[zaloguj się]
[pdf]

NINIEJSZY (486) ai

niniejszy (447), niniejszy a. nyniejszy (35), ninejszy a. nynejszy (4), [nieniejszy], [nienieszy]; niniejszy a. nyniejszy ListRzeź, MetrKor, PatKaz III, TarDuch, BielŻyw, BielŻywGlab (2), KłosAlg, LibLeg (7), ZapWar (9), ComCrac (4), LibMal (2), Diar (2); niniejszy a. nyniejszy : ninejszy a. nynejszy ZapKościer (3:4).

-e- (304), -é- (4); -é- MurzOrt; -e- : -é- SarnStat (285:3), nienie(j)szy z tekstów nie oznaczających é.

Fleksja
sg
mNniniejszy fNniniejszå nNniniejszé
Gniniejszégo Gniniejszéj, niniejszy Gniniejszégo
Dniniejszému Dniniejszéj, niniejszy Dniniejszému
Aniniejszy, niniejsz(e)go Aniniejszą Aniniejszé
Ininiejszym, niniejsz(e)m Ininiejszą Ininiejszym, niniejsz(e)m
Lniniejszym, niniejsz(e)m Lniniejszéj Lniniejszym
pl
N m pers niniejszy
subst niniejszé
G niniejszych
D niniejszym
A m pers niniejszé
subst niniejsze, niniejszy
I m niniejszémi, niniejszymi
f niniejszymi, niniejsz(e)mi
L niniejszych

sg m N niniejszy (19). ◊ G niniejszégo (91); -égo (47), -(e)go (44). ◊ D niniejszému (10). ◊ A niniejszy (88), niniejsz(e)go (3). ◊ I niniejszym (52), [niniejsz(e)m]. ◊ L niniejszym (31), niniejsz(e)m (5) ComCrac (3), ZapWar, BudNT. ◊ f N niniejszå (5). ◊ G niniejszéj (18), [niniejszy]; -éj (14), -(e)j (4). ◊ D niniejszéj (3) OrzQuin, SarnStat, PaxLiz, niniejszy (1) ArtKanc; -éj (2), -(e)j (1). ◊ A niniejszą (9). ◊ I niniejszą (14). ◊ L niniejszéj (6); -éj (2), -(e)j (4). ◊ n N niniejszé (1). ◊ G niniejszégo (9); -égo (7), -(e)go (2). ◊ D niniejszému (1). ◊ A niniejszé (6); -é (5), -(e) (1). ◊ I niniejszym (15), niniejsz(e)m (2); -(e)m ComCrac; -ym : -(e)m ZapWar (1:1). ◊ L niniejszym (1). ◊ pl N m pers niniejszy (4). subst niniejszé (7); -é (3), -(e) (4). ◊ G niniejszych (22). ◊ D niniejszym (16). ◊ A m pers niniejszé (4); -é (3), -(e) (1). subst niniejsze (30), [niniejszy]; -é (4), -(e) (26). ◊ I m niniejszémi (2) KochPieś, SarnStat, niniejszymi (1) ForCnR. f niniejszymi (3) KrowObr, WujNT, WysKaz, niniejsz(e)mi (2) ZapWar, BielKron. ◊ L niniejszych (5) [bez przyimka: [ZapKrak]].

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII w.

1. Taki, który teraz jest, trwa, pozostaje w użyciu, obowiązuje; bieżący, obecny, teraźniejszy, współczesny; praesens Mącz, Vulg, JanStat; instans Cn (475):
a. O terminach czasowych, zdarzeniach, sytuacjach i postępkach [w tym: w połączeniu z zaimkiem „ten” (16)] (176): [historycy] iakoby ſny piſali, czo ſie nigdy nie nayduie ninieyſzym doſwiatcenim y tego teraż żaden nie wida MiechGlab *3v; KromRozm I Av; MurzHist K2v; iż vżytetzniey ieſt być bes żony dla potrzeb ninieyſzych [propter instantem necessitatem Vulg 1.Cor 7/26; dla teráznieyſzey potrzeby WujNT]/ iáko Swięty Páweł powieda. KrowObr 225, 175v; Chćieyćie też ſądźić ty ninieyſze burzki Polſkie OrzRozm O4, A3v, A4; BielKron 333; KwiatKsiąż H4v, Q2; Copulare cum praesentibus futura, Ninieyſze rzeczy s prziſzłemi złączić Mącz 64d; Od S. Marćiná do tego czáſu/ to ieſt/ do Zapuſtu tego ninieyſzégo/ Seym Wálny Wárſzáwſki/ [...] w Polſzce ſtoi OrzQuin Z3, C2v, H2, Z3, Aa; BiałKat 76; SkarŻyw 203; ArtKanc T10v; LatHar 200; ludźiom: którzy ninieyſzych rzeczy [praesentium JanStat 753] wiádomość będą mieć. SarnStat 995; iż będą chowáć ninieyſzy pokóy [pacem praesentem JanStat 883] niezgwałcenié á nienáruſzenié SarnStat 1103, 186, 194, 219, 664, 899 (33); PaxLiz A2v, B2v, E2v; nieś mię przez tę wodę: Ták ſpolnie odpráwiwá ninieyſzą przygodę. KlonWor 51; [znaku ninieiſchi trudnoſczi ſwoiei takieſch y czaſzu na odiachanie sluſchne [...] ieſt proſil ZapWpol 1550 205/142; braczy mogy, kthorech thyſch thak wyely ku nynyeyſzchy ſzprawye [...] dala zawolacz ZapWpol 1551 9/372].

W połączeniach szeregowych (20): Wibaw ze nas [...] od ſſkod przeſſlich nynyeyſſich ij ktorebi myali bic yen ziwyeſſ ij krolyuyeſſ nawyeki wyekow. BierRaj 21v; TarDuch E2; aby wſzelki vmiał ninieyſze rzecży ſprawować, dawne á przeſzłe pamiętać, á na cżáſi prziſzłe zawſze mieć bacżnoſć BielŻywGlab nlb 15; KłosAlg A2v; Thákowa ieſt wáſzá mądroſć/ [...] iż też przez táiemnoſći przeſzłych rzecży/ ninieyſzych/ y przyſzłych [praeteritorum praesentium et futurorum mysteria contemplantes] nie odpornie wſzytki ſwoie rzecży ſpráwuiecie. HistAl F5, H2v; KromRozm II b2; OrzRozm Q2v; BielKron 333; RejPosWiecz2 94v; BiałKat 156; CzechEp 68; LatHar 6, 101, 118, 200, 662; WujNT ktv [2 r.]; SkarKaz 580a.

W przeciwstawieniach: »niniejszy ... przyszły (6), przeszły (3), stary (2), wieczny« [w tym: przeszły albo przyszły (1)] (11): wybaw nas od ſmutku ninieyſzego/ y day nam vżywáć weſela wietznego. KrowObr 160v; BielKron 80v, 112; KwiatKsiąż H; KuczbKat 140; ninieyſzą nędzę/ przyſzłą nádzieią ćieſzył. SkarŻyw 75, 121; Rozmowá [...] dwu Báránow o iedney głowie/ ſtárych obywátelow Krákowſkich/ o przemiennośći ninieyſzego wieku náprzećiw ſtáremu/ w porządkách/ w obycżáiách/ y w ſpráwách ludzkich. BielRozm 1 [idem] 3; WysKaz 47; PaxLiz B2.

W porównaniu (1): V Bogá wſzytkié rzeczy iáko ninieyſzé BiałKat 76 marg.

W formułach stylu kancelaryjnego [w tym: niniejszym zapowiedzeniem (a. zapowiedzią) (3), pochwaleniem (2), postanowieniem (2), za świadectwem niniejszym (2), niniejszą obroną (1), przez niniejsze postanowienie (1), za przyzwoleniem niniejszym (1), za mocą niniejszej zgody (1)] (13): ZapWar 1545 nr 2646; wſzyſcy iednoſtáynie oznáymuiemy wſzyſtkim przez ninieyſze poſtánowienié [tenore praesentium JanStat 262]/ którym to należy/ ták teraz iáko potym, będącym SarnStat 219; iákóż w mocy záchowuiemy ninieyſzym poſtánowieniém [praesentibus JanStat 1042]/ wſzyſtki iné y káżdé z oſobná Iármárki SarnStat 1228, 118, 221, 369, 382, 894 (12).

W charakterystycznych połączeniach: niniejszy(-a, -e) pokoj (12), potrzeby (2), przymierze (sprzymierzenie) (2), przyzwolenie (2), rzeczy (21), smutek (3), sprawy (8), (po)stanowienie (5), szkoda (2), ugoda (zgoda) (7), zapowiedzenie (zapowiedź) (4), zjednoczenie (5).

Wyrażenia: »niniejszy czas (a. niniejsze czasy)« = nunc, in hoc tempore PolAnt; ad praesens tempus Vulg; tempus praesens Modrz [w tym: (do, od) niniejszego czasu a. (do) niniejszych czasow (25), niniejszym czasem (1), w niniejszym czasie (1)] [szyk 27:9] (36): LibLeg 6/190v; PatKaz III 138v; BielŻyw 171; Oby to było wiádomo cżłowieku nędznemu co ſie ſnim ma dziać na potym/ toby w ninieyſzym cżáſie [in praesenti; nynyeyszego czaszv HistAl 1519 218] rozmyſlał HistAl F5; KrowObr 27; Abowiem ieſzcże ſye nie wypełniły niepráwośći Amorreow aſz do ninieyſſego cżáſu [áż do tego czáſu WujBib]. Leop Gen 15/16; BielKron 80v, 290v, 334v, 437v, Mmmm2; RejPosWiecz2 94v; vſtáwieni ſą Chorążowie z dawná y ninieyſzego cżáſu s Chorągwiámi BielSpr 6; Iuż tych cżáſow ninieyſzych wiele obycżáiow náleźiono chytrſzych niż pierwey/ ná dobywánie miáſt BielSpr 62, 11, 16, 50, 60v [2 r.], 65 (14); ktory nie iedno przed tem wielkich dobrodzieſtw od W. Mći vżywałem/ ále y poninieyſzy cżás hoynie vżywam. BudNT przedm a2v, Rom 11/5; ModrzBaz 1v; CzechEp 68; NiemObr 80; Phil S5; náſzą władzą to poſtánowiliſmy ninieyſzym czáſem [sanxit nostra autoritas de praesenti JanStat 518]. SarnStat 569; PaxLiz D2; weſołey nowiny/ Nápoił cżás ninieyſzy ſzyrokie kráiny. SapEpit A3v; SzarzRyt C2v.

»do niniejszego dnia« (1): imię miáſthu dano Berſábee/ ktore trwa aż do ninieyſſego dniá [usque ad praesentem diem; áż do dniá dźiśiéyſzégo WujBib]. Leop Gen 26/33.

»rok niniejszy, lato niniejsze« [w tym: (do) roku a. lata niniejszego (4), w roku niniejszym (4)] [szyk 9:1] (9:1): LibMal 1546/121; więtſza moc będźie wielkiego złączenia Plánetów/ niżeli záćmienia ſłonecnego/ á naywięcey Czerwcá y Lipcá Mieśiącow látá ninieyſzego LeovPrzep C3v, B3v, K2; ZapKościer 1580/13v; deputuiemy oſoby niżéy opiſáné [...] którzy ná czás S. Marćiná w Roku ninieyſzym/ do Lubliná ziácháć ſie máią SarnStat 58, 852, 964, 965, 1011.

»niniejszy świat« (3): KrowObr 62; od [...] Iezu Chryſtá/ ktory ſie wydał ſam zá grzechy náſſe/ áby nas wyrwał z ninieyſzego ſwiátá złego [de praesenti saeculo; z teráznieyſzego wieku złego WujNT] Leop Gal 1/4; BielSat Hv.

»niniejszy wiek« [w tym: w niniejszym wieku (4), niniejszego wieku (2)] (11): throchę proſſku/ z kthorego bywa złoto: thákći ſą y vcżynki ninieyſſego wieku [actus praesentis saeculi]. Leop 4.Esdr 8/2; RejPosWiecz3 98v; BielSpr kt; RejPosWstaw [1102]; Bogátym wninieyſzem wieku [in nunc seculo (marg) huius seculi (–)] roſkázuy nie wyſoko rozumieć. BudNT 1.Tim 6/17, Ii3v; BielSen 5; BielRozm 1, 3; Bogaczom tego świátá [huius saeculi Vulg; in nunc saeculo PolAnt; tego ſwiátá Leop] (marg) w tym ninieyſzym wieku. G. (‒) roſkázuy áby o ſobie wyſoce nie rozumieli WujNT 1.Tim 6/17; PaxLiz B2.

»niniejszy żywot« [szyk 4:3] (7): BierRaj 20; práwicą ſwą niechay mię obłápi (marg) To ieſt/ chwałą ſwą po tym ninieyſzym żywoćie. (–) BibRadz Cant 2/6; KuczbKat 140; RejPosWstaw [413]; zbożność ku wſzemu ieſt pożytecżna/ obietnice máiąca żywotá ninieyſzego y przeſzłego [!] [quae (marg) est (–) nunc et futurae]. BudNT 1.Tim 4/8; iáko gorzki á teſkliwy ieſt żywot ninieyſzy. (marg) Nędze tego świátá. (–) LatHar 601; WujNT 1.Tim 1/8.

Szeregi: »niniejszy (a) i (potem) będący« (2): BierRaj 20; spravy naſſe nynyeyſze y pothem bandancze yemv zaleczysz LibLeg 7/36v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»dawny i niniejszy« (2): LibLeg 10/95; Ale náſz Pan [...] w Dźieiách dawnych y ninieyſzych/ iáko ten co czytał/ y przez dziwne ſzczęśćia ſtopnie bieg lat ſwych piérwſzy przepędźił Oczko A3. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»pierwszy i niniejszy« (1): SPRáwá Rycerſka według poſtępku y zachowánia ſtárego obycżáiu Rzymskiego/ Greckiego/ Mácedońskiego/ y innych Narodow pierwſzego y ninieyſzego Wieku BielSpr kt.

»jako niniejszy tak i potomny« (1): coby cie ſławnym á prawdziwie ſławnym/ iáko w ninieyſze cżáſy ták y ná pothomne vcżyniło Phil S5.

»niniejszy i przedsięwzięty« (1): w rządzie ninieyſzych y przedſięwziętych ſpraw wielki á nie wywikłány błąd muśiałby przyść. StryjKron A.

»przeszły i (albo) niniejszy« [szyk 2:1]: (3): BierRaj 23; ták będą rádzi cżytháć álbo wiedzieć o ſpráwách ninieyſzych náſzych álbo przeſzłych/ nie inácżey iáko my dziś o Alexándrze wielkim BielKron 333; NiemObr 80. [Ponadto w połączeniach szeregowych 18 r.]

»niniejszy i przyszły« [szyk 5:1] (6): RejPos 66; BielSpr c; RejPosWstaw [413]; BudNT 1.Tim 4/8; pobożność do wſzytkiego ieſt pożyteczna: máiąc obietnicę żywotá ninieyſzego y przyſzłego [vitae quae nunc est et futurae]. WujNT 1.Tim 4/8; SarnStat 339. [Ponadto w połączeniach szeregowych 17 r.]

»stary i niniejszy« (1): obaczilem oyczowſkye ſprawi y dzyela ſtare y nynyeyſche, y prziſſiegy dawne y nynieyſche LibLeg 10/95.

α. W funkcji rzeczownika: »niniejsze« = sprawy dotyczące teraźniejszości (1): Praeſentia melius ordina. Ninieyſze dobrze miárkuy [...] Bo kiedy ſwoie ſpráwy porządnie poſtáwiſz/ Wielki ſobie pożytek bá y ſławę ſpráwiſz. CzahTr C4.

[W przeciwstawieniu: »niniejsze ... przyszłe«: Co ieſt ninieyſze [przytomnego Leop]/ to ninieyſzym [przytomnym Leop]/ á co przyſzłego/ będącym [Quae sunt praesentia praesentibus, et quae futura futuris] Leop 1577 4.Esdr 8/46 (Linde).]

β. W funkcji zaimka wskazującego: ten oto (3):

W przeciwstawieniu: »niniejszy ... przeszły« (1): Nie mowże/ Przeczże czáſy przeſzłe były lepſze niżli ninieyſze [quod dies priores fuerunt prae boni (marg) meliores (–) istis]? BibRadz Eccle 7/11.

Wyrażenia: »czas niniejszy« (2): BibRadz Eccle 7/11; Abowiem mam zá to iż vtrapienia tego czáſu ninieyſzego [huius temporis]/ nie ſą godne oney przyſzłey chwały [futuram gloriam]/ ktora ſię w nas obiáwić ma. WujNT Rom 8/18.

»do dnia niniejszego« (1): boſmy Pánu Bogu náſſemu z grzeſzyli [...] od młodośći náſſey áſz do dnia ninieyſſego [usque ad diem hanc; áż do dniá tego WujBib] Leop Ier 3/25.

b. O ludziach i ich zgromadzeniach: obecny, teraźniejszy; modernus JanStat [w tym: w połączeniu z zaimkiem „ten” (9)] (94): abowiem [...] goſpodarż z ninieyſzimi ludźmi nicz nieumie/ [...] a zwłáſzcża żádne krotochfile w domu prze młode ludźi nie chowá ForCnR A2; LibLeg 6/191, 11/67; Machomet VIII. Ceſarz Thurecki dziad ninieyſzego Carza Selambeka, wſzythek Przekopſki wyſep poſiadł MiechGlab 40; ComCrac 11, 19v; ZapWar 1545 nr 2646; Znáki koſćyołá bożego wedle kácyrzow ninieyſſych. KromRozm III B7v marg; Diar 28; UstPraw F4, Kv; OrzRozm S; Ten też ninieyſzy Papież Páweł trzeći ácż obiecuie ále niechce/ iedno ſwoim wzorem á obycżáiem poſtępowáć BielKron 213, [3322]v, 333v, 420; OrzQuin I3v; BudNT przedm c2; SkarJedn 105; MWilkHist G3; ZapKościer 1586/66 [2 r.], 1586/66v; BielRozm 3; o tymże czáśie/ iáko teraz Séym ninieyſzy ieſt złożony. SarnStat *4v; SToiąc oblicznie przed ſądem ninieyſzym [coram iudicio JanStat 447] ſzláchetny A. dźiedźic B. SarnStat 1253, 42, 68, 86, 103, 147 (48); [Slachetny panye nam laſkawy W M ſze klanyamy opowyedayącz ſluſbu powolnu, Sczeſny brukars nyenyeſzy nam myeſczanyn ZapWpol 1531 122/51].

W połączeniu szeregowym (1): bo [Bóg] rozmnaża miłoſierdzia tym ktorzy ninieyſſy ſą/ y ktorzy przeminęli/ y ktorzy máią ieſzcże być [qui praesentes sunt et qui praeterierunt et qui futuri sunt]. Leop 4.Esdr 7/66.

W przeciwstawieniach: »pierwszy, przeminęły ... niniejszy« (2): Onaćiem mężá pierwſzego/ Wſpomináłá vmárłego: Cnoty iego powiedáiąc/ Ninieyſzego poniżáiąc. BierEz P; Czelne liſty, o ktorych na kilkv Seymiech przeminęlych namovy bivaly [...] podnieſione a potrzebne byli zoſtavione, takeſmy na ninieyſem Seymie poſtanovieli ComCrac 12v.

W charakterystycznych połączeniach: niniejszy kacerze (2), ludzie (lud) (8), sąd (3), sjem (sejm) (52), urząd, urzędnicy, zbor.

Szeregi: »niniejszy i ktorzy za czasem będą« (2): Któré dwánaśćie grzywien pieniędzy przerzeczony N. będźie powinien/ [...] Menſionarzom ninieyſzym/ y którzy zá czáſem będą [modernis et pro tempore exisientibus JanStat 445]/ przez właſnégo poſłá odeſłáć SarnStat 1251, 1252.

»niniejszy i potomni; niniejszy i na potym będący (a. ktorzy potym będą); niniejszy i potym będącego wieku ludzie« (2;2;3): łátwie I. K. M. y to Kácérſtwo potłucze/ y ſam śiebie [...] z przeklęctwá ninieyſzych y potomnych ludźi/ wybáwi. OrzQuin O; BudNT przedm c5; przy bytnośći Woiewody Márienburſkiégo/ y Stároſty/ y Miſtrzów/ Mieſczan z Toruniá/ z Elbiągu/ y z Gdańſká ninieyſzych y ná potym będących [praesentium et in futurum existentium JanStat 909] przyśięgę vczynić będą powinni táką SarnStat 1124; iżby przerzeczeni ſłudzy kośćielni ninieyſzy/ y ktorzy potym będą [moderni et pro tempore existentes JanStat 445] mogli ſpokoynie [...] przerzeczony czynſz [...] bráć SarnStat 1252, 1036, 1056, 1186.

»(tak) niniejszy i (jako) przyszły« (2): KrowObr 137v; áby przyſzło ku wſzech ták ninieyſzych/ iáko przyſzłych [tam praesentium quam futurorum JanPrzyw 3] ludźi wiádomośći SarnStat 881.

»niniejszy i zmarli« (1): dźierżawce tych dóbr pomienionych ninieyſzé y zmárłé z potomſtwem ich/ [...] wolnémi perpetuo czynimy SarnStat 105.

W przen (2): Monwid [!] ninieyſzy kilká ſet náłożył/ Aby Fricż ożył. (marg) Moniwid ninieyſzy iego mść. Pan Woiewodá Połocſki. (–) ModrzBazStryj ¶2v.
α. W funkcji rzeczownika: »niniejszy« = ludzie współcześnie żyjący (5): A wam [rządzącym] więc nád ninieyſzémi zwiérzchność ieſt dáná/ Ale y ſámi maćie nád ſobą páná KochPieś 46.

[W przeciwstawieniu: »niniejszy ... będący«: Leop 1577 4.Esdr 8/46 (Linde) cf 1. α.]

Szeregi: »młodzi i niniejszy« (1): iáko zámilcżeć możem wielkich w rycerſtwie duchownym ludzi/ [...] izali ſzkody wielkiey młodym y ninieyſzym nie vcżyniem / táiąc przed nimi męſtwá ich SkarŻyw A3v.

»niniejszy (i) potym (a. potem) będący« (2): MetrKor 34/133; Dla tego my Boleſław [...] oznáymuiem ták ninieyſzym iáko potym będącym [tam praesentibus, quam futuris JanStat 1116]/ do ktorych wiádomośći przyidźie SarnStat 249.

»niniejszy i przyszli« (1): Oznáymuiemy ninieyſzym liſtem którym to wiedźieć należy ninieyſzym y przyſzłym [universis, praesentibus et futuris JanStat 1017]/ którzy ninieyſzégo przywileiu wiádomość będą mieć SarnStat 952.

c. O przedmiotach i wytworach ludzkich: teraźniejszy [w tym: w połączeniu z zaimkiem „ten” (29), „ten to” (1)] (205): ZapWar 1545 nr 2646 [2 r.]; Diar 53; Tu wninieyſzych kſięgach Hiwreyſkich omjłká ieſt. BudBib I 341d marg; BudNT przedm c7v; pieczęć náſzá ninieyſzému liſtowi [praesentibus JanPrzyw 11] ieſt záwieſzoná. SarnStat 888; którzy ninieyſzégo przywileiu [praesentium JanStat 1017] wiádomość będą mieć SarnStat 952, 54, 74, 107, 133, 134 (48); [[przypisuje 180 zł] ku sumye [...] szerzey accyech nynyeyszich oppissaney. ZapKrak 1543 9/244].

W przeciwstawieniach: niniejszy ... [pirwszy], przedtem wydany, tamten« (2): Gdźie téſz ta niniéiſzá Orthographjá/ od tyi ktorá ieſt przedtem wydána/ nieieſt niczem rózná/ iedno tym iſz ieſt doſtateczniéiſzá MurzOrt B; ſkazáliſmy: áby tám ten Státut przez ninieyſzy náſz [decrevimus eius statutum praesenti nostro JanStat 1098] był ponowion SarnStat 917; [thako ony pirwsze decretha przess the nynyeysze yako thi przess ony pirwsze wmoczą zostavamy ZapKrak 1544 9/321, 1544 9/321].

W formułach stylu kancelaryjnego [w tym: przez niniejszy list (38), niniejszym listem (29), przez niniejszy przywilej (7), niniejszym statutem (6), niniejszą konstytucyją (5), niniejszym (na)pisaniem (5), przez dekret niniejszy (3), niniejszym przywilejem (3), mocą niniejszego przywileiu (3), niniejszym pismem (2), mocą niniejszej uchwały (2), za niniejszą ustawą (2), niniejszym zapisem (2), przez niniejszy cyrograf (1), itp.] (123): ListRzeź w. 2; wſſytki rzecży ktoré ſie dziály o Iezuſie na rátuſſu moijm znaiomé cżynię przez ninieyſſé piſanijé OpecŻywList C2; ComCrac 11; wyznawamy przes ninieyssy Cirograph ze my reczem [!] spolną renką za vrodzonego pana Raphala Czosnowskiego ZapWar 1549 nr 2657, 1548 nr 2667; Ia Malgorzata wąsorſka swąſzor przeſwyſzkem wokowa wyſznawam tym nyneyſzym liſtem moym ZapKościer 1584/66v; WLádyſław z łáſki Bożéy Król Polſki/ [...] dáiemy znáć ninieyſzym liſtem [Significamius tenore praesentium JanStat 5] tym wſzyſtkim/ którym to wiedźieć ieſt potrzebá SarnStat 8; y tu oné [zwyczaie] przypiſuiemy/ pochwalamy/ y ſkázuiemy przez ninieyſzy ſtátut [praesentium per tenorem JanStat 139]. SarnStat 59; zdáło ſie nam przez Dekret ninieyſzy vſtáwić [statuimus praesentibus JanStat 369] SarnStat 343; My Káźimiérz z łáſki Bożéy Król Polſki/ [...] Oznáymuiemy przez ninieyſzy Przywiléy [Significamus tenore praesentium JanStat 47] SarnStat 381; My Káźimiérz/ z łáſki Bożéy Król Polſki/ [...] ná wieczną pámięć dáiemy znáć przez ninieyſzy Liſt [per praesentes JanStat 242] SarnStat 896, 10, 11, 29, 53, 55 (117); [nasze vczynky y navka thobye szlymy przesz nyenyeiszy lysth [per praesentem mittimus] HistAl 1510 375; pothwyerdzamy nynyeiszem decrethem naszem ZapKrak 1544 9/321].

W charakterystycznych połączeniach: niniejszy(-a, -e) dekret (9), konstytucyja (10), księgi (2), list (86), (na)pisanie (8), pismo (3), przywilej (19), statut (18), uchwała (6), ustawa (8), zapis (6).

Szeregi: »(tak) niniejszy, (jako) dawny (a. dawniejszy)« (3): LibLeg 10/95; Ná któré [ustawy] ták ninieyſzé nowé náſzé [tam novis praesentibus nostris quam antiquioribus confirmatis JanStat 149]/ iáko dawnieyſzé potwiérdzoné/ vprzywileiowány náſz ninieyſzy liſt [daliśmy] SarnStat 939, 938.

»niniejszy i niczemny« (1): wielka to mądrość dla dobrego więtſzego/ o ninieyſze y nicżemne dobrá niedbáć. SkarŻyw 126.

»tak przeszły jako i niniejszy« (1): wſzyſtkim Sákrámentóm ták przeſzłym iáko y ninieyſzym dał [Chrystus] ſkutek y moc tę BiałKat 296.

»stary i niniejszy« (2): ieſliby Woiewodá álbo inni Woiewodowie náſzy tám tego ſtárégo y ninieyſzégo Státutu [illius antiqui atque praesentis statuti JanStat 278] náſzégo exekuciiéy czynić zániecháli SarnStat 285 [idem] 930.

α. W funkcji rzeczownika [domyślny „dekret”, „list”, „przywilej” itp.] (6): ktorą skrzinką czi Chleviensczy y s prawy prziiąli y ze wssyczkiem depositem przeth thymy iednaczmy s ktorych oną kwitowali y przes nynieysse quitvyą ZapWar 1550 nr 2655; Który dekret náſz wſzyſtkim innym źiemiam przez ninieyſzy oznáymuiemy [praesentium tenore innotescimus JanStat 139] rádą náſzą vpomináiąc SarnStat 60; Z któréy przyczyny y pieczęći náſzé ninieyſzym kazáliſmy záwieśić [sigilla nostra praesentibus iussimus appendi JanStat 47]/ dla mocnieyſzéy ich wagi/ y ná świádectwo [...] rzeczy przerzeczonych. SarnStat 381 [idem 383], 59, 383, 1104.
β. W funkcji zaimka wskazującego: ten oto, przedstawiony, przedłożony; praesens JanStat [w tym: w połączeniu z zaimkiem „ten” (8)] (17): náiaſnieyſſá panij/ panij Elżbiéta krolewna Polſká á potym kſiężna Legnitzká [...] nákladu nieżaluiątz/ ten ninieyſſy żywot pana Iezuſow wypiſatz dala. OpecŻywSandP ktv; ForCnRWiet Av; FalZioł +2v; Otoż w tych kxięgach ninieyſzych wypiſany ſą żywoty Philozophow á mędrcow ſtaroſwiecſkich BielŻywGlab nlb 13; MiechGlab 1–2; ZapWar 1548 nr 2667; Niechay nas otzyśći prośimy Pánie Dáru ninieyſzego offiárá. KrowObr 169, 168v, 177v; SienLek 194; CzechRozm A3; ZapKościer 1580/13 [2 r.]; ten ninieyſzy Reyeſtr ieſt nápiſan w Piątek po Przewodnéy Niedźieli ná Zamku Krákowſkim SarnStat 370, 370; KlonWor ded **2; [Vrodzony Jan Slabossz z puthnyowycz stanawszi oblycznye przed Nynyeyszemy xyegy dobrovolnye zesnal yz zapyssvye obroncze senye swey myley ZapKrak 1543 31/677; kthore zeſznany then tho woſzny kazal wkxyągy nynyeyſzy wpyſzacz. ZapWpol 1543 8/573].
Szereg: »niniejszy i niżej napisany« (1): Dla tego ninieyſzy y niżéy nápiſány Státut [praesens et infrascriptum statutum JanStat 195] ná to iáwnie vczyniony [...] przypiſuiemy pod tákowémi ſłowy. SarnStat 179.
2. Taki, który dopiero co minął, został ukończony (3): [Przywilej pokoju pruskiego] wſzyſtki więźnie ná ninieyſzéy woynie [in praesenti guerra JanStat 877] [...] od wſzelkiégo więźięnia [...] wolno czynimy SarnStat 1098.

W przeciwstawieniu: »niniejszy ... świeży« (1): Gdy ná kogo choroby/ lub napáśći iákié Pádną/ wnetże ninieyſzé zámiáta świéżemi/ Y ták miſternie ſtárſzé záćiéra nowémi GosłCast 42.

Wyrażenie: »niniejszych czasow« (1): ninieyſzych czáſow/ Pruſy przyſzły ku kroleſtwu Polſkiemu BielKron 231.
3. Taki, który wkrótce nadejdzie (3): Wiszniewski de Pniewy feria tertia ante dominicam Misericordia [10, IV.] anno 1547 libere recognovit [...] powyada yſch na yarmark theraſz nynyeiſchi do Gnyezna [na św. Wojciecha, 23. IV.] myall yſzcz wolya na kradzyeſz LibMal 1547/131; Mláſtá Krákowá ná popráwę murów y municiy mieyſkich Czopowé [...] dáruiemy do dwu Exákciy Poborowych [= poboru podatków] bliſko przyſzłych/ od ninieyſzéy poczynáiąc SarnStat 963.

W formule stylu kancelaryjnego (1): na prozbi poslow Mazoweczkich ninieisą constitucią vsthawimi ábi roki vielgie bili sandzoni podluk zwiczaiu praua Mazoweczkiego ZapWar 1545 nr 2646.

4. jęz. Czas teraźniejszy (5): wedle Láćiny fieret może być ták praeſens, ninieyſzy: iáko y imperfectum nie dokońcżony/ iáko Gramátycy vcżą. CzechEp 67.
Zestawienie: »czas niniejszy« [szyk 3:1] (4): iż Chriſtuſowi ſłuży praeſens tempus, cżás ninieyſzy: á Abráhámowi imperfectum, nie doſkonáły CzechEp 67; Gdyż nie ták w Hebreyſkim ſtoi: Bo też oni cżáſu ninieyſzego/ praeſens, nie máią CzechEp 67, 67.

~ W połączeniu szeregowym (1): regułkę tę wynáleźli/ iż cżás przyſzły zámyka w ſobie/ y ninieyſzy y przeſzły y przyſzły cżás. CzechEp 68. ~

Synonimy: 1. dzisiejszy, obecny, teraźni, teraźniejszy; a. α. przytomny.

MK