[zaloguj się]
[pdf]

ROZNIE (59) av

roznie (44), rożnie (8), [rozni, rozniej], roznie a. rożnie (7); rożnie MurzNT, BiałKaz, CzechEp, NiemObr, ReszPrz, GórnRozm (2), GrabowSet.

-ó- (13), -o- (2); -o- MurzNT; -ó- : -o- Mącz (4:1); -e (9), -é (1) Calep; rozniej z tekstu nieoznaczającego é.

Sł stp: rozdnie, roznie, Cn: rożnie, Linde XVII w.

1. Inaczej, nie tak, jak obiekt, z którym się porównuje; dissimiliter Mącz, Calep, Cn; dissimili ratione Calep, Cn; contrarie Calep; diversimode JanStat; differenter, diverse Cn (31): Mącz 394a; Contrarie – Roznie, przecziwnię. Calep 254a, 333a.

roznie od kogo, od czego (3): Kędy tego zgodnégo/ y ſtárożytnego wykłádu nie przymuią/ od niégo róznie wykłádáią: tám Kośćiołá prawdźiwégo Bożégo niemáſz. BiałKat 118v; CzechEp 257; iż záwſze ieden od drugiego w káżdey ſpráwie R. P. roznie rozumiał Phil K.

[rozni niż: Secus Rozniey Secus ac Rozni niż. UrsinGramm 290.]

a. Każdy (a. każdego itp.) inaczej, różniąc się w danym zakresie między sobą (o wielu) (23): Na to ſyą wſzythczy doctorouye zgadzayą acz roznye yz [Maryja] byla poſzwyączona pyeruey nyſz ſyą narodzyla PatKaz II 93v; OrzRozm V2v; nákóniec/ áni Bogá mamy iuż w Polſzce iednégo/ bo róznie o nim rozumiemy/ y nie iednáko téż weń wierzymy OrzQuin B2v; WujJud 140v, 194v; z drzewa Goferowego (marg) Zoſtáwiło ſię słowo hebreyſkie że ie roznie przekłádáią/ inſzy cedręm inſzy ſoſną/ inſzy iodłą álbo świerkiem. (–) BudBib Gen 6/14; NiemObr 135; ReszPrz 54; Záśię około iedze [Bóg] roźnie poſtanowił/ iednem źwierżętom kazał ieść tráwę/ drugim korżonki/ tym liśćie/ owym z drżewa owoc GórnRozm Nv, N2v; KlonKr B2v; Wſzákoſz roznie ſię z nimi [wrzodami] obchodźimy. Bo ktory nie ták ſzkodliwy ieſt/ ćierpimy go/ ropiemy [...]. Gdy záśię [...] kancer/ karbunkulus/ morowka/ [...] tedy tám plaſtry mieyſcá nie máią PowodPr 37.

W przeciwstawieniach: »jednako(wo), jeden ... roznie« (3): OrzRozm V v; Widzęć ia iż iednáż Ewányelia ieſt/ ále ią roznie wykłádáią RejZwierc 259; Ieśli tedy iednegoż Bogá y iednáko chwalemy: po nowey Konfederácyey nic [...]. Ieśli też roznego Bogá roznie chwalimy: ábo v nas [...] ieſt prawdźiwy Bog: ábo v nich. PowodPr 39.

Połączenia: »roznie każdy« (1): ále porucznicy roznye káżdy po ſwey woli ſwoyę częſc woyſká ſſykował KromRozm III F8v.

»rozni (rozne) roznie« (5): BudNT Hhv; Stáry zwycżay tedy widźimy że rożni: rożnie płakáli vmárłych BiałKaz D3; Chybá żeby byłá ták wielka rozność wrzecżách/ żeby też práwá muśiáły być ná roznych mieyſcách roznie położone [leges ... distinctas esse]. ModrzBaz 100v; O Mężobóyſtwie ſzlácheckim przygodnym/ któré od róznych róznie bywa powiedano że ſie sſtáło/ vſtáwiamy: iż [...] SarnStat 604 [idem] 933.

Szereg: »rozmaitym obyczajem i roznie« (2): IZ z wielkośći Sędźi/ [...] w ſpráwách o iednéy rzeczy rozmáitym obyczáiem/ y róznie ſkázowano [variae et diversimodae ... sententiae proferebantur JanStat 488] częſtokroć SarnStat 553 [idem] 559.
b. Za każdym razem inaczej (2): O grzechu też ſlyſſałeś nyedawno/ yáko roznye piſſe. Bucerus czáſem z Sákrámentarzmi przećiw Lutrowi/ czáſem przećiw nim z Lutrem dźyerży o yedneyże rzeczy. KromRozm I H4.
Szereg: »roznie a odmiennie« (1): (marg) O czyſcu (–) Azaby y o tym [Luter] roznye á odmyennye piſał? KromRozm I I4v.
2. Nie tak, jak powinno być, a więc źle (3):
a. O nieharmonijnym brzmieniu; dissimiliter Calep (2): Dissonus, Nieſtroyny/ niezgodny roznie brzmiący. Mącz 402b; Calep 333b.
b. Niejasno, wątpliwie (1): Ambigue, Dubie – Roznie, wątpliwie. Calep 59b.
3. Na wiele różniących się między sobą sposobów, różnorodnie, rozmaicie; diversimode JanStat (12): MurzNT 101 marg; iż ini byli ápoſtołowye/ [...] roznye od Páná wybráni/ y roznym obyczáyem wyſláni. KromRozm III H8v; ROku od pocżątku ſwiátá 4017. [...] były wielkie walki Troiánow z Greki/ o ktorych wiele Poetow y Hiſtorykow roznie piſáło BielKron 53; Ale więcey ſie tego trefia/ iż iednáż rzecż wyłożyć ſie roznie może/ niż áby/ theż ſłowá zgodzić ſie miáły. GórnDworz O3v; MycPrz I B; CzechRozm 25v; zaż [człowiek] doſtoien tego? Byś [...] Rożnie go probuiąc/ z nim mieſzkáć miał záwżdy? GrabowSet B3; RybGęśli B4v.

Połączenie: »rozni roznie« (3): RejWiz 96v; O Puſczeniu kmieći/ o którym rózni róznie káżdy zá zwyczáiem ſwéy źiemie życzył ſobie/ áby przez nas było ſkazano/ chcemy y ſkázuiemy: áby [...] SarnStat 659 [idem] 918.

Szereg: »rozmaicie a roznie« (1): nie iżebim ſię wſpierać miał/ yakobi rozmaycie a roznie niemiało być ciało dla tjch rzeczi [tj. jedzenia, picia i spania] wźgięto [= poskromione] KwiatKsiąż Dv.
4. Nie razem; distincte Mącz, Calep; diverse Mącz; discrete, separatim Calep (11): Mącz 416b, 488a; Discrete, [...] separatim et distincte – Oſſobnie, roznię. Calep 329a.
a. W oddalonych od siebie miejscach (4): RejWiz 151v; Aż wdy nákoniec Iowiſz vżaliwſzy ſie vbogich ludzi/ kthorych ſie Lwowie/ Niedźwiedzie/ Wilcy/ przeto iż roznie mieſzkáli/ vſtáwicżnie náiadáli: poſłał ná ſwiát z niebá Merkuriuſzá GórnDworz Ff; Bo iednéy rzeczy ſzukáiąc, muśi látáć po Státućie, któré Státuty po kártách ſą róznie rozćiſkáné. SarnStat *6; [Linina wieś W której kmieci na dworzyszcz 26 różnie siedzących jest 54. LustrRus II 124, II 95, 138].

W przeciwstawieniu: »spolnie ... roznie« (1): Nuż też tedy nędznicżkowie thák ſpołnie zgromádzeni/ iáko theż y roznie będący/ [...] ſzukaymy á przypátruymy ſie temu Pánu ſwoiemu RejPos 351v.

b. Do oddalonych od siebie miejsc (2): [A tak Straton sług i przyjacioł nazbierawszy, poczet niemały rozsadził je roznie po domu, nie chcąc, aby ich kto w kupie baczyć miał. PlutMKoch 132.]

Połączenie: »i tam i sam (a. jedni tam, drudzy sam), roznie« (2): Leop Iudic 15/5; Troiánie iedni tám/ drudzy ſám/ roznie ſie [...] roſproſzyli GórnDworz Zv.

c. Indywidualnie, o każdym z osobna (1):
Szereg: »rozdzielnie abo roznie« (1): PAweł rozdźielnie ábo roznie mowiąc o iednym Bogu Oycu/ y o iednym Bożym Synu/ powieda że ieden ieſt Bog Oćiec/ [...] á iednák nie wyłącża Syná GrzegRóżn D2.
d. Prawdopodobnie: Wyodrębniając, akcentując poszczególne części (1): Articulatim et distincte dicere, Przeſtwornie y róznie álbo zrozumiále mówić. Mącz 17b.

Synonimy: 1. inaczej, inak; 3. rozlicznie, rozmaicie.

Cf ROZNO

KW