Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: [NIEDOSTAŁOŚĆ]

Następne hasło: NIEDOSTANIE »

NIEDOSTAŁY (16) part praet act

W pisowni łącznej (14), w rozłącznej (2).

e oraz o jasne; -å- (11), -a- (2) Calag, GórnTroas.

Fleksja

sg
m	N	niedoståły	f	N		n	N
	G			G			G	niedoståł(e)go
	A	niedoståły		A			A
	I			I	niedoståłą		I

pl
N	m pers	niedoståli
N	subst	niedoståł(e)
A	subst	niedoståłé
L		niedoståłych

sg m N niedoståły (6). ◊ A niedoståły (1). ◊ f I niedoståłą (1). ◊ n G niedoståł(e)go (1). ◊ pl N [m pers niedoståli.] subst niedoståł(e) (4). ◊ A subst niedoståłé (2); -é (1), -(e) (1). ◊ L niedoståłych (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI w. s.v. 1. dostać.

Znaczenia

1. Niedojrzały, nienależycie rozwinięty (o roślinach i owocach) (14)
2. Młody wiekiem, niedorosly (2)
*** Bez wystarczającego kontekstu (1)

1. Niedojrzały, nienależycie rozwinięty (o roślinach i owocach); immaturus Mącz, Calag, Cn; acerbus, crudus Mącz; praeproperus Cn (14): Na to pomaga emplaſtr z cżoſnku á z czebule z figą niedoſtałą ſtłukłſzy. FalZioł IV 12c, I [115²]c; Crudus, Surowy/ Niedoſtały/ Niedowrzáły. Mącz 69b; Omphaces, Niedoſtałe/ nie vzrzáłe groná winne/ też ynſzy owoc nie doſtały. Mącz 263d, 2b [2 r.], 69b, 211c, 263d; Calag 532a.

W porównaniu (1): Pánienki/ Młodźieniaſzki/ tákże dźiatki máłe/ Iáko młodźiucżkie kwiatki/ trawki niedoſtałe. Zárowno koſą gárnie śmierć nieuchroniona KołakCath B4v.

W charakterystycznych połączeniach: niedostała(-y, -e) figa, jabłko (2), trawka, wino (grono winne) (2), żołądź.

Wyrażenie: »owoc niedostały« (2): Przeto w owoczach nie doſtałych ſmak ieſt mały, gdyż ciepło ſłonecne nie dobrze w nich ſtrawiło wilgoſci GlabGad C7; Mącz 263d.

2. Młody wiekiem, niedorosly (2):

niedostały do czego (1): ſczęnięli máłé/ Co do boiu ma ząbki ieſcze niedoſtáłé: Choćia kąſáć nie może/ [...] gniewa ſie/ y mruczy GórnTroas 70.

Wyrażenia: »w moc niedostały« (1): A ták iuż dobrym ſercem woynę wznośi: máły Choć wźiął ná ſię wiek/ y w moc niedoſtały WitosłLut A6v.

[»w wieku niedostały«: Więc iż ſą Stárzy ludźie/ więcey doſkonáli W mądrośći/ á niżli co w wieku niedoſtali. ProtKonterfet Cv (Linde).]

*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Impubescens, tam de plantis et arboribus dicitur, quam hominibus, Niedoſtały/ Niedoyźrzáły. Mącz 329a.

Synonimy: 1. niedoszły, niedoźrzały, nieuźrzały; 2. niecześny, niedorosły, niedoszły, niedoźrzały, nieustały.

Cf DOSTAŁY

AŻ