[zaloguj się]
[pdf]

ROZBITY (27) part praet pass pf

rozbity (24), rozbit (3).

o jasne.

Fleksja
sg
mNrozbity, rozbit fNrozbitå nNrozbit(e)
Grozbitégo G G
Arozbitégo A Arozbit(e)
Irozbitym I I
pl
N subst rozbité
G rozbitych
A m pers rozbit(e)
subst rozbité
L rozbitych

sg m N rozbity (5), rozbit (3); ~(praed) rozbity (4) Leop, KochPs, SkarŻyw, ArtKanc, rozbit (3) RejPos (2), BielSpr.◊ G rozbitégo (2). ◊ A rozbitégo (2); -égo (1), -(e)go (1). ◊ [I rozbitym.] ◊ f N rozbitå (1). ◊ n N rozbit(e) (1). ◊ A rozbit(e) (1). ◊ pl N subst rozbité (4); -é (1), -(e) (3). ◊ G rozbitych (2). ◊ A m pers rozbit(e) (1). subst rozbité (4); -é (1), -(e) (3). ◊ L rozbitych (1).

Sł stp s.v. rozbić, Cn notuje, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.

1. Uderzeniem (uderzeniami) doprowadzony do zmiany; quassatus Mącz; afflictus Cn (8):
a. Zniszczony, potłuczony, roztrzaskany (6): Quassatus, Rozbity/ Roſtrącony/ Roſchwiany. Mącz 339a.
Szereg: »rozbity a roztłuczony« (1): Rudus, Máteria áſtrychowa/ to yeſt/ rozbite á roſtłuczone kámienie s cegłą y s wapnem/ z których áſtrichy czinią Mącz 359d.
α. O statku: który uległ katastrofie; naufragus Cn (4):
Wyrażenie: »okręt, łodź, nawa rozbity(-a)« [w tym: o co (1)] = cassata classis Mącz; afflicta navis Cn [szyk 3:1] (2:1:1): Cassata classis, Rozbita łódź Mącz 40a; KochPhaen 16; okrętów Tyśiąć rozbitych widźiał GórnTroas 67; Choćia te gwiazdy nie raz iuż widźiáły Pogręzłe Nawy/ rozbite o ſkáły KlonFlis B4.
b. Rozdzielony na dwie części, rozszczepiony [czym] (1): Gdyż Alexander myſlił iákoby ty gory były ták rozdzielone/ nie ludzką ręką ále nawáłnoſcią potopu rzekł ie być rozbite [decissos]. HistAl K8.
c. Wyrzucony ze skorupki jajka i rozmieszany (1): wźiąwſzy ſoku różánégo trochę/ białków iaiowych rozbitych dwá/ [...] ná ſkróni przez chuſtkę przyłożyć Oczko 31v.
2. Przybity, umocowany gwoździami (17):
a. Przybity w wielu miejscach (1): A ten wyrok [...] we wſzyſtkich miáſtach niech będzie obwołány y rozbity [edictum ... proponatur] Leop Esth 16/19.
b. Przybity z rozciągniętymi rękami, zwłaszcza do krzyża (8):

rozbit(y) na czym (7): RejPos 215; Ieden wiśiał zá nogi/ á pode ſpod ogień nániecony ćierpiał: drugi na cżterzech palách rozbity SkarŻyw 440. Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »na krzyżu, na krzyż rozbit(y)« [szyk 5:1] (5:1): OpecŻyw 139v, 140; OpecŻywSandR nlb 5; iáko nań wyſzłá oná okruthna ſentencia/ áby był rozbit ná krzyżu RejPos [105], [108]v; Szoſtey Iezus godziny/ ná krzyż ieſt rozbity ArtKanc D11v; [NowModl 24].
c. Rozciągnięty, rozpięty na szerokości czegoś, rozesłany na czymś (2):

rozbity nad czym (1): [Gersonici] Będą noſić [...] Wierzch iego [przybytku]/ y Przykryćie z ſkor borſukowych/ ktore bywa ná wierzchu rozbite nád niem BibRadz Num 4/25.

[rozbity po czym: á ſukno cżerwone wſzędźie rozbite było po źiemi BielKron 1597 539.]

Przen (1): á iż ty opony nędznych ludzi ſą rozbite ná twoię probę/ iákie ſerce będzyeſz okázował przed oblicżnoſcią Páná ſwego. RejPos 69.
d. Rozłożony, rozstawiony i przybity do podłoża; fixus Vulg (6):
Wyrażenie: »namiot(y) (jest) rozbit(y, -e)« = fixa tentoria Vulg; castrametata sunt castra PolAnt [szyk 4:1] (5): Leop 4.Reg 7/10; BibRadz Thren 4/6; Lud pieſzy ſwe Namioty miewáią/ miedzy ktoremi Namiot Ceſárſki będźie rozbit BielSpr 54v; ktory [carz zawolski] ſtał przed Wilnem w rozbitych Namiotách z ſwoimi StryjKron 697; SarnStat 17.
Przen (1):
Fraza: »namiot jest rozbity« (1): W Izráhelu iego imię ſłynie. Namiot iego w Salem ieſt rozbity KochPs 112.
3. Pokonany; przen (1): przez to [dziewictwo]/ motz piekielná będzie rozbita. OpecŻyw 6.
4. Napadnięty i obrabowany (1): Ale zſtróny tych trzech rzeczy Podrożnym práwem forum bywa Vbiquitarium. O fałſzywą monetę. O kupcá rozbitégo. [...] SarnStat 534.
5. Nieszczęśliwy, zgnębiony (1): Podnośi Pan wſſyſtkie Ktorzy vpadáią: á a [!] wydzwiga wſſyſtkie rozbite [omnes elisos]. Leop Ps 144/14.
6. [Który się roztył; przen:

W połączeniu szeregowym: Roſtucżył ſie/ vthył/ y ſtał ſie rozbitym [incrassatus, impinguatus, dilatatus] Leop Deut 32/15 (Linde).]

Cf ROZBIĆ

KW, (LWil)