[zaloguj się]
[pdf]

NAPUŚCIĆ (26) vb pf

a jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf napuścić
praet
sg pl
3 m napuścił m pers napuścili
imperativus
sg
2 napuść
conditionalis
sg
2 m byś napuścił

inf napuścić (3). ◊ fut 1 sg napuszczę (3). ◊ 2 sg napuścisz (2). ◊ 3 sg napuści (4). ◊ praet 3 sg m napuścił (5). ◊ 3 pl m pers napuścili (1). ◊ imp 2 sg napuść (6). ◊ con 2 sg m byś napuścił (1). ◊ part praet act napuściwszy (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVII – XIX w. s.v. napuszczać.

1. Wlać [czego] (7): A nápuśćiwſſy wody [missa aqua]/ vmyią w niey Aaron y ſynowie iego ręce Leop Ex 30/18.

napuścić do czego (1): Nápuśćże do ónéy Sadzawki Wody Strum P.

napuścić w co (1): vczyniwſzy dół y ná puśći weń wody Strum E4v.

a. O zabiegach leczniczych: wlać płyn małymi porcjami; wkropić, zakropić [czego] (4):

napuścić w co (2): pśiego mleka w nie [ucho] nápuść. SienLek 71. Cf napuścić czym w co komu.

napuścić czym w co komu (1): gdy mężczyznę kamień gába/ nátrzy prochu s niey [ususzonej krwie]/ rozmieſzay go z wodą ćiepłą/ á nápuść go treſtką w korzeń choremu. SienLek 106.

Przen [czego do czego] (2): Bo te niemocz zliecżiſſ ſnadnie Co ſie ſłotko w zywoth w kradnie Napuſſcziſs doniey gorżkiego Wypędzicz yedęn drugégo RejKup q5v; Bo gdy thy będzieſz racżył [...] nápuśćiſz ty tey wódki do ocżu náſzych/ że ſnádnie s ſlepoty tey náſzey przeyrzeć będziemy mogli RejAp 45.
2. Dolać jednego płynu do drugiego (o sporządzaniu leków) [w co czego] (2): wezmi oleyku z białey Lilijey/ albo Fijołkow, Napuſć że weń Muſcu [...] Kadzidła/ [...] ſtłucżże to ſpołem FalZioł V 36v; rozbiy pięć iay/ á wſyṕ białey mąki/ nápuśćże w tho onéy krwie iego [konia]/ gdy mu ią puśćiſz SienLek 170v.
3. Napełnić [co] (1): Poprawiwſzy [groblej] nápuśćże Staw Strum Lv.
4. Nasmarować lub nasączyć, nasycić; venenare Mącz (2):

napuścić czego w co (1): Pijániczá á wſzetecżnik ten wżdy kęs poſkacże/ á oſtátká żywota ſwego záſpi/ á pothym wſpánoſzeie iż żywego ſrebrá w cżłonki nápuśći RejZwierc 142.

Zwrot: »jadem [co] napuścić« = zatruć (1): Armare ferrum veneno, Miecz/ albo/ drzewce yádem nápuśćić/ álbo/ pomázáć. Mącz 16b.
Szereg: »napuścić albo pomazać« (1): Mącz 16b cf Zwrot.
5. Wpuścić, wprowadzić wiele a. wielu (z subiektywnym odczuciem wielości) (3):

napuścić kogo miedzy kogo (1): [Niemce] nápuśćili miedzy ſię cudzego narodu doſyć BielKron 281v.

W przen [czego w co] (1): [wszetecznik] perełkámi twarz oſádzi/ węgrow á cudzozięmcow w nos napuśći/ á drogich máśći w ſię náleie RejZwierc 142.
a. O zarybianiu stawów [czego] (1): Wſzákże kędy Kárpiowy/ álbo Káráśiowy Drob chceſz miéć/ Tedy tego pilno strzeż/ ábyś tám Szczubielic nie nápuśćił Strum P4v.
6. Zesłać, spuścić (w tekstach biblijnych o karze za złe uczynki); mittere, immittere PolAnt (11):

napuścić komu czego (1): Aza boim nie nápuśćił iuż Bog tego ſkutku/ álbo mocy oſzukánia BudNT przedm a3v.

napuścić co (10): cżáſu weſołego bądz weſoł/ á cżáſu ſmętnego przypátruy ſię cżemu to Bog nápuśćił. BudBib II 341v marg. Cf napuścić co na kogo, co za co.

napuścić co na kogo, na co (8): tedy Iehowá nápuśćił rozruch [posuit Dominus insidias] ná ſyny Hámmonowe BudBib 2.Par 20/22; A (ták) dał im żądánie ich/ lecż nápusćił ſuchoty [misit perditionem] ná duſzę ich. BudBib Ps 105/15, 2.Esdr 13/18, Ez 14/13, 15, 19, Nah 1/8; BudNT przedm a4v.

napuścić co za co (1): Pełni ſię iuż ono Páwłá Apoſt: proroctwo gdzie piſze/ iż Bog zá tęn ćiężki grzech gdy ludzie prawdzie wierzyć niemieli/ miał nápuśćić ſkutek oſzukánia/ áby vwierzyli kłamſtwu/ ktorzy nie dáli mieyſcá prawdzie. BudNT przedm a3v.

Synonimy: 1. nalać, wlać; a. wkropić, zakropić; 2. dolać; 3. napełnić; 4. nasmarować, posmarować, nasycić; 5. osadzić, zasadzić; 6. zesłać.

Formacje współrdzenne cf PUŚCIĆ.

Cf NAPUSZCZENIE, NAPUSZCZONY

DJ