[zaloguj się]
[pdf]

OPATROWANIE (25) sb n

opatrowanie (24), opatrzowanie (1); opatrowanie : opatrzowanie Mącz (1:1).

Oba o oraz oba a jasne, końcowe e z tekstów nie oznaczających -é.

Fleksja
sg pl
N opatrowani(e)
G opatrowaniå, opatrowania
D opatrowaniu
A opatrowani(e) opatrowaniå
L opatrowaniu

sg N opatrowani(e) (1). ◊ G opatrowaniå (8), opatrowania (1) MurzNT. ◊ D opatrowaniu (3). ◊ A opatrowani(e) (7). ◊ L opatrowaniu (4). ◊ pl A opatrowaniå (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde brak.

1. Opieka nad kimś lub czymś; procuratio Mącz, Cn [w tym: kogo, czego (6)] (10): ieſt wiele wrzaſkow miedzy wámi/ ná pány y dźierżawce dobr krolewſkich ná ich chćiwość y nieſpráwiedliwość y dobr poſpolitych złe opátrowánie y vżywánie SkarKazSej 693b.

opatrzowanie ku czemu (1): Procuratio in iure, Opátrzowánie ku ſpráwowániu rzeczy w práwie. Mącz 73c.

opatrowanie czyje (1): Tobie gdym ſię ia moy Pánie/ podał w twe opátrowánie/ á tobie gdym ſię porucżył/ thyś moy grzech wtył precż zárzućił. ArtKanc P19.

Szeregi: »opatrowanie i obrona« (1): iż P. Bog z nimi [ludźmi] mieſzka/ ná ich opátrowánie y obronę SkarKaz 454a.

»opiekanie i opatrowanie« (1): Gdy iuſz ſyn on ich dobrze doroſł/ á ná opiekánie y opátrowánie mátki ſwey náſtąpić/ y Iozephá záſtąpić mogł SkarŻyw 245.

»opatrowanie a pielęgnowanie« (1): ieſli téſz bogoẃie ktorą inſzą pracą maią/ okrom opatrowania a [...] pielęgnowaniá człowieka MurzNT 103v.

»sprawa a opatrowanie« (1): Habere procurationem alicuius rei, Mieć ná ſobie ſpráwę á opátrowánie nieyákiey rzeczy Mącz 73c.

W przen (1):
Wyrażenie: »oko opatrowania« (1): ACz z powinnośći Królewſkiéy ſczodrobliwośći/ ku wſzytkich poddánych pożytku y rozmnożeniu/ okiem opátrowánia [oculo considerationis JanStat 112] mamy pilność czynić SarnStat 82.
a. Pielęgnowanie w chorobie; opatrywanie ran (2):

opatrowanie kogo (1): Nuż záś około chorych iákiey pilnośći przykładáią/ áby ozdrowieli. Do tych opátrowánia rożne mieyſcá ſą poſtánowione ReszHoz 120.

opatrowanie czyje (1): iáko gdyby kto ránnem będąc/ niechćiáł ſię dáć inemu bárwierżowi leczyć/ iedno temu/ z ktoregoby opátrowánia nie tylko boleść nie byłá/ ále żeby y roſkoſz roſłá GórnRozm D4v.

2. Zaopatrywanie, obdarzanie [w tym: kogo, czego (7)] (9): ktora [wdowa] do ſkárbu kośćielnego ná opátrowánie tegoż budowánia/ wſzytkę ſwoię żywność/ to ieſt dwa pieniążki wrzućiłá. SkarKaz 456a; SkarKazSej 693b.

opatrowanie z czego (1): z których króleſtwá y poddánych náſzych pożytków/ moglibyſmy ſluſznie opátrowánia czynić [debite valeamus providere JanStat 112]. SarnStat 82.

Szereg: »podejmowanie i opatrowanie« (1): áby mieli z cżego tę chęć y chrześćijáńſką w podeymowániu y opátrowániu pielgrzymow miłość pokázowáć/ po cżęli [!] ſłáć do ſzpitalá chlebá/ winá/ oleiu/ ſoli/ mięſá/ y inſzego żywiołu wielkim doſtátkiem ReszList 167.
a. Wynagrodzenie, zapłata [w tym: kogo (4)] (5): Nie zamknęłać Rzeczpospolita ręki KJM ku opatrowaniu dobrych a godnych sług Rzeczypospolitej i KJM Diar 74; á kośćioły Króleſtwá náſzégo przez przodki náſzé ſą hoynie nádáné [...] dla opátrowánia ludźi vczonych [ad viros literatos ... promovendos JanStat 202] y godnych/ á zwłaſczá ſzlácheckich SarnStat 192.

opatrowanie na co (3): DiarDop 118; co ieſt nápiſano o Kánclérzu y Podkánclérzym/ około opátrowánia ich ná Doſtoieńſtwá y Vrzędy Duchowné y Swietckié [de Praelaturis et Dignitatibus vacantibus providendo JanStat 278] SarnStat 323 [idem] 942.

Zwrot: »opatrowanie na strawę« (1): jako okazywać był zwykł [król łaskę] przodkom naszym posłom ziemskim i zawsze aż do tego czasu w opatrowaniu na strawę wedle powinności DiarDop 118.
3. Zapewnianie tego co konieczne, dostarczanie [czego] (5): Nie zákázuieć Pan roboty y opátrowánia żywnośći: ále [...] zbytniego ſtáránia WujNT 27.
Wyrażenie: »opatrowanie potrzeb« (4): DiarDop 112, 114; tám ſię ná rozmyślániu y cżytániu piſmá/ y opátrowániu przyſzłych potrzeb przypráwuiąc/ záchorzał SkarŻyw 546; [ma być dwóch prowizorów] przy popiſowániu y płáceniu y opátrowániu potrzeb woiennych. SarnStat 442.
4. Zapobieganie czemuś niepożądanemu [czego] (1): ZIcacháliśćie ſię w imię Páńſkie/ ná opátrowánie niebeſpiecznośći Koronnych: ábyśćie to co ſię do vpadku náchyliło podpárli/ co ſię ſkáźiło nápráwili SkarKaz 657a.

Synonimy: 1. opieka, opiekanie, oprawa, pielegowanie, sprawa, staranie.

Cf OPATROWAĆ, OPATRYWANIE

AK