[zaloguj się]
[pdf]

NIEPRAWOŚĆ (485) sb f

W pisowni łącznej (482), w rozłącznej (3).

Wszystkie samogłoski jasne (w tym w a 4 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg pl
N nieprawość nieprawości
G nieprawości nieprawości
D nieprawości nieprawościåm, nieprawości(o)m
A nieprawość nieprawości
I nieprawością nieprawościami
L nieprawości nieprawościach
V nieprawości

sg N nieprawość (54). ◊ G nieprawości (119). ◊ D nieprawości (7). ◊ A nieprawość (102). ◊ I nieprawością (16). ◊ L nieprawości (15). ◊ V nieprawości (1). ◊ pl N nieprawości (26). ◊ G nieprawości (59). ◊ D nieprawościåm (6), nieprawości(o)m (1) WujNT. ◊ A nieprawości (70). ◊ I nieprawościami (3). ◊ L nieprawościach (6); -ach (5), -åch (1) GrzegŚm.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w. s.v. prawość.

Postępowanie niezgodne z prawem boskim i ludzkim; iniquitas Vulg, PolAnt, Modrz, Cn; pravitαs Vulg, PolAnt, Cn; nequitia Vulg, Modrz, Cn; iniustitia PolAnt, Vulg; sinisteritas Mącz, Cn; perversitas PolAnt, Cn; inturia HistAl; impietas, mendacium, poena, praevaricatio, transgressio legis PolAnt; improbitas, indignitas, malevolentia, malignitas, malitia, (per)iniurium, praeiudicium, vitiositas, vitium Cn (485): HistAl D7; KromRozm I Ev; KromRozm II bv; Y poháńbił ye márnye zá ich wſſetecżnośći/ Gdyż yeſt Bogyem co ſie mśći káżdey nyepráwośći. LubPs N5v; A ták thu Pſáltes cżyni wyznánie grzechow s tey przycżyny/ áby Pan roſpomniawſzy ná ſwoie obietnice/ racżył odpuśćić niepráwośći ludowi ſwemn LubPs Y2, N5; GroicPorz av; by teſz dobrze Obrázow Pan Bog niezákazał tzynić y ſtáwiáć/ [...] tedybyſmy iednák mieli/ tákowey niepráwośći poniecháć/ ktorey ſie dziwuią/ [...] Turcy/ Tátárowie/ y Zydowie. KrowObr 117, 87v; Sromayćie ſie przed oycem y przed mátką o niecżyſthotę y przed przełożonym y przed mocnym o kłamſtwá/ przed kxiążęćiem y ſędzim zá grzech/ przed zebránim wiernych y ludem zá niepráwość/ przed towárzyſſem y przyiąćielem [!] zá nieſpráwiedliwość Leop Eccli 41/22; [Bóg] Grzeſſnemu obiecuie gdzie ſie náwroći że niebędzie ná niepráwość pámiętał Leop Ez 33 arg, 1.Reg 20/8, 25/24, Iob 19/29, Ps 16/3, 38/12 (18); BibRadz 2.Reg 24/10, Ps 26 arg, Ion 3/8, Mich 6/12, Hab 1/13, 1.Ioann 5/17; Mącz 395b; GórnDworz A2v; RejPosWiecz3 98v [2 r.]; Zwierzchu glátka poſtáwá/ w ſercu niepráwośći BielSat G4 [idem BielSen]; WujJud 65 [3 r.], L14; WujJudConf 65; odkupił nas Pan náſz od wſzelkiey niepráwośći/ vcżynił tedy doſyć nie tylko zá pirworodny grzech/ [...] ále zá wſzytki grzechy wſzech ludzi. RejPosWstaw 22, 21v, [213]v [2 r.], 22; Mowćie znowu proſzę á nie ſądzćie złośćiwie (marg) wł. wroććie ſię proſzę niech nie będzie niepráwośći/ wroććie ſię etc. (–). BudBib Iob 6/28; Bo náucżáią niepráwośći vſtá twoie/ á obieraſz ięzyk przewrotnych. BudBib Iob 15/5, 1.Reg 15/23, 1.Par 12/17, Iob 22/23, Ps 58/4[5], 5[6] (12); BudNT Act 18/14, 2.Tim 2/19, Iac 3/6, 1.Ioann 3/4; Scżęſliwy cżłowiek ktoremu PAN nie przycżyta niepráwośći/ á w ktorego duchu niemáſz zdrády. CzechRozm 207; BOG ieſt oną ſámą prawdą: á niepráwośći w nim niemáſz: ſpráwiedliwy y ſzcżyry ieſt. CzechRozm 217, 4, 68, 115v, 217; ModrzBaz 94; á iż świát wſzytek przez pułtorá tyśiącá lath niepráwośći w Papieſtwie nie nálazł/ ktoreyby ſłuſznie z ſtrony iey [stolicy rzymskiej] vrzędu przygánić mogł SkarJedn 151, 348, d8; Szat teſz męſkich niewieśćie w zakonie ſtárym vżywáć zákazowano: y nigdy to nie przyſtoi/ gdzie nie práwość iáka y zły koniec mieyſce ma SkarŻyw 16; BielSen 17; Smierćci ſpráwiedliwego/ [...] ieſt k żywotu drogá/ ieſt ſkroceniem wſzech trudnośći/ kres płácżu, y boleśći/ wſzech świeckich niepráwośći. ArtKanc R20; GrabowSet I2v, Q2v, S4; Abowiem ieſli chceſz być praw P. Bogu twemu; potrzebáć tego koniecżnie/ ábyś nie dał mieścá/ w duſzy y ſumnieniu twym/ żadney niepráwośći LatHar +2; [grzechy cudze] vcżeſtnictwo w niepráwośći/ obroná cudzey złośći. LatHar +++2; ábyś [na spowiedzi] ſzcżerze y pokornie wyznał te wſzytkie niepráwośći/ ktoremi widźiſz ſumnienie twoie zmázáne y obciążone LatHar 111; Ieſliż będzieſz Pánie pilnie obacżał niepráwość [Si iniquitates observeris, Domine Vulg Ps 129/3]/ á ktoż wytrwa Pánie? LatHar 169, +6, [+10]v, 3, 32, 40 (19); Wſzelka niepráwość ieſtći grzech WujNT 1.Ioann 5/17, Matth 24 arg, Act 8/23, 24/20, 2.Thess 2/10, Tit 2/14 (9); Gdyż źiemiá pełná ieſt práwnych żałob o kreẃ/ y Miáſto ábo R. P. pełna niepráwośći [civitas repleta est aversione Vulg Ez 9/9]. PowodPr 86; SkarKaz 4a; SkarKazSej 707b; SzarzRyt A4v.

nieprawość czego (3): BibRadz Iob 13/26; BiałKat 383v; WujJud 21. Cf W przen.

nieprawość czego [= w czym] (2): Ty y ſynowie twoi/ y dom oycá twego ſtobą noſić będziećie nieprawość świątnice [iniquitatem sanctuarii]: teſz ty y ſynowie twoi ſtobą ponieſiećie niepráwość ofiárownictwá wáſzego [iniquitatem sacerdotii vestri]. BudBib Num 18/1.

nieprawość ku czemu [dosłowny przekład] (1): á on będzie pomniał ná niepráwość ku poimániu [= przez którą będą pojmani] [recordabitur iniquitatis ad capiendum]. Leop Ez 21/23.

nieprawość przeciwko komu (1): ták iż opuſćiwſfy boyaźń bożą/ miłoſć ſpolną y wſtydliwoſć/ ná wſſeláką márnoſć/ zuchwálſtwo/ złoſć y nyepráwoſć przećiwko bogu/ [...] przećiwko ſwemu właſnemu ſumnyenyu ludźye ſye wydawáli KromRozm III B.

nieprawość czyja [w tym: pron poss (144), G sb i pron (82), ai poss (14)] (240): Tak wielmi rozgorzała ſie nieprawoſtz żydow/ ijż ſtrożom moijm dali pieniądze rzekątz: Mowcie ijże iego vcżenicy cialo iego w nocy vkradli ſą. OpecŻywList C2; RejPs 76v; ktory [Balaam] rozmiłował ſye zapłáty nyeſluſſney/ ále był karan z ſwey nyepráwoſći. KromRozm I D2v; LubPs A3, L4v, N3v, N4, P6v, aa2 marg; KrowObr 5, 110v, 155; Odwroć oblicże twe od grzechow moich: á wſſyſtkie niepráwośći moie zgładz. Stworz we mnie ſerce cżyſte Boże Leop Ps 50/11; Abowiem lepſſa ieſt niepráwość męſka/ niżli niewiáſtá ktora dobrze cżyni Leop Eccli 42/14; Otho thá byłá niepráwość Sodomy ſioſtry twoiey/ Pychá/ Sytość chlebá/ y obfitość/ y proznowánie/ iey ſámey y corek iey: á ręki niedoſthátecżnemu y vbogiemu nie podawáli. Leop Ez 16/49, Gen 15/16, Ex 20/5, 1.Reg 20 arg, 2.Reg 24/10, 4.Esdr 7/68 (47); KochZuz A4v [2 r.]; gdy ſię pocżęli rozmnáżáć ná źiemi mieſzkáiący/ á rozrodźiłá ſię liczbá dźiatek/ [...] złość tych poſlednieyſzych przewyzſzyłá niepráwoſć onych pierwſzych BibRadz 4.Esdr 3/12, Deut 5/9, 9/5, 3.Reg 8/50, Iob 13/23, Ps 25/11 (20); żeś y nas w ſtárádawnéy wierze Przodków náſzych potwiérdźił/ y Kácérſką niepráwość przed oczymá náſzymi wyſtáwiłeś: zá coć bárzo obádwá dźiękuiemy. OrzQuin O2; RejPos 71, 75v, 166, 168v, 181, [236]v, 265; RejPosWiecz3 98, 98v [2 r.]; KuczbKat 205, 420; WujJudConf 83; RejPosWstaw [213]v [2 r.], 22v; BudBib Gen 44/16, Ex 20/5, 34/7, 9, Lev 10/17 (39); BiałKaz A4v, D2, M3v, M4 [2 r.]; BudNT Rom 4/7; StryjWjaz C3; Niepráwośći wáſze [peccata vestra Vulg Is 59/2] przegrodę cżynią miedzy wámi y Bogiem CzechRozm 149, 115v, 116 [2 r.], 119, 149, 206v (14); Przyſtępuie do tego złego wielka wiela ludźi złość y niepráwość [multorum improbitas ac nequitia]/ ktorzi álbo pobudzáią á roſzcżą drugich niezgody ModrzBaz 66v, 49v; KochPs 13, 44, 77, 137, 142, 153; SkarŻyw 368; CzechEp 188, 244; ReszPrz 24; WerKaz 301; WisznTr 27; KochPieś 2; Aby wſzyſcy záślepieni [...] niepráwość ſwą opuśćili/ ku tobie ſię náwroćili. ArtKanc M16v, D16v, D17, L5v, L10, M (9); BielRozm 5; ZawJeft 35; GrabowSet C3v, C4, H4, L, S3, V2; wiem żem przeſtąpił przykazánie twoie/ ále wyznawam wſzyſtkie niepráwośći moie/ przed Boſkim oblicżem twoim. LatHar 19, 24, 25, 33, 89, 92 (40); WujNT 403, Rom 4/7, s. 537, Rom 9 arg, s. 702, Hebr 8/12, 10/17; PowodPr 16; CzahTr G, G3v.

W połączeniach szeregowych (9): KromRozm III B; Leop Ez 37/23; y mnoży [nowa Ewanjelija] w nim [w człowieku] niewſtyd/ vpór/ śmiáłość/ y wſzeláką niepráwość OrzQuin L2v; Fáłſze/ nabożeńſtwá zmyślone ze wſzelką niepráwośćią y báłwochwálſtwem [zwirzchność bogobojna] wyrzuca/ niſzcży y wykorzenia WujJudConf 213v; BudBib Ex 34/7; CzechRozm 217; ModrzBaz 99; ReszPrz 35; GrabowSet A4.

W przeciwstawieniach: »nieprawość ... sprawiedliwość (20), cnota (4), miłość (4), prawda (3), świątobliwość (2), cnotliwe postępki, dobroć, poświęcenie, prawdziwy, co słusznego« [w tym: sprawiedliwość i świątobliwość (1)] (37): A prze rozmnożęnie nieprawości oźiębnie miłośc wielá ich [propter multiplicari iniquitatem refrigescet charitas] MurzNT Matth 24/12; KromRozm II mv [2 r.]; LubPs O3v, Qv; Leop Ez 33/13 [2 r.J, 2.Cor 6/14, Rom 3/5; Vmiłowałeś ſpráwiedliwość/ á nienawidźiałeś niepráwości BibRadz Hebr 1/9; BielKron 80; RejPos 71; WujJud 93, 233v; CzechRozm 206v, 217; choćiaby ſię w nagrodźie ślácheckiey głowy zdáło być co słuſznego/ ále w nagrodźie głowy chłopſkiey ieſt wielką niepráwość. ModrzBaz 80; SkarJedn 248; ſtáray ſię z pilnośćią o to/ Chrześćijáninie miły/ ábyć y ná niey [na modlitwie]/ y ná náukách o niey/ iáko ná pobudce do cnoty/ y wędźidle do záhámowánia wſzelkiey niepráwości/ nigdy nie ſchodźiło. LatHar +3v; O dobry Iezu/ niech mię nie zágubia nieprawość moia/ ktorego ſtworzyła wſzechmocna dobroć twoia. LatHar 25; cżłonki niepráwośći ſłużące/ ná cnotliwe poſtępki y ſpráwy obrácáć w obudwu Teſtámenćiech Boſkich roſkazano. LatHar 110, +2v, +6, 201, 269, 570; RybGęśli B3v; Lecz kto ſzuka chwały tego ktory go poſłał/ ten ieſt prawdźiwy/ á nie máſz w nim niepráwośći. WujNT Ioann 7/18; iżby byli oſądzeni wſzyścy ktorzy nie vwierzyli prawdźie/ ále przyzwolili ná niepráwość WujNT 2.Thess 2/12, Matth 24/12, Rom 6/19 [2 r.], 2.Cor 6/14, s. 715 marg, Hebr 1/9; SkarKaz 2a; SkarKazSej 701a.

W porównaniu (4): A przetoż thá nieprawość będzie wam iáko mur wyſoki zryſowány á pochylony ku obáleniu BibRadz Is 30/13; RejPos 166; BudBib Iob 15/16; CzechRozm 116.

Tłumaczenie etymologii hebrajskiej nazwy Betawen (1): do Betel gdźie Ieroboám báłwochwáłſtwo poſtánowił á zowie ie Betawen ku iego zelżywośći to ieſt dom niepráwośći. BibRadz I 456b marg.

Tłumaczenie hebrajskiej nazwy osobowej Aman (1): Heſther w figurze Kośćiołá/ [...] zábiwſſy Amáná/ ktory ſie wykłáda Niepráwość/ cżąſtki god/ y dzień ſwięty przeſyła do potomkow. Leop *B4v.

W dosłownym tłumaczeniu niejasnego tekstu biblijnego (3): Odeḿ Infułę/ zdeyḿ Koronę: zaż nie tá ieſt kthora poniżonego powyſzſſyłá/ á wyſokiego poniżyłá? Niepráwośćią/ Niepráwośćią/ niepráwośćią położę ią [Iniquitatem, iniquitatem, iniquitatem ponam eam; Wniwecż/ wniwecż/ wniwecż obrocę ią BibRadz] Leop Ez 21/27.

W charakterystycznych połączeniach: nieprawość rozkrzewia się, rozmnaża się (2); nieprawość odpuszczona (4), okrutna (3), pokarana, sroga, wielka (2); nieprawość domu izraelskiego, izraelska (7), kacerska (2), ludzi (ludzka) (5), myśli, ojcow(ska) (10), serca (3), żydow; nieprawości czas (2), lata, mnostwo, mściciel, odpuszczenie (3), omycie, rozmnożenie, sędzia, sprosność, wielkość, wina, wspominanie; pełny nieprawości (8); nieprawości mścić się (5), nauczać (2), nienawidzieć, poniechać, poprzestać, przydawać (2), ujć, zawstydzić się, żałować; dla nieprawości (s)karać (3), sądzić, zagniewać się; od nieprawości oczyścić (7), odkupić (wykupić) (8), odstąpić, odwodzić (3), odwrocić się, omyć, uchodzić, ustrzec się, wyjąć; według nieprawości karać (2), oddawać; karać z nieprawości, omyć, wybawić, wykupić, wyzwolić; oczyścion z nieprawości, podźwignion; zawstydzenie z nieprawości; być miłościw (miłosierny) nieprawości (5), odpuścić, sfolgować, służyć (służący) (2); nieprawość ganić, myśleć, (z)naleźć (3), obaczać (obaczyć) (3), oddalić (4), odjąć, odpuścić (przepuszczać) (8), ogłaszać, omyć (4), puścić z pamięci (2), rozmnożyć, rozwięzać, sądzić, skarać, (w)spominać (7), ścierać, wyzna(wa)ć (5), zakryć, zbielić (2), znosić (2); na nieprawość pamiętać (4), wspomnieć (2); za nieprawość oddać, płakać, sromać się; pokuta za nieprawość; nieprawością napełniony, uwikłany; sprawować się nieprawością; nad nieprawością mścić się, ulitować się, zmiłować się; w nieprawości kochać się, począć się (2), umrzeć (4), żyć; uczestnictwo w nieprawości.

Zwroty: »nieprawość (u)czynić, (na)broić, brojący, działać, działający« = iniquitatem facere a. operari; faciens a. operans iniquitatem Vulg, PolAnt [szyk zmienny] (20:4:2:1:1): Pan powyeda/ iż ſą w kroleſtwye yego/ to yeſt/ w koſcyele pogorſſenya/ y ći/ ktorzy nyepráwoſć czynyą/ to yeſt źli á nyeſpráwyedliwi KromRozm III D; ſzcżęſliwa ieſt [niewiasta] niepłodna/ y niepokaloná/ ktora nieuznáłá łożá w grzechu [...] y Trzebieniec ktory niecżynił rękámi ſwemi niepráwości/ áni myſlił przećiwko Bogu niecnotliwych rzecży Leop Sap 3/14, 4.Esdr 7/68, Ps 27/3, 100/8, 118/78, Ez 33/13, 1.Ioann 3/4; BibRadz Ps 59/3, Matth 13/41; RejPosWiecz3 98v; KuczbKat 205; BudBib Iob 31/3, Ps 27/3, 35/12[13], 57/2[3], 58/2[3]; Wſzelki kto cżyni grzech/ y niepráwość cżyni. Bo grzech ieſt niepráwość. BudNT 1.Ioann 3/4; CzechRozm 112v; gdyż iednák ieſt naniewinnieyſzy/ ktory y ſłowkiem nie zgrzeſzył (niepráwości/ mowi Ezáiaſz/ nie vcżynił/ áni náleźioná ieſt zdrádá w vſtách iego) CzechEp 197; NiemObr 115; LatHar 159, 268, 606; WujNT Matth 7/23, 13/41, s. 424, 1.Ioann 3/4.

»(z)gładzić nieprawość« = delere iniquitatem Vulg; delere praevaricationem PolAnt [szyk zmienny] (20): RejPs 76v; LubPs N3v; KrowObr 155; ZMIłuy ſie nádemną Boże [...] á według wielkości zlutowánia thwego/ zgładz niepráwość moię. Leop Ps 50/3, Ps 50/11; BibRadz Ps 50/3; RejPosWiecz3 98, 98v; KuczbKat 375; á coszbys rzekł ná one zakonne poſtępki y ſpráwy? gdzie ono zá ludzkie wyſtępki y grzechy bydło rzezano/ á krwią ich niepráwośći głádzono. CzechRozm 60; ArtKanc L5v, L8v, M; GrabowSet K4v; LatHar 146, 148, 164, 165, 564, 650.

Wyrażenia biblijne: »bogactwo, mammon nieprawości« = mammona iniquitatis Vulg Luc 16/9 (1:1): BudNT przedm a5; chce tego po nas Chriſtus/ żebyſmy ſobie cżynili przyiaćioły z bogactw niepráwośći [ex mamona iniquo]/ ktorziby nas przyięli do namiotow ſwych. ModrzBaz [38].

»dzielnik, robotnik nieprawości« = operarius iniquitatis Vulg (1:1): Y przeſládował niepráwe [...] á the co więc trwożyli lud iego/ wſſyſtkie popalił ogniem: ták że [...] wſzyſcy dzielnicy niepráwośći [ſprawce niepráwośći WujBib]/ zaburzeni byli Leop 1.Mach 3/6; odſtąpćieſz odemnie wſzyścy robotnicy niepráwośći [cżynićiele niepráwośći Leop]. WujNT Luc 13/27.

»nieprawość grzechu« (2): á tyś mi odpuśćił niepráwośći grzechu mego [et remisisti impietatem peccati mei Vulg Ps 31/5; niezbożność grzéchu mégo WujBib]. KrowObr 159; LatHar 98.

»nieprawość łakomstwa« (2): Dla niepráwośći łákomſtwá iego [Propter iniquitatem avaritiae eius] rozgniewałem ſie/ y ſkarałem go Leop Is 57/17; BudBib Is 57/17.

»tajemnica nieprawości« [tylko w 2.Thess 2/7 i w nawiązaniu do tego cytatu] (7): NiemObr 164; Abowiem ſię iuż ſpráwuie táiemnicá niepráwości [mysterium iniquitatis]. WujNT 2.Thess 2/7; Antychriſt/ ſkoro po w niebo wſtąpieniu Páńſkim/ pocżął przychodzić w członkách y vprzedzićielách ſwoich (y ſpráwowáć táięmnicę niepráwośći) to ieſt w haeretykách y w tyránnách prześláduiących kośćioł iego WujNT 716, 716 [2 r.], 717, Cccccc2.

Szeregi: »drapiestwo i nieprawość« (1): to co ieſt z wierzchu kubká y miſy oczyśćiaćie: lecz co ieſt we wnątrz w was/ pełno ieſt drapieſtwá y niepráwośći [plenum est rapina et iniquitate]. WujNT Luc 11/39.

»grzech, (i, a) nieprawość« [szyk 13:9] (22): ći ktorzy cżynią grzechy y niepráwość [peccatum et iniquitatem]/ ſą nieprziyaćioły ſwey duſſy. Leop Tob 12/10, Ier 22/17, Ez 33/10, Hebr 10/17; Abowiemci ia będę miłośćiw niepráwośćiam y grzechom ich [propitius ero iniquitatibus eorum] BibRadz Hebr 8/12, Iob 13/23, Ier 16/18; GrzegŚm A3v; RejPosWstaw [213]v, 22v; BudBib Ier 36/3; BialKaz M4; CzechRozm 219v; KochPieś 2; ArtKanc L8v; áby racżył być miłośćiw tu y ná wieki Pan Bog wſzechmogący/ narodowi złośliwemu/ ludowi grzechow y niepráwośći pełnemu LatHar 38, 92, 142, 164, 207; WujNT 702, Hebr 10/17. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

»lichwa i nieprawość« (1): Z Lichwy y niepráwośći [ex usuris et iniquitate Vulg Ps 71/14] wykupi duſze ich LatHar 400.

»łupiestwo i nieprawość« (1): á vfáliſćie w łupieſthwie y w niepráwośći [in extorsione et perversitate]/ á tymeſćie ſię podpieráli. BibRadz Is 30/12.

»niecnota i nieprawość« (1): Ieſli ſię dáło z wieść ſerce moie dla niewiáſty/ [...] Niech miele inemu żoná moiá/ á niech ſię nád nią ſchyláią inni. Bo to ieſt niecnotá/ y nie práwość [scelus et iniquitas] odſądzoná. BudBib Iob 31/11.

»nieczystość i nieprawość« (2): Yákoſcye wydawáli członki wáſſe ku ſlużbye nyeczyſtoſći y nyepráwoſci [immunditiae et iniquitati Vulg Rom 6/19] ná nyepráwoſć/ ták teraz wydawayćye ku ſlużbye ſpráwyedliwoſci ná pośwyęcenye. KromRozm II mv; WujNT Rom 6/19.

»niedbałość i nieprawość« (1): żebym we dnie y w nocy z pokorą y ſzcżerością ſtátecżnie płákáć mogł zá wſzyſtkie niedbáłości y niepráwości moie. LatHar 154.

»niezbożnośc i nieprawość« (1): mamy wyſtáwionego przed ocży Antychriſtá/ iáko páná/ głowę y herſtá/ [...] wſzelkiey niezbożnośći y niepráwości. CzechEp 353. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»obłudność i nieprawość« (1): Tákże y wy zwierzchu ſię w prawdzie zdaćie ludźiom ſpráwiedliwi: lecz wewnątrz pełni ieſteśćie obłudnośći y niepráwośći [hypocrisi et iniquitate]. WujNT Matth 23/28.

»upadek i nieprawość« (1): Vpadki y niepráwośći przeſzłe/ przedziwną mocą ſwą w lepſze twoie obroćił LatHar 676.

»nieprawość i zdrada« = iniquitas et dolum Vulg (2): Leop Soph 1/9; Roſprowadźcie ie od ſiebie/ Dániel roſkaże/ Wnetći ſie tu ich niepráwość/ y zdrádá pokaże. KochZuz A4v.

»złość, (i, a, abo, ani) nieprawość« = impietas et iniquitas PolAnt; improbitas ac nequitia Modrz [szyk 20:2] (22): LubPs A3; KrowObr 5; Ná grzbiećie moim budowáli grzeſznicy: przedłużali niepráwość á złość ſwoię [prolongaverunt iniquitatem suam]. Leop Ps 128/3; BibRadz Iob 34/10; RejPos 166, 168v; BialKaz D2; CzechRozm 216, 217v; [Bóg] ſkarze cżáſu ſwego złość ábo niepráwość Krolow/ y wſzytkich Przełożonych [puniet et regum et praesidum iniquitatem]. ModrzBaz 49v, 66v; SkarJedn 248; SkarŻyw 269; NiemObr 15; WisznTr 27; Krew á woda wypłynęłá/ z iego ćiáłá świętego/ Ku omyćiu náſzych złośći/ y wſzelakich niepráwośći. ArtKanc D19v, L10, Q19v [2 r.]; LatHar 42, 143; WujNT 403. [Ponadto w połączeniach szeregowych 3 r.]

W przen (33): iż iedno ſam Pan Bog rozwięzuie niepráwośći ſercá náſzego. LubPs aa2 marg, N4, O3v; Ogarnęły mię boleśći ſmierći/ y ſthrumienie niepráwośći ſthrwożyły mną KrowObr 238; Choć też więc ſynowię [!] twoi zgrzeſzyli przeciw iemu/ y opuśćił ie w ręce niepráwośći ich Leop Iob 8/4; Z oráliśćie niepobożność/ żęliśćie nieprawość/ iedliśćie owoc mátáctwá Leop Os 10/13, Ps 37/5, 73/20, Ier 9/14, 16/12, Thren 1/14; Piſzeſz przećiwko mnie ſrogoſći twoie/ á wkłádaſz ná mię niepráwoſći młodoſći moiey. BibRadz Iob 13/26; Biadá temu [...] ktory zákłáda miáſto z niepráwośći. (marg) To ieſt/ z vćiśnieniem vbogich. (–) BibRadz Hab 2/12; Widzyałem pod ſłońcem ná mieyſcu ſądowym nielutość kroluiąc/ y ná mieyſcu ſpráwiedliwośći niepráwość. BielKron 80; iáko piſmo o tobie powiáda/ iż vſtáwicżnie iáko wodę łepceſz márnemi vſty ſwemi/ złość á niepráwość ſwoię RejPos 166, 71; Czemuż tedy czáſów dźiśieyſzych máło ludźi tego Sákrámentu moc otrzymawáią? nie winien w tym nic Sákráment/ ále niepráwość wiáry BiałKat 383v; KuczbKat a2; WujJud 21; Coż obrzydły á niepożytecżny cżłowiek/ ktory pije iáko wodę niepráwość? BudBib Iob 15/16, Prov 19/28, Zach 3/4; CzechRozm 116; vżywaymy nie wſtárym kwáśie/ áni w kwáśie złośći y niepráwośći/ ále wprzaſnicy cżyſtośći y prawdy. SkarJedn 248; GrabowSet C3v, C4; Abowiem niepráwośći moię ſtánęły nád głową moią: á iáko ćięſzkie brzemię obćiążyły mię. LatHar 162, +6, 98, 152; Stądże dla ſztuki Ziemie álbo Złotá/ Niepráwość kwitnie/ á więdnie Cnotá RybGęśli B3v.
Wyrażenie: bibl. »syn nieprawości« (2): Ode dni Gábáá zgrzeſſył Izráel/ tám ſthałi: nie záchwyći ich w Gábáá bitwá nád ſyny niepráwośći [proelium super filios iniquitatis]. Leop Os 10/9; A ſyn niepráwośći niech do tego ſię nie ſkłánia/ áby ſię paſtwił nád nami [et filius iniquitatis non apponet nocere ei Vulg Ps 88/23] LatHar 179.
Przen: Człowiek nieprawy, grzesznik (1): Będą to widzieli proſtacy [recti] á rożweſelą ſię: á wſſelka niepráwość [iniquitas] zátká ſobie gębę. Leop Ps 106/42.
a. Niezgodność z prawdą w odniesieniu do słów, myśli; kłamstwo (6): Day mi táką ręką vderzyć ſię w ty pierśi: żebych iuż z nich wybić wſzytki złe myśli mogł/ y niepráwośći wſzytki wytrząſnąć SkarKaz 353b.

W przeciwstawieniu: »nieprawość ... sprawiedliwość« (1): Miłowałeś złość więcey niſli dobrothliwość: więcey niepráwość niſli mowić ſpráwiedliwość [iniquitatem magis quam łoqui aequitatem]. Leop Ps 51/5.

Zwrot: »mowić nieprawość« = loqui iniquitatem Vulg [szyk zmienny] (3): niemowćie przećiwko Bogu niepráwośći. Leop Ps 74/6; Mowili niepráwość ná wyſokośći: położyli áż ná niebie vſtá ſwe. [Vulg Ps 72/8]. CzechEp 37; JanNKarGórn G4v.
W przen (1):
Szereg: »gorzkość a nieprawość« (1): weſtchni weźrzawſzy w niebo w ſtolec Máyeſtatu Páná ſwego/ á ſpluń wſzythki gorzkośći á niepráwośći z ięzyká ſwego RejPos 207.
[ [Wyraz występuje głownie w tekstach religijnych.]

Synonimy: grzech, niecnota, niepobożeństwo, niepobożność, nieprawda, nierząd, niesprawiedliwość, niestatek, nieślachetność, nieświątobliwość, niezbożność, przewrotność, złość, złośliwość.

Cf [NIEPRAWNOŚĆ], PRAWOŚĆ

AK