[zaloguj się]
[pdf]

NIEMAL (93) av

nie- (9), nié- (2) KochAp, KochFrag; a pochylone (w tym 1 r. błędne znakowanie).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Określa znaczny stopień przybliżenia: prawie, bez mała, około, blisko; fere Modrz, Cn; paene Vulg, Cn; facile, ferme, parum, prope, propemodum, propius, usque Cn (93): On rzekł/ zá ſto złotych go dam/ Bo go ſam też niemal ták mam. BierEz B2; iż ona waſzę pańską miłoſc [...] po krolu iego miłoſci niemal pirwſzego za mążonka miała ku cżći ſwey WróbŻołtGlab A3; około cżego to mnimán -e poſtánowyem/ że nyemal lepyey ſie drugyemu ożenić/ niż ſie ná kápłáńſthwo ſwyęćić. GliczKsiąż O4v; gdy yuż doſtárzał ſie á nyemal zgrzybyáłem ſie sſtał GliczKsiąż O8; GórnDworz R; Gdyſz ſą ſtany rycerſkie niemal iáko chłopie. WierKróc A2; Ale hárdo Krzyżaki ták ſtárł iednym boiem/ Ze ie niámal zwalczon podał dźiećióm ſwoiem. KochFrag 42; LatHar 3, 580; WysKaz 40; SarnStat 625; Iużem iá na zgonie ieſt niemal wieku ſwego CiekPotr 22, 51, 87.
Wyrażenia: »niemal jednakiego kształtu, na ten kształt« [szyk 1:1] (1:1): Dźiewięśil biały y czárny/ iednákiégo ſą kſztałtu niemal SienLek Xxxv; GórnDworz Q7.

»niemal równy, rownie« [szyk 1:1] (1:1): bárdzo roſtropny/ Y niemal Xántowi rowny. BierEz B2v; SienLek 79v.

»takiż niemal« (1): náſtawáią ná to Mieyſce [batów skórzanych] korbácze; tákiż niemal dyabeł drugi. CiekPotr 76.

a. W połączeniu z liczebnikiem lub określeniem cech wymiernych (74):
α. Nie osiągając określanej ilości (72): OpecŻywList C; warz ty rzecżi we dwu kwartu wody aż niemal dopołowicze wywarź FalZioł I 13c; niektore narody/ y náſzych niemal więtſza cżęść Polakow/ máią ſobie náuki dobre zá nie GórnDworz G3v, P4; przez lat niemal ſześćdzieśiąt/ trwáłá iedność kośćielna. SkarJedn 213, 352; KochWz 139; Nie wſpominam tych/ ktore niemal co rok do Turek w niewolą biorą GórnRozm Dv; LatHar 125, 215, 320, 551, 720; SarnStat 1051, KlonKr wstęp A2.

W charakterystycznych połączeniach: niemal aż do uszu, co rok, [ile] dni, [ile] godzin, po godzinie, [ile] lat (6), połowicę, pul łokcia, więtsza część.

Połączenia: »każdy niemal« [szyk 5:4] (9): nákoniec y s thym ná plácz wyiedzie/ że niemal káżdy w Polſkim ięzyku wymowcá/ Cżeſkich ſłow miáſto Polſkich vżywa GórnDworz F2, R, T6, Aa6; Lecż my y to znamy/ żeć ieſt w rzecżách niektorych máłych niemal w káżdey Diocezyey nieiáka rozność WujJud 185v; SkarŻyw 456; CzechEp 182; WujNT 859; GrabPospR L3v.

»niemal wszyscy (a. wszytcy, a. wszyścy), wszy(s)tki(e), wszech, wszelaki« = niemal bez wyjątku; fere omnes, permulti, plerique Modrz, Cn [szyk 19:9] (15:10:2:1): BierEz O3v; Ale ienak niemal wſyſczy Są na ſwieczie handlowniczy. RejKup b7v; SarnUzn D8v, G3; Kápuſtą niemal wſzyſtki niemocy leczy SienLek 18; Chorób niemal wſzelákich przyczyná SienLek Sssv; Y ták niemal we wſzytkich źwirzętach/ czo żadne/ to y złe GórnDworz L15, F6, H5, Ff3; ieſliże w oney Stárożytnośći/ wſzyſtkich álbo niemal wſzyſtkich Biſkupow y Doktorow wykładów y ſentenciy ſie trzymáć będźiemy. WujJud 38, 140v; ModrzBaz 1v, 12, 27v, 117v; ModrzBazBud ¶5; KochOdpr A4; Przyſzedłem do wſzech niemal ludźi w ohydę KochPs 169; KochTr 24; ArtKanc K19; KochWr 20; KochCz A4; LatHar 294; GrabPospR L3v; CiekPotr 4, 15; SkorWinsz ktv.

»niemal wszy(s)tek« = niemal caly [szyk 6:2] (8): A z tąd ten Podmaiek będzie niemal wſzytek pochmurny a dżdżowy. LudWieś B2; BielKron 240v; GórnDworz D4v, Ee5, Ii3v; á wielką Polſká s Kuiáwámi niemal wſzyſtká w popioł obroconá MycPrz II [B3]; GórnRozm D3; ActReg 41.

»niemal wszytko« = omnia paene Vulg (4): Zda mi ſie żem ia iuż/ niemal wſzytko powiedział com rozumiał. GórnDworz F4; nákoniec radbych to widział/ żeby ſie [dworna pani] niemal ná tym wſzytkim rozumiáłá/ co ći pánowie dworzáninowi vmieć náznácżyli GórnDworz X4; KochProp 13; WujNT Hebr 9/22.

»niemal zaw(ż)dy« (8): á ieſt ten ſmiech niemal záwdy ſwiádkiem thego/ iżeſmy dobrey myſli. GórnDworz O2, Dv, D2, E, L12, L14v, Mm4; KochAp 10.

β. Przewyższając określoną ilość (2): Tey ſukceſsiey Oycowie święći ták deferuią/ że niemal tę ſámę znákiem Kośćiołá prawdźiwego być powiedáią. WujJud 135v; ták też y ſámo piſmo S. dwiemá niemal ſłowy/ krotkoć ią/ ále węzłowáto záwiązáło. LatHar +2.

Synonimy: »bez mała«, jakmiarz, prawie.

Cf [NIEMALEM]

MM