[zaloguj się]

OSZUKANY (53) part praet pass pf

oszukany (38), oszukan (15).

o jasne; a w formach niezłożonych pochylone, w formach złożonych jasne.

Fleksja
sg
mNoszukån, oszukany fNoszukanå nNoszukan(e)
Aoszukan(e)go A A
Ioszukanym I I
pl
N m pers oszukani
subst oszukan(e)

sg m N oszukån (15), oszukany (9); ~ (attrib) oszukany (2); ~ (praed) oszukån (15), oszukany (3) SkarŻyw, OrzJan, PaxLiz.A oszukan(e)go (2).I oszukanym (1).f N oszukanå (3).n N oszukan(e) (1).pl N m pers oszukani (20). subst oszukan(e) (2).

Składnia dopełnienia sprawcy: oszukan(y) od kogo (12), przez kogo (3); przez kogo WujNT, od kogo: przez kogo SarnStat (1:2).

stp, Cn brak, Linde XVIII w. s.v. oszukać.

Który został świadomie wprowadzony w błąd, a przez to narażony na stratę moralną lub materialną; z którego zakpiono; zwiedziony; circumventus Mącz, JanStat; circumscriptus, proditus Mącz; praeventus PolAnt; elusus, illusus, ludificatus Calep (53): á ná onym ſye łożu położyła [żona Mewijusowa]/ gdźie Pánná być miáłá. Sempronius oſzukány z niewiádomoſći z żoną Mewiuſową ſpał/ mniemáiąc áby z Pánną. GroicPorz 11v; Leop VVv; BielKron 371; KwiatKsiąż H4v; Mącz 92d, 138b, 374d; GórnDworz Ee3v; Tedy Herod widząc iże był oſzukan od onych Mędrczow/ rozgniewał ſie bárzo RejPos 25v; BudBib Iudith 9/2, Eccli 29/10; [Adam] niż przeſtąpił Boże zákazánie/ k woli żenie ſwey/ ktora go zmamiłá/ będąc ſámá od ſzátáná oſzukána/ z Bogiem ſobie beſpiecżnie rozmáwiał CzechRozm 88v; SkarJedn 398; wolę być oſzukány/ niſzli o kim zle trzymáć/ poki ſie złość iego niepokaże. SkarŻyw 335; Przyśięgę choćia oſzukáni trzymáli. SkarŻyw 503 marg; StryjKron 406; CzechEp 204; Calep 357b, 505a; GórnTroas 57; żaden oſtrożny nie był oſzukány OrzJan 28; ábyſmy oſzukáni nie byli od ſzátáná [ut non circumveniamur a Satana]: ábowiem nie ſą nam táyne myśli iego. WujNT 2.Cor 2/11; záwſze niewiáſty rychley y ſnádniey przez haeretyki bywáią oſzukáne WujNT 740, 823; KlonKr C4; CzahTr L; PaxLiz D3.

oszukan(y) przez co [= czym] (3): przes zdradę od Ruſij oſzukan y porazon z zalu vmarl PaprUp B2v; iż częſtokroć przydawa ſie/ iż poddáni náſzy bywáią oſzukáni [saepe contingit circumveniri subditos nostros JanPrzyw 46] przez Zapiſy dóbr vczynioné na zdrádźie SarnStat 945 [idem] 760.

oszukan(y) czym (9): áby ſobie Swiádki zgotował/ á pilnie ſye wyſtrzegał/ żeby od nich zdrádliwą obietnicą niebył oſzukan. GroicPorz f2; UstPraw B3; Similitudine veri capi, Podobieńſtwem prawdy być vłowión/ oſzukan. Mącz 393d, 482c; KuczbKat 250, 415; StryjKron 632; Ludiſicatus – Poſmiechem oſzukani. Calep 616b; SarnStat 184.

oszukany na czym (1): Aurea aerei permutare. Na frimarku oſzukánym być. Mącz 21c.

oszukan(y) w czym (12): Woiewodowie/ Stároſtowie/ Kaſtellani máią ſtáwić y dogłędáć káżdego roku/ iákoby w rzecách [!] przedawáiączych nikt nie był oſzukan w mierze UstPraw F3, B3; [bracia] ieden ná drugiego walcżył/ mnimáiąc ſie w dziale być oſzukánego BielKron 364v; Circumveniri iudicio, W nieſpráwiedliwym ſądzie być oſzukan. Mącz 482c; áby ći/ ktorzi gárdłá ſwoie ná káżdy cżás dla oycżyzny pokłádáią/ w zapłáćie zmowioney niebyli oſzukáni [pacta mercede ne fraudentur]. ModrzBaz 118v, 135; Młodź wáſzá (nie wſpominam opiek w ktorych wielcze bywa oſzukána dla złego około tego práwá y porżądku) źłe [!] bárżo má wychowánie GórnRozm L3; Phil S2; SarnStat 40, 270, 286; Lecż bárzo w ſwych rozumiech byli oſzukáni WitosłLut A6.

Wyrażenie: »znamienicie a chytrze oszukan« (1): Ale on gdy obacżył iſz ieſt známienićie á chytrze od mężá onego oſzukan [Cognoscens autem alius quod generose a viro astutia praeventus esset]/ [...] roſkazał im áby mu wydáli mężá onego. BudBib 2.Mach 14/31.
Szereg: »zawiedziony i oszukany« (1): iż ich [posłańców bożych] ſłucháiąc ſamego Chryſtuſa ſłuchamy/ y przetoſz záwiedzeni y oſzukáni być nigdy nie możem. SkarJedn 45.

Synonimy: okłaman, omylon, zawiedziony, zwiedziony.

Cf OSZUKAĆ

IM