Fleksja
|
sg |
pl |
| N |
odwłoka |
odwłoki |
| G |
odwłoki |
odwłók, odwłok(o)w |
| D |
odwłoce |
odwłokóm |
| A |
odwłokę |
odwłoki |
| I |
odwłoką |
odwłokami |
| L |
odwłoce |
odwłokach |
sg N odwłoka (18). ◊ G odwłoki (43). ◊ D odwłoce (1). ◊ A odwłokę (4). ◊ I odwłoką (2). ◊ L odwłoce (1). ◊ pl N odwłoki (13). ◊ G odwłók (13), [odwłok(o)w]; ~ -ók SarnStat (3), -ok (1) Mącz, -(o)k (9). ◊ D odwłokóm (1). ◊ A odwłoki (9). ◊ I odwłokami (3). ◊ L odwłokach (4); -ach (3) GroicPorz, ModrzBaz (2), -åch (1) UstPraw.
Odłożenie na inny termin, odroczenie; opóźnienie, zwłoka;
dilatio Mącz, Calag, Calep, Vulg, JanStat, Cn; mora Mącz, Modrz, Calag, Cn; procrastinatio Mącz, Calep, Cn; prorogatio (diei) Modrz, Calag, Cn; prolatio Mącz, Cn; comperendinatio, remora, spacium Mącz; cunctatio, prolatatio, sustentatio Cn (112):
HistJóz C4v;
Diar 21;
Petere dilationem, Zędáć odwłoki. Mącz 123b;
Differendo deinde elanguit res, Przes odwłokę zniſzczáłá rzecz. Mącz 183d,
67b,
88c,
123b,
124a,
233b,
290b,
404c;
Calag 42b;
weſpołek wſzyſcy nagle vmieráią/ odwłoki nie máſz. ArtKanc R17;
Day coś winien młodzieńcże/ nie tu ná odwłoki. BielRozm 27;
Calep 322a.
odwloka czego (3): Diar 21; Odwłoká przyimowánia ćiáłá Bożego mieyſce dáie Cżártom. SkarŻyw 35 marg. Cf »czasu odwłoka«.
odwłoka na co [= w jakim celu] (1): poſłowie żądáli odwłoki ná rozmiſlenie BielKron 209.
odwłoka czyja [w tym: G sb (1), pron poss (1)] (2): A on [Bóg] też ſwey odwłoki przeſtánie ArtKanc T15v; ActReg 166.
cum inf (1): Moratoria cautio, Zágrodzenie/ wyráżenie álbo vpewnienie przećiwko dálſzim odwłokóm płácić yákiego długu. Mącz 232d.
W połączeniu z określeniem ilości czasu (1): Lecż iſz nieſkwápliwy Pan ieſt/ á przewłocżny nád zgubą ludzką: dał im odwłoki ſto y dwádzieśćia lat SkarŻyw 269.
Zwroty: »odwłokę czynić« [
w tym:
czemu (
2),
z czym (
1),
w czym (
1)] =
causas a.
moras nectere,
producere moram Mącz [
szyk zmienny] (
7):
RejPs 150v;
Pecunia aliquem fraudare, Nie dáć odwłoki komu czinić s płacą yego pieniędzy. Mącz 136b;
Moram non puto esse faciendam, Nie widźy mi ſie ábyſmy w tym mieli odwłoki yákie czinić. Mącz 233a,
42d,
233a;
Przełámuie płácż ludzki wyſokie obłoki/ Ktoremu niechcąc cżynić dáley Bog odwłoki/ Vkazał cie Hetmáná nam ták fortunnego PaprPan B;
BielSjem 7.
»nie cierpieć (a. nie moc wycirpieć) odwłoki« = nie móc znieść zwłoki (3): przeto niemogąc wyćirpieć they odwłoki/ gdzie ciáłem niemogłá/ tám duſzą doyść chciáłá/ áby czo nayprędzey ſerce iey/ palić ſie przeſtáło. GórnDworz Y8v; Miłość rządźiłá/ która nie ćiérpi odwłoki. KochPam 85, 84.
»odwłoki nie cierpieć« = nie moc być odłożonym [szyk zmienny] (2): OPiekun przyrodzony [...] nie może ſye wdáwáć w opiekę poki Inwentarzá nieuczyni. chybá w rzeczách ktore odwłoki nie ćierpią. GroicPorz ee3; KochPs 213.
»nie używając odwłok« = natychmiast (1): Nie vżywáiąc odwłok: mnieś ſwą rádość ziáwił PaxLiz E.
Wyrażenia: »czas odwłoki; czasu odwłoka« (
1;
1):
ſpodziewałem ſie/ że zá tymi cżáſow odwłokámi y mey trágedyey ſie odwlec miało KochOdpr A2;
[Bóg] kazał mu [Noemu] budowáć przez ten cżas odwłoki/ korab ábo okręt SkarŻyw 269.
»dalsza odwłoka« (4): Mącz 232d; náśieniu twemu tę ziemię dam. nie mowi dáię ią iuſz tobie/ [...] ále go ieſzcże ná ſłowie y dalſzey odwłoce zoſtáwił. SkarŻyw 283. Cf »bez dalszej odwłoki«.
»długa odwłoka« (1): poſtánowiwſſy záwżdy prętki czas miłolierdziu ſwemu/ á długą odwłokę czyniąc gniewowi ſwemu RejPs 150v.
»odwłoka ode dnia do dnia, dzień za dzień« [szyk 1:1] (1:1): A ty to [wykroczenia] dzień za dzień odwłokę naprawienia swego biorąc, [...] w wielkie niebezpieczeństwo a upad Koronę przywodzą. Diar 21; Procrastinatio – Odwłoka odednia dodnia. Calep 852b.
Szereg: »żadna wymówka ani odwłoka« (1): vmieć/ y być gothow ná káżdy cżás/ do wſzytkiego/ á nie potrzebowáć/ żadnej wymowki/ áni odwłoki/ ieſt to rzecż nie przepłáczona. GórnDworz Ev.
Wyrażenie przyimkowe: »bez, krom, prócz, przez odwłoki« [
w tym:
w pl (
3)] =
natychmiast,
zaraz,
szybko,
nie zwlekając;
sine mora Modrz;
sine dilatione Vulg;
indilate JanStat (
23:
2:
1:
1):
MetrKor 40/811;
yzbi tes ten zold a pyeniadze [...] krom zadney odwloky do skarbv naſſego odſilal LibLeg 10/69,
11/152;
SeklKat H2v;
LubPs R4v;
GroicPorz e3v;
prośił krolá áby przez odwłoki miedzy im á pány Lithewſkimi wyrok vcżynił BielKron 405v,
201,
207v;
RejPosWiecz3 [97];
WierKróc B2v;
CzechRozm 89v;
aby zołnierz bez odwłoki tuztego kąta wyszedł ActReg 25,140;
Gdy ſię tedy tu zeſzli/ bez żadney odwłoki názáiutrz záśiadſzy ná ſądźie/ kazałem przywieść tego mężá. WujNT Act 25/17;
Który Burmiſtrz bez wſzelákich odwłók/ przeſtępniká onégo/ winą cztérnaśćią grzywien káráć ma. SarnStat 270;
PRzećiwko Głównikóm Státut Wárſzáwſki łońſki/ bez wſzelákiéy odwłóki [...] exequowan bydź ma. SarnStat 609,
4,
437;
Co wiedząc moy ſynácżku/ iużeś śmiey ſtátecżnie/ Iákobyś procż odwłoki/ miał żonę ſkutecżnie. PaxLiz Ev,
D4;
SkorWinsz A2.
~ Wyrażenie: »bez (a. krom) dalszej odwłoki« (2): Aſch dnya yednego pany kſobye gi wezwała y krom dalſchey odwloky zadanyu [lege: żądaniu] ſwemu doſſicz vczinycz poruczila. LibMal 1548/145v; SarnStat 1004.
Szeregi: »bez przewłoki i odwłoki« (
1):
SPráwiedliwość wſzytkim obywátelóm Koronnym [...] bez wſzelákiéy przewłoki y odwłoki będę czynił SarnStat 138.
»bez odwłoki, zaraz« = sine mora Modrz [szyk zmienny] (2): A tu też záraz bez odwłoki obácż/ iáko ſámi w ſámołowkę wpadáią. SarnUzn D3; ModrzBaz 98v. ~
a.
praw. Odłożenie sprawy sądowej na inny termin z przyczyn przewidzianych w prawie;
prorogatio (diei a. iudicii) Modrz, Cn; condictio Mącz; advocatio, ampliatio, comperendinatus, diffissio, exceptio dilatoria, mora a. prolatio iudicii, sufflamen litis Cn (45):
BielKom F3v;
W Krákowie ten ieſt z dawnego zwyczáiu w odwłokách wźięty poſtępek/ iże pozwány ná pierwſzym roku wyſłyſzawſzy dobrowolne ziáwienie/ bierze ſobie do dwu niedźieł ná Rzeczniká GroicPorz ſ3;
Ty odwłoki wyſzſzey ták wedle Práwá iáko y wedle zwyczáiu Miáſtá Krákowá opiſáne/ záchowywáią ſye tylko między Sąſyądy á nie między goſćmi. GroicPorz ſ4;
ktora [gadka] od Prokuratorow bywa wrzuconá między początek á dokonánie ſpráwy/ iáko około Mocy/ Odwłok/ Opraw/ Gwaru/ Odmow. rc. GroicPorz aa4v,
Cv,
f3v,
i4v,
ſ3 [2 r.],
ſ4 (
12);
Miáſtá ty co też cłá máią/ tymże też obyczáiem wyżſzey nápiſánym winni ſwe poborce przed ſądem ſtáwić/ y doſyć vczynić/ żadnemi odwłokámi niebiorąc. UstPraw E2;
O rokach y odwłokach. Kápitulum XXX. UstPraw G2v,
A3v,
C3,
G3 [2 r.];
Comperendinatio, Odwłoká/ Odkładánie/ Zápiſánie roku ná ynſzi czás/ quae etiam Condictio apud Iurisconsultos dicitur Mącz 62b;
Odwłoki/ ktorych w náſzych ſądźiech vżywáią/ bárzo ſą przykre tym ludźiom ktorzi krzywdę ćierpią/ ále tym co ią cżynią/ bárzo miłe. ModrzBaz 84v,
72v;
Więźień ſłuſznie o zbrodnie y grzechy ſwoie poimány/ do ſądu ſię nie kwápi: káżdey odwłocze rad SkarKaz 8a,
4a,
8a.odwłoka ku czemu [= w jakim celu] (4): POwodowi odwłoki ku zgotowániu ná ſwą ſpráwę niebywáią dáne. GroicPorz f3, ſ2v [2 r.], v.
odwłoka na co [= w jakim celu] (4): ODporowi wniektorych ſpráwách odwłoki ná rozmyſlenie niebywáią dáne GroicPorz f3v, f3, ſ2v, v.
odwłoka do kiedy (2): kthore dobrowolne ziáwienie pozwány może ieſli chce zárázem zá głowną żáłobę przyiąć/ y odpowiádáć álbo żędáć odwłoki do drugiego Sądu przes dwie niedźieli/ ku ziednániu ſobie Rzeczniká GroicPorz ſ2v, ſ2v.
W charakterystycznych połączeniach: odwłoki używać (2), żędać; mieć odwłokę (5); wywieść na odwloki; odwłokami brać; odwłoka bywa dana (5), idzie (4), ma być użyczona; nie będzie odwłoki.
Zwroty: »odwłoki sobie nie czynić« (
1):
obwiezviemy się stacz kazdy s nas na pierwssem roku iako na zavithym y dacz się sandzicz zadnych sobie odwlok nye czyniącz any nyemoczą any panską poslugą any thesz ktorym kolwiek xtalthem vymyslonym ZapWar 1549 nr 2657.
»odwłoką nie odkładać« (1): wſchelyako zobv ſtron ządną dawnoſczią nyeodbiwayancz, y odvloką nyeodkladayąncz [sprawiedliwość] ma bicz vczinyona. MetrKor 40/812.
Wyrażenia: »dalsza odwłoka« (
3):
A gdy Powod Gwar vczyni/ iuż ſtroná odporna dálſzey odwłoki mieć nie może GroicPorz ſ3,
ſ3.v,
x2v.
»długa odwłoka« (1): [Krześcijanie] chełpliwi ſą/ ſwarliwi/ w práwiech vporni/ długie odwłoki máią BielKron 255.
»odwłoka prawna« = advocatio, ampliatio, comperendinatio, comperendinatus, diffissio, exceptio dilatoria, mora a. prolatio a. prorogatio iudicii, sufflamen litis Cn (1): MAią też być Práwá ſpiſáne o odwłokách práwnych [de diebus legitimis]/ o poſtępkách y dowodźiech ſądowych/ o wſzelákiem ſpoſobie práwowánia/ y o dniách práwu należących. ModrzBaz 84.
»odwłoka roku« (1): (nagł) Odwłoká roku. [...] (–) Zadne inſze odwłoki w Sądzye być nie mogą iedno prawdziwą niemocą UstPraw G3.
»odwłoka w sądzie« (2): táki może mieć liſty náſzymi odwłokę w Sądzye tylko przes rok. UstPraw H2, G3.
Wyrażenie przyimkowe: »bez odwłoki« [w tym: w pl (4)] = sine dilatione JanStat (5): ComCrac 17; A ieſliby pan Poborce ſwego przed ſądem nieſtáwił/ tedy ſam winien ſtronie bez wſzelákich odwłok doſyć vczynić UstPraw E2, K3; A wſzák záwżdy bez odwłoki/ Gdy cżás przydzie ſądzą roki RejZwierc 234; SarnStat 843; [aby [WM] raczyla Iemu [...] ſkuteczna ſprawyedlywoſcz bes odwlokow [...] przeczywnu ſtronu vczynicz ZapWpol 1531 122/51].
![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}