[zaloguj się]
[pdf]

NIEROZDZIELNY (149) ai

nierozdzielny (130), nieroździelny (5), nierozdzilny (1), nierozdzielny a. nieroździelny (13); nierozdzielny : nieroździelny BiałKat (12:5); nierozdzilny : nierozdzielny a. nieroździelny Calep (6:1).

W pisowni łącznej (118), w rozłącznej (31).

Pierwsze e oraz o jasne; -dziel- (37), -dziél- (6); -dziél- GosłCast; -dziel- : -dziél- BiałKat (16:1), SarnStat (18:4).

Fleksja
sg
mNnierozdzielnym fNnierozdzielnå nNnierozdzielné
Gnierozdzieln(e)go Gnierozdzielnéj Gnierozdzieln(e)go
Dnierozdzieln(e)mu Dnierozdzielnéj Dnierozdzielnému
Anierozdzielnégo Anierozdzielną Anierozdzielné
Inierozdzielnym Inierozdzielną Inierozdzielnym
Lnierozdzielnym Lnierozdzielnéj Lnierozdzielnym
pl
N m pers nierozdzielni
subst nierozdzielné
G nierozdzielnych
I m nierozdzielnymi, nierozdzielnémi
f nierozdzieln(e)mi

sg m N nierozdzielnym (21). ◊ G nierozdzieln(e)go (2). ◊ D nierozdzieln(e)mu (1). ◊ A nierozdzielnégo (2); -égo (1), -(e)go (1). ◊ I nierozdzielnym (7). ◊ L nierozdzielnym (1). ◊ f N nierozdzielnå (7), nierozdzieln(a) (1). ◊ G nierozdzielnéj (13), nierozdzielny (1) ActReg; -éj (3), -(e)j (10). D nierozdzielnéj (4); -éj (1), -(e)j (3). ◊ A nierozdzielną (11). ◊ I nierozdzielną (1). ◊ L nierozdzielnéj (6); -éj (2), -(e)j (4). ◊ n N nierozdzielné (28); -e (7), -(e) (21). ◊ G nierozdzieln(e)go (9). ◊ D nierozdzielnému (2). ◊ A nierozdzielné (9); -é (6), -(e) (3). ◊ I nierozdzielnym (3). ◊ L nierozdzielnym (2). ◊ pl N m pers nierozdzielni (1). subst nierozdzielné (11); -é (2), -(e) (9). ◊ G nierozdzielnych (2). ◊ I m nierozdzielnymi (2), nierozdzielnémi (1); -ymi BiałKat; -ymi: -émi SarnStat (1:1). f nierozdzieln(e)mi (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII(XVIII) w.: nierozdzialny s.v. rozdzielny

1. Taki, który jest wspólny, który nie daje się podzielić, odróżnić; in(dis)cretus Calep, Cn; insecabilis, promiscuus Calep; indifferens, indivisibilis, insolubilis Cn (78): BiałKat C, 181, 183v [2 r.]; iż w Troycy nie tylko ſpráwy zwierzchowne/ ſą nie rozdźielne/ ále też w niey niemáſz nic pierwſzego y poślednieyſzego: ták/ że pierwſza oſobá nie ma nic nád wtorą y trzećią/ áni pierwſza przez wtorą cżyniłá/ ále záraz wſzytkie. CzechEp 214; wſzákże ſpráwy ich ſą nierozdźielne: Ták/ iż co iedney z nich ſłuży/ to też ſłuży y drugiey. CzechEp 225, 182, 184, 264; Insecabilis ‒ Ten ktori nie moze bic na ſztuczki rozdzieloni, nierozdzielni, Calep 541h; Indiscretus ‒ Nie rozdzielni. Promiscuus ‒ Zmieſzani, nierożdzilni Calep 858b, 527b; chwałá nawyżſzey y nierozdźielney Troycy/ ktorey ſpráwy nierozdźielne ſą/ ktorey páńſtwo bez końca trwa. LatHar 561.

nierozdzielny od kogo, od czego (3): Chocia takowe [niemoty] maią ſzyię wſzakoż barzo krotką á od ciała nie rozdzielną. GlabGad D2; BiałKat 86. Cf nierozdzielny od kogo czym.

nierozdzielny od kogo czym (1): Tyś Oycu y Synu rowny/ w Boſtwie od Bogá iſtnośćią nic nie rozdźielny ArtKanc H15.

nierozdzielny z kim (3): RejAp 190v, Ee; gdyż [Chrystus] wedle Boſtwá z Oycem záwżdy był nierozdźielnym BiałKat 303v.

nierozdzielny w czym (6): Iezus prawdziwy Bog z Oycem ſwoim ni w cżym nie rozdzielny. RejAp 190v marg, 182v, 190v, Ddv; NiemObr 136; WujNT 369.

W połączeniach szeregowych (5): BiałKat 111, 201; RejZwierc 11; Poniewaſz tedy że vcżynki ich nierozdźielne rowne y iednákie ſą/ w ſpráwách Boſkich. BiałKaz F; CzechEp 225.

Wyrażenia: »nierozdzielne(-y) (jest) Bostwo,Bog« [szyk 17:11] (17:11): RejAp 188v, Ddv, Ee, Ee3; RejPos 291; ták iż ón Chryſtus wćiele ſwym był nierozdźielny Bóg/ y człowiek: y ćiáło iego ćiáło Boże było. BiałKat 328v, 111, 183v, 201 [2 r.], 231; RejZwierc 11 [2 r.], 11v, 12, 195v, Aaa3a; CzechRozm 37, 179, 224, 225, 276; NiemObr 136; ArtKanc G13; GrabowSet K; WujNT 305; PowodPr 40; Trzy ſą perſony nierozdźielnego Boſtwá/ ktore ſię tu weſpoł naznáczniey obiáwiły. SkarKaz 516a.

»Chrystus nierozdzielny« (1): wroććie ſię do Chryſtuſa nie rozdzielnego/ y do Teſtámentu iego SkarJedn 332.

»nierozdzielne ciało« (1): dam wam pod oſobą chlebá nieśmiertelné/ nierozdźielne/ duchowné/ y żadnéy dolegliwośći niepoddáne prawdźiwé ćiáło moié BiałKat 313v.

»jedność (jest) nierozdzielna« [szyk 3:1] (4): WerKaz 286; LatHar 85; Boſtwo Troyce ś. [...] ieſt iedność nierozdźielna. iáko iedno ſłońce/ w ktorym ieſt iſtność/ promień y ćiepłość. SkarKaz 276b, 276b marg.

»nic nierozdzielny« (1): ArtKanc H15 cf nierozdzielny od kogo czym.

»nigdy nierozdzielny« (6): RejPos 149, 343v; RejZwierc 11, 12; iáko oni [katolicy] mowią o złącżeniu dwu nátur w iednę oſobę iuż nigdy nierozdźielną CzechEp 147; SkarKaz 276b.

»(święta a) nierozdzielna Trojca« [szyk 8:4] (12): Item napyerwey ma bywacz Na kaſzdy rok szeym na szwyatho swyathey a nyeroſdzyelney troycze MetrKor 34/134; KrowObr 41; SkarJedn 276, 286; SkarŻyw 520; CzechEp 236; LatHar 17, 106, 561, 570, 635; WujNT 129.

Szeregi »jeden (a. jedyny), (a, i) nierozdzielny« [szyk 17:1] (18): KrowObr 17v; RejAp 68v, 182v, 188v, Ddv, Ee3 [2 r.]; BiałKat b2v, 183v, 201, 231; RejZwierc 11, Aaa3a; Co też oni cżynią/ gdy pána Chriſtuſá w iedneyże á nie rozdźielney perſonie przą być Emánuelem CzechEp 347, 276, 348; WujNT 305; PowodPr 40. [Ponadto w połączeniach szeregowych 5 r.]
2. Taki, który jest mocno związany z czym; nieodłączny, stanowiący z czym jedną całość; indistinctus Calep; indissociabilis Cn (19): áby ſie [opony] ſpołu ſpináły złotą ſznurą/ áby ſie tymi kortynámi álbo opponámi zákrył wſzytek dom nierozdzyelnemi. BielKron 33; BiałKat 141; BiałKaz F3v; Calep 528a; ſobieś mnie wźiął/ chcąc by nierozdźielny Duch moy/ z twoim trwał wiecżnie. O Oycże/ o Boże GrabowSet S4.

nierozdzielny od kogo (1) Bo ácz ieſt [człowieczeństwo] z perſoną y boſtwem ſłowá Syná Bożego ziednoczone/ y od niego nigdy nierozdźielne SkarKaz 276b.

nierozdzielny z czym (1): Rácż ſtrzedz/ od płomieni otchłáni piekielnych/ Y przepáśći/ z wiecżną męką/ nierozdźielnych. GrabowSet Qv.

Wyrażenia: »nierozdzielna miłość« (4): RejPs 200v; ieſt pará/ y druga przyiacioł/ kthorych przyiaźń bez żadney zdrády/ w iednákiey woli/ y w nierozdzielney miłośći/ trwáć będzie áż do ſmierći GórnDworz M2v, Mv; SiebRozmyśl B3.

»obyczajem nierozdzielnym« = nierozdzielnie, tak że nie da się odłączyć jedno od drugiego (1): ſłowu Chryſtuſowemu/ które mówi: To ieſt Ciáło moié: które złączoné ieſt Boſtwu/ obyczáiem nierozdźielnym BiałKat 301.

»towarzystwo nierozdzielne« [szyk 3:1] (4): ForCnR C4v; BielŻyw 30; thrzebá ſie ſpráwowáć podług oney mądrośći/ ktora ze wſzytkiemi drugiemi cnotámi towárzyſthwo ma mieć nierozdzielne GórnDworz Ii5v; WerKaz 280.

»nierozdzielny towarzysz« (2): Abowiem ſą ſłowá Ewányeliſty y nierozdzyelnego towárzyſzá Páwłá ſ. Lukaſzá ſwiętego RejPosWstaw [1432]; SkarŻyw 453, [523].

Szereg: »spolny a nierozdzielny« (1): A proſzę áby W. W. [...] z [...] Stániſłáwem Kárnkowſkim z łáſki Bożéy Arcybiſkupem Gniéźnieńſkim, którégoś W. Wiel. Collegą iest, iáko z Primáſem Regni, iáko dwáy ſpólni á nierozdźielni ωαραζάται wiernie authoritate primaria dopomogli, iákoby tá praca moiá ná ſwym mieyſcu zoſtáłá. SarnStat 834.
3. Taki, którego nie należy oddzielać, odłączać; individuus Calep, JanStat, Cn; indifferens Calep; indissociabilis, indivulsus Cn (42): BiałKat 58v; Małżeńſtwo ieſt miedzy porządnymi oſobámi/ Mężá y Niewiáſty Małżeńſkie złącżenie/ ſpolność żywotá nierozdźielną máiąc. KuczbKat 250; WujJudConf 121v; (marg) Z Heretyki ſpolne być nie ma małżeńſtwo. (‒) Iſz ieſt grzech wielki/ [...] Stym przyiaśń/ zwłaſzcżá ták nierozdzielną y wielką wieść ktory P. Bogu nieprzyiáćielem ieſt. SkarŻyw 152; Calep 528a; WujNT 22 [2 r.], 77, 79 marg, 80 marg, 262 marg (9); áni gránic áni kopców w niwczym nie każemy vmnieyſzáć/ álbo w nieprzeſpieczność przywodźić: iáko Króleſtwá náſzégo częśći nierozdźielné. SarnStat 1119; GosłCast 38.

W połączeniach szeregowych (6): spolnemi głosy od Polakow y od Litwy obieranie apotym y Koronowanie Pana [...] znaiąc bydź chwalebnie potrzebne, y oboiemu temu narodowi, tak Koruny Polskiey iako Wo Xstwa Lito, iako iedny spolny a nierozdzielny Rptey ActReg 40 [idem SarnStat 1025]; Iż iuż Koroná Polſka y Wielkié Kśięſtwo Litewſkié ieſt iedno nierozdźielné y nierózné ćiáło SarnStat 1020, 1011, 1013, 1020, 1025.

Wyrażenia: »nierozdzielne ciało« [szyk 9:3] (12): SkarJedn 156, 404; z tych dwu Narodów ieden lud/ á iedno y nierozdźielné ćiáło/ y iedná Rzeczpoſpolita á nierózna byłá á mocnie trwáłá. SarnStat 1004, 111, 1002 [2 r.], 1011, 1013, [1023] (10).

»nierozdzielne złączenie« (2): iż ono złączenie mężá z niewiáſtą ktore Bog vſtáwił/ ieſt Sákrámentem y świętym známieniem onego nierozdzielnego złączenia/ ktorym Pan Chriſtus ſpoion y złączon ieſt z kośćiołem ſwym S. WujNT 679, 79.

»związek nierozdzielny« (1): O małżeńſtwie S. y zwiąſku iego nie rozdzielnym w nowym zakonie nic nie trzymáią [heretycy]. SkarJedn 343.

Szeregi: »cały a nierozdzielny« (1): iż Dożywoćia ná tych to dobrách magnae Procurationis nie mogą ſie zoſtáć/ ále ſkupionémi záwſze bydź mogą: gdyż cáłé á nie rozdźiélné bydź máią wſzyſtkié záchowáné SarnStat 336.

»jeden, (a, i) nierozdzielny« = unum et individuum corpus JanStat (7): MY Rády Koronné/ [.,.] y ſtany inſzé iednéy á nierozdźielnéy R.P. z wielkiéy y z máłéy Polſki/ [...] Oznáymuiemy SarnStat 114; żadnégo rozerwánia między ſobą nie czynić/ áni diſmembráciiéy żadnéy dopuśćić/ iáko w iednéy nierozdźielnéy R. P. áni iedná część bez drugiéy Páná ſobie obiéráć SarnStat 117, 111, 120, 1004, 1094, 1187.

»jednostajny i nierozdzielny« (1): który [lud] ſie przez związek y ſpoienie dwu Narodów w iedność iednoſtáyną y nierozdźielną znióſł y ſpoił SarnStat 1002.

»nierozny, (i) nierozdzielny« [szyk 5:1] (6): Indifferens ‒ Nie rozazielnz [!] nie rozni. Calep 526b; iż iáko w iednym nieróznym nierozdźielnym ćiele káżda iednák część y káżdy członek oſobną powinność y ſpráwę właſną ma SarnStat 1002, 1002, 1038, 1059, 1188. [Ponadto w połączeniach szeregowych 4 r.]

4. Wspólny, którego jeszcze nie podzielono na części; cały, bez wyjątku (3): kto [...] vcieka ſię do miłoſierdzia bożego [...] a wierzy doſtatecżnie/ że mv grzechy pan bog/ nierozdzielnie racży odpvſcić/ ieſli ivſz zvpełnym vmyſłem chcze ich poniechać/ a wedle przykazania bożego żyć/ tedy miewa/ zvpełne/ doſtatecżne/ a nierozdzielne/ odpvſzcżenie grzechów wſzyſtkych ſwoich SeklWyzn c3v; Albos go [grzech] też ſnać zapomniał Przedemnąs go niepowiedzyał. Ma być ſpowiedz nierozdzyełna Też niwczem/ ani omyłna. RejKup n3v.

W przeciwstawieniu: »rozdzielny ... nierozdzielny« (1): Dożywoćie bráćiéy dáné bądź dwiemá/ bądź więcéy/ gdźie káżdy pro ſuo intereſſe vżywa go/ to ieſt rozdźielną álbo nierozdźielną máiętnośćią SarnStat 86.

[W przen:
Wyrażenie: praw. »spolną a nierozdzielną ręką« = pod wspólną odpowiedzialnością: Zaczo czy ſſvyczy opyſſany vyſſy przyaczyelye a Rakoymye ſlvbyly przyrzekly y ſthym tho ſſamym obvynyonym Spolna a Nyeroſdzyelna raka ZapWpol 1548/31.]
5. praw. Nie wydzielony, który nie otrzymał jeszcze na własność części odziedziczonego majątku (3):
Wyrażenie: »brat nierozdzielny, bracia albo siostry nierozdzielne« (1:2): Gdy ieſt ſyn álbo brát godny ku woynie/ tedy ſyn zá oycá/ brát nierozdzyelny zá brátá woyną ſłużyć może UstPraw D3, G2 [2 r.].
6. Ciągły, trwały, wieczny; continuus Calep, Cn; continens Mącz; insolubilis Cn (4): Continens oratio, Vſtáwiczna nierozdzielna rzecz. Mącz 447a; Calep 252b.
Szereg: »wieczny a nierozdzielny« (2): Y liſt wiecżney á nierozdzielney zgody y ziednocżenia/ y o piąći Artykulech ktore Grekowie wyználi. SkarJedn A*, 266.

Synonimy: 1. cały, jeden, jednaki, jednostajny, jedyny, nierozerwany, nierozny, nieroztargniony, pomieszany, rowny, spolny, zmieszany; 2. nierozerwany, nierozłączny, spolny; 3. cały, jeden, jednostajny, nierozłączny, nierozny; 5. niewydzielony; 6. ustawiczny.

Cf NIEROZDZIELONY, ROZDZIELNY

JB