[zaloguj się]
[pdf]

NIEPOBOŻNOŚĆ (44) sb f

W pisowni łącznej (42), w rozłącznej (2).

e oraz wszystkie o jasne.

Fleksja
sg pl
N niepobożność
G niepobożności niepobożności
D niepobożności niepobożnościåm
A niepobożność
I niepobożnością niepobożnościami
L niepobożności
inne sg G a. pl G - niepobożności

sg N niepobożność (11). ◊ G niepobożności (5). ◊ D niepobożności (4). ◊ A niepobożność (4). ◊ I niepobożnością. ◊ L niepobożności (4). ◊ pl G niepobożności (4). ◊ D niepobożnościåm (1). ◊ I niepobożnościami (3). ◊ sg G a. pl G niepobożności (8).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów) s.v. pobożność.

Postępowanie wbrew prawu bożemu; wszelka nieprawość, także bezbożność; impietas Vulg, Pol Ant, Mącz, Cn; irreligiositas Mącz, Cn; iniquitas Mącz; infamia Cn (44): iáko wiele nie pobożnośći zrodziło do tych miaſth/ y będzie rodzić niż prziydzie żniwo? Leop 4.Esdr 4/30; BibRadz 2.Tim 2/16; Impietas, Niepobożność/ Bezduſzność/ Zákámiáłość ſercá. Mącz 301d, 170c, 351c; Ono też mátáctwo ieſt bárzo pełne niepobożnośći/ kiedy kto przećiwko Wierze álbo też o wierze mowiąc/ kłamſtwo powieda. KuczbKat 340; Pirwſza tedy rzecż ktorey ſie nam przeć każe/ ieſt Niepobożność/ kthora ieſt ſprzećiwna Pobożnośći RejPosWstaw [212], [212] [2 r.], [212]v, [213]; iż gdy Pátryárchowie Konſtántynopolſcy [...] w kácerſtwo obrázoborſkie wpádli/ powiáda iż ie Papieżowie zwłaſzcżá Grzegorz trzeći wyklęli/ prze onę niepobożność. SkarJedn 141; OrzJan 19; A świeckich rzeczy y proznomownośći ſtrzeż ſię ábowiem przymnażáią więcey niepobożnośći WujNT 2.Tim 2/16; PowodPr 42.

niepobożność czyja [w tym: G sb ipron (6), pron poss (3), ai poss (1)] (10): Diar 34; Słowá złośników w źięli gorę nád námi: á niepoboznośćiam náſſym/ ty będzież m⟨i⟩łośćiw Leop Ps 64/4, Ez 33/12 [2 r ]; Niepobożnoſć ſynow Heli. BibRadz 1.Reg 2 arg; GórnDworz L3; Wybaẃ mię z przeklęctwá méy niepobożnośći/ Aby mógł móy ięzyk ſławić twe litości KochPs 77; SkarŻyw 165; Phil P, S.

W połączeniach szeregowych (7): Dajcie podatek na obronę błędów swych, niesprawiedliwości swoich, niepobożności swoich Diar 34, 35; RejPos [219], 280; Płácż á nárzekay nędzna zięmio/ gdyż ná tobie nie inſzego nie máſz iedno gniew á przeklęctwo/ łotroſtwo/ złodzieyſthwo/ fáłſz y káżda niepobożność RejZwierc 192; ieſliby w tym vrzędzie Papieſkim iáka ſię niepobożność y obłudność á Hypokryzya táiłá/ iuſzby ſię ludziom przez lat ták wiele wynurzyła SkarJedn 150; zá których [przełożonych] pychą/ chćiwoſcią/ złoſcią/ niepobożnoſcią/ y nieſpráwiedliwoſcią/ páńſtwá ſwą odmianę y nákoniec zginienie biorą. Phil P.

W przeciwstawieniu: »uczciwość ... niepobożność«: Zá ich bowiem ſtárániem to ſie dzieie/ áby vcżćiwość y wſthydliwość miedzy ludźmi zginęłá/ [...] áby niepobożność tym ſie więcey ſzyrzyłá Phil G4.

Szeregi: »niepobożność, (i) niesprawiedliwość« = impietas et iniustitia Vulg [szyk 1:1] (2): Bo i Pan Bog, mściciel takowych niesprawiedliwości, tak rozlicznych niepobożności dłużej ręki swej nie zatrzyma Diar 21; WujNT Rom 1/18. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

bibl. »niepobożność (i) (świecka) pożądliwość (świata tego)« = impietas et seculare desiderium Vulg (3): RejPosWiecz3 98v; ABowiem okazáłá ſie łáſká Boża [...] ktora nas náucża/ ábyſmy ſie záprzawſzy niepobożnośći/ y ſwietſkich pożądliwośći/ trzezwie y ſpráwiedliwie á pobożnie żyli RejPosWstaw 21v; WujNT Tit 2/12.

»niepobożności a wymysły świata tego« (1): Boimy ſie też tych bezecnych wśi/ ktorechmy tu márnie potárgowáli/ á biegamy około nich z dziwnemi niebopżnoſciámi [!]/ á z dziwnemi wymyſły ſwiátá tego RejPos 159v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»złość i niepobożność« (2): WujJudConf 74; iż brzuchy ſwe zá Bogá pocżytáią/ obżárſtwem/ opilſtwem/ doſyć onym czyniąc/ z których dwu rzecży pocżątki wſzelkich złośći y niepobożnośći pochodzą y wſzcżynáią ſię WerGośc 203. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»niepobożność i żądze złe tego świata« (1): Ale Duchem martwili/ vtzynki ćieleſne/ prząc ſie wſzelákiey niepobożnośći/ y żądz złyeb tego ſwiátá KrowObr 62.

W przen (4): Z oráliśćie niepobożność [arastes impietatem]/ żęliśćie niepráwość/ iedliśćie owoc mátáctwá Leop Os 10/13; BibRadz II 69c marg.
Wyrażenia: »nieprzystojna niepobożność« (1): mędrſzy głupſzemu folguiąc/ powinien/ zábiegáiąc temu z wſzeláką pilnośćią/ iákoby ſię ty kołá gdźie dáleko w gęſty lás nieprzyſtoyney niepobożnośći nie zábiegáły. CzechEp 4.

»owoc niepobożności« (1): Vważże iedno v ſiebie to ziele złego náſienia/ iáko wielki owoc niepobożnośći [fructum impietatis] vrodziło Leop 4.Esdr 4/31.

Synonimy, bezduszność, nienabożeństwo, nieprawość, niesprawiedliwość, wszeteczeństwo.

Cf NIEPOBOŻEŃSTWO, POBOŻNOŚĆ

TG