[zaloguj się]
[pdf]

NAŚMIEWCA (36) sb m

nå- (20), na- (9); nå- BierEz, BudNT, KochPs, SkarŻyw (2), ArtKanc, WujNT (3); na- OpecŻyw, RejPs, BudBib; nå- : na- KrowObr (8:1), Mącz (3:5); -é- (2) OpecŻyw, KochPs, -e- (2) Mącz; końcowe a jasne.

Fleksja
sg pl
N nåśmiéwca nåśmiéwce, nåśmiéwcy
G nåśmiéwc(o)w
A nåśmiéwcę nåśmiéwce
I nåśmiéwcami
L nåśmiéwcach
V nåśmiéwco

sg N nåśmiéwca (14). ◊ A nåśmiéwcę (3). ◊ V nåśmiéwco (2). ◊ pl N nåśmiéwce (4) RejPs, KrowObr (3), nåśmiéwcy (3) GlabGad, WujNT (2). ◊ G nåśmiéwc(o)w (6). ◊ A nåśmiéwce (1). ◊ I nåśmiéwcami (2). ◊ L nåśmiéwcach (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

Znaczenia
Szyderca, kpiarz; derisor, irrisor Mącz, Cn; scurra, ronchisonus, calophanta, dicax, nasutus Mącz; risor Calep; ludens PolAnt; iillusor Vulg; catagelasimus Cn (36): BierEz M3; Błogoſláwiony mąſz/ ktory niewſzedł wrádę niepobożnych/ [...] áni ná ſtolcu naſmiewcow nieuſiadł [in cathedra pestilentiae non sedit Vulg Ps 1/1]. KrowObr 151v [przekład tego samego tekstu ArtKanc P20], 166, 240; Cavillator, Náſmiewcá/ ſziderz/ Oſzuſt. Mącz 42b, 32b, 86d, 242a, 356a [2 r.], 358c, 376c; BudBib Ier 15/17; ArtKanc P20; Calep 924b; że w oſtáteczny czás przyidą naśmiewcy WujNT Iudae 18, s. [813], 2. Petr 3/3.

naśmiewca czyj [w tymi G sb (5), ai poss (4)] (9): tego dlá ten iako naſmiéwtza boży/ má vmrzétz OpecŻyw 130; Poſpołu ſniemi oni náſmiewce ludzcy ktorzy ſie tem przyſlugowáli iem dla pożytkow ſwoich/ nieprzeſtáwáli ná mię zaocznie zgrzytáć zębámi RejPs 51v; y ſtaliśćie ſie naśmiewcámi/ Syná Bożego Páná Iezu Kryſtá KrowObr 107, 106v, 107, 129v, 193v, 240; Długoſz naśmiewco Chryſtuſow złe cżynić nieprzeſtánieſz? SkarŻyw 107.

W połączeniach szeregowych (5): Nos wielki proſty na na konczu zkrżywiony/ iako v Iaſtrząba, znamio. naſmiewcę, łakomcę, drapieżczę GlabGad N7v, N2, P2, P8; Iesli kto brátem ſię mieniąc ieſt porubnik/ álbo łákomcá/ álbo báłwochwálcá/ álbo naśmiewcá/ albo pijanicá/ álbo drapieżcá/ [aut avarus, aut idolis serviens, aut maledicus, aut ebriosus, aut rapax Vulg] ztákim áni ieść BudNT 1.Cor 5/12[11].

W charakterystycznych połączeniach: naśmiewca boży (2), Chrystusow, ludzki, Syna Bożego, zdradliwy.

Wyrażenia: »czasy nasmiewcow« (1): áby iey [pieśni Bogurodzica] ſtárożytność wty złe cżáſy naśmiewcow [...] niezginęła: słowo ią od słowá zwykłádem/ dla ſtáropolſzcżyzny trudnej/ położe [!] SkarŻyw 357.

»natrętny naśmiewca« (1): Gdyż też ieden natrętny naſmiewcza Dyoge[ne]ſowi mowił, czom ia [ie]ſt tos ty nieieſt BielŻyw 76.

Szeregi: »naśmiewca i maszkarnik« (1): áby wſzelki wierny was poznał potych lárwach iż nieieſteśćie Biſkupi prawdziwi/ od Bogá poſláni/ tylko prawdziwych Biſkupow naſmiewce/ y máſſkárnicy. KrowObr 129v.

»naśmiewca i nieprzyjaciel« (2): KrowObr 107; Wſtyd oczom nie dopuści poyźrzéć wzgórę śmiele/ Widząc zewſząd naśmiéwce/ y nieprzyiaćiele. KochPs 66.

»naśmiewca i obmowny« (1): Od garbatich ludzi radzą ſie ſtrzedz nie ktorzy iakoby oni byli chytrzy á barzo złoſciwy zwłaſzcża naſmiewci y też obmowni. GlabGad P5.

Synonimy: nagrawacz, szyderz.

Cf [NAŚMIEWACZ], NAŚMIEWCA, [NAŚMIEWNIK]

AS