculiariter extra coetus hominum] ćwicżeni byli ModrzBaz 128v.

Synonimy: 1. znacznie, zwłaszcza; 2. mianowicie, umyślnie; 4. oddzielnie, »osobnikiem«, »w osobliwości«.

Cf OSOBIE, OSOBNO

JB