OTWORZONY (249) part praet pass pf
otworzony, otworzon (240), odtworzony (6), odforzon (2), odworzon (1); odtworzony BielŻyw, GlabGad (3), MiechGlab, WróbŻołt; odforzon KromRozm I; otworzony : odworzon OpecŻyw (2:1); otworzony : odforzon LibLeg (2:1).
otworzony, odtworzony (210), otworzon, odworzon, odforzon(34), otworzony a. otworzon (5).
Pierwsze i drugie o jasne. ◊ W formach niezłożonych -on (1) OpecŻyw, -ona (1) SarnStat, -ony (1) OpecŻyw. ◊ W formach złożonych -on- (18), -ón- (8); -on- OpecŻyw, OpecŻywPrzedm, Mącz (8), SarnStat (5), GosłCast (2); -ón- OrzQuin (3), Oczko (2), KochPieś, też SienLek; -on- : -ón- KochPs (1:1).
Fleksja
| sg |
| m | N | otworzony, otworzon |
f | N | otworzonå, otworzona, otworzon(a) |
n | N | otworzoné, otworzono |
| G | otworzon(e)go |
G | otworzon(e)j |
G | otworzon(e)go |
| A | otworzony |
A | otworzoną |
A | otworzoné |
| I | |
I | otworzoną |
I | |
| L | |
L | |
L | otworzonym |
| V | otworzony |
V | |
V | |
| pl |
| G |
otworzonych |
| A |
subst |
otworzoné |
| I |
f |
otworzon(e)mi |
| n |
otworzonymi |
| L |
otworzonych |
| inne formy |
|
pl N subst m i pl t - otworzon(e); pl N subst f - otworzoné, otworzony; pl N subst n - otworzon(e), otworzony
|
sg m N otworzony (15), otworzon (7); ~ (attrib) otworzony (4); ~ (praed) otworzony (6), otworzon (7); -ony Leop, KochOdpr; -on OpecŻyw, TarDuch, BielKron, RejPos; -ony : -on GroicPorz (1:1), RejAp (1:1), WujNT (2:1). ◊ G otworzon(e)go (1). ◊ A otworzony (6). ◊ V otworzony (1). ◊ f N otworzonå (19), otworzona (11), otworzon(a) (5); ~ (attrib) -å (5); ~ (praed) -å (16), -a (11); -å BielKron, OrzRozm, GrabowSet; -a GroicPorz, KrowObr, SienLek, BudBib (2), MycPrz, SarnStat; -å : -a RejAp (9:2), RejPos (3:1), ModrzBaz (1:1). ◊ G otworzon(e)j (2). ◊ A otworzoną (9). ◊ I otworzoną (4). ◊ n N otworzoné (15), otworzono (10); -é (1), -(e) (14); ~ (attrib) -é (3); ~ (praed) otworzoné (12), otworzono (10) [w tym: LibLeg 6/79, KrowObr 100v, RejAp 77 może impers praet i fut od OTWORZYĆ]; -é OpecŻyw, LubPs, WujNT, PowodPr, SkarKaz (2), KlonFlis; -o LibLeg (3), KromRozm II (2), Leop; -é : -o KrowObr (1:1), RejAp (1:1), RejPos (3:2). ◊ G otworzon(e)go (3). ◊ A otworzoné (19); -é (1), -(e) (18). ◊ L otworzonym (3). ◊ pl N subst m i pl t otworzon(e) (18). f otworzoné (29), otworzony (2); -é (8), -(e) (21); ~ (attrib) -é (3); ~ (praed) -é (26), -y (2) RejPs, KromRozm I. n (praed) otworzon(e) (19), otworzony (4); -y OpecŻyw, TarDuch; -(e) : -y RejPos (4:2). ◊ G otworzonych (4). ◊ A subst otworzoné (40); -é (2), -(e) (38). ◊ I f otworzon(e)mi (1). n otworzonymi (1). ◊ L otworzonych (1).
Składnia dopełnienia sprawcy: otworzon(y) przez kogo (6) GroicPorz, RejAp (2), RejPos, WujJud, MycPrz, od kogo (3) KromRozm II (2), OrzQuin.
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVII(XVIII) w. s.v. otworzyć.
1.
Nie zamknięty, niczym nie zakryty;
apertus Vulg, PolAnt, Cn; adapertilis, patefactus, patens Mącz (120):
Nie godzi ſie o wypędzeniu płodu pomyſlać/ albo praczować/ ażby pierwej oliwą/ albo tłuſtoſcią nieiaką, takieſz myciem albo podkurzaniem: macicza była odmiękcżona/ aby droga ku wyſzciu była otworzona. FalZioł V 34;
ſzedł mimo Xenocrateſow dom odtworzony y wſzedł tam BielŻyw 100;
do pywnycze pod domem pana Mokronoſkyego yednym kluczem ze cztherzech falſchywych kthore prziſzobye myal othworzil, do kthorey thak othworzoney Maſurek wſchedl LibMal 1544/185;
Niechay brany Ierozolimſkie otworzone nie bywaią áż ſłońce ogrzeie BibRadz 2.Esdr 7/3;
gdy było wnocy/ przekopáli ſie przez wáł gdzie rozumieli ſłába obroná byłá/ tám ſtroże ſpiące pobili/ náleźli fortę otworzoną BielKron 215;
Patefactum iter ad urbem, Otworzona drógá do miáſtá. Mącz 283c,
25b,
279a,
381d;
á vyźrzał drzwi otworzone w kośćiele/ y wſzedł tám HistRzym 85v,
95v;
BudBib 2.Esdr 7/3;
[Olgierd] wiechał w Zamek Moſkiewſki dobrowolnie otworzony StryjKron 421;
ludźiom w ćiemnym gmáchu zámknionym/ ktorzy ſłonecżney świátłości widźieć nie mogą/ potrzebá/ áby mieli otworzone okná NiemObr 68;
KochPieś 36;
WujNT Act 16/27;
Zwłaſczá w okno otworzoné/ Wlecą rzeczy niewiádomé. GosłCast 54.
otworzony komu (21): GroicPorz b2v; KrowObr 100v; WujJud 30v; á nieprzyiaćiołom prżes nie drogá była otworzoná do Páńſtwá. MycPrz II A4v; Wſzyſtkim vććiwym dom moy otworzony. KochOdpr A4v; Ieſlić kośćiołá trzebá/ wnidz kiedy y do ktorego chceſz: wrotáć otworzone. SkarŻyw 88. Cf W przen, Frazy.
otworzony czym (1): WujJud 30v cf W przen.
W przeciwstawieniach: »otworzon(y)... zamkniony (6), zawarty« (7): OrzRozm O, O3 [2 r.]; kośćioł yego [Janusa] w Rzymie ſtał otworzony czáſu walki/ á zaś gdy Rzymiánie wſzędzie pokoy mieli ſtał záwárty. Mącz 163c; RejPos 181v; broná śieni wnętrzney [...] będzie zámkniona (przez) ſześć dni robotne/ á w dzień ſobotny będzie otworzoná/ wdzień też nowiu będzie otworzoná. BudBib Ez 46/1.
W przen (74):
RejPs 35;
A gdźye wſſyſtko co yeſt nápiſano nye będźye otworzono od tego/ ktory ma klucz Dawidow/ [...] od żadnego inſſego nye będźye otworzono. KromRozm II ov,
o2;
Abowiem wedle práwá/ áni tym ktorzy iáką złoſćią álbo ſzkárádoſćią żywotá ſą pokaleni/ [...] vliczki żadnego doſtoieńſtwá niemáią być otworzone. GroicPorz b2v;
W tenże dzień wſzytki źrzodłá przepaśći wielkich porwáły ſię/ y okná niebieſkie otworzone ſą [cataractae caeli apertae sunt]. BibRadz Gen 7/11,
Is 24/18;
niemáſz w téy Owczárniéy żadnégo/ któryby nie wſzedł przez drzwi otworzóné od Piotrá/ w tę Owczárnią Piotrowi zwierzóną? OrzQuin Xv;
Iż ácżkolwiek Pan ieſt drogá y tá fortá nam otworzona/ á kto thą fortą nie wnidzie/ iuż trudno inędy do tego miáſtá ſwiętego wniść ma. RejAp 183v,
38,
96,
130,
131,
182v,
184,
187;
RejPos 181v;
Zaden tedy vrzędny Páſterz áni Kápłan w Owcżárni Páńſkiey nie ieſt/ ktoryby nie wſzedł przez drzwi iemu klucżem otworzone przez Piotra WujJud 30v;
BudNT Apoc 3/8;
Mnoſtwo kśiąg niech będźie zárzucono: proſta á iáſna vmiárkowána drogá/ niech będźie otworzona [simplex et aperta ratio aequitatis aperiatur]. Ztąd poydźie pewne záchowánie v ſądow á wiele trudnośći vſtánie. ModrzBaz 98;
SWięta Mátko náſzego odkupićielá/ ktoraś ſię sſtáłá ſzeroko otworzoną bramą niebieſką/ y gwiazdą morſką LatHar 479;
A potymem widźiał/ á oto otworzon ieſt kośćioł przybytku świádectwa w niebie WujNT Apoc 15/5,
Apoc 3/8,
4/1,
11/19.
Frazy: »drzwi są (będą, były) otworzone, otworzone stoją; drzwi otworzone czynić« =
ostium apertum est Vulg [
w tym:
komu (
5),
do kogo (
1)] (
4:
1;
1):
RejAp 39 [2 r.];
Azaſz dziś komu w potrzebie iego/ á zwłaſzcżá vbogiemu/ drzwi gdzie otworzone ſtoią bez dárow? RejZwierc 65;
tym záwżdy do Ceſárzá drzwi otworzone ſą BielSpr 50v;
WujNT 1.Cor 16/9,
2.Cor 2/12.
»[komu] będzie (była) otworzona fortka; otworzona fortka« [szyk zmienny] (5;1): Iużći będzie fortká záwżdy otworzona/ y tu zá żywotá twego y po ſmierći twoiey/ iáko onym mądrym dziewicam RejAp 138, 46, 158; iż kto ſie iedno chce vznáć zá wſpomożeniem iego/ á náwroći ſie do niego/ á przyſtánie do ſwiętego Boſtwá iego/ iż káżdemu będzye ſzyroko tá fortká otworzona/ do tych wdzyęcżnych á obfitych god iego. RejPos 239, 181v, 343.
»[komu] otworzone są wrota, brany [czyje]; [do czego] otworzone wrota mieć« (3:1;1): Azażeś wſzedł do głębokośći Morzá/ á po naniſzſſym dnie przepáśći przechodziłeś ſie? Záżći ſą otworzone wrotá ſmierći [Nunquid apertae sunt tibi portae mortis]? Leop Iob 38/17; áby nie piérwéy człowiek w Kſięſtwie národzóny wiedźiał ſye być wolnym/ áliżby pozbywſzy Práwá Kśiążęcégo/ do Króleſtwá otworzóné wrotá miał. OrzQuin P2v; RejAp 39v; Wy ieſteśćie gwiazdy świáta tego [...]/ Wam ſą otworzone wrota Rayſkie SkarŻyw 209; CzechEp 245.
Wyrażenia: »niebo (niebiosa) otworzone« =
caelum apertum Vulg,
PolAnt [
szyk 24:
6] (
30):
thamoch wydzyal nyebo otworzone, y pana ieſuſa. ſtoyączyego. naprawyczy boga oczczyb [!] PowUrb +3v;
OpecŻyw 99v;
RejKup i5v;
A ſkoro ten Papieſz vmárł/ izali nieſtáło othworzone niebo dłużey aniſſli przez godzinę cáłą? (marg) Niebo otworzone. (–) KrowObr 38v,
Ss4;
Leop Mar 1/10,
Ioann 1/51,
Act 7/55;
RejAp 160,
161 [3 r.];
RejPos 21,
22v,
127v,
[136];
BudNT Apoc 19/11;
CzechRozm 199;
SkarŻyw 596;
NiemObr 120;
LatHar 444;
A nátychmiaſt wyſtąpiwſzy z wody/ vyrzał otworzone (marg) rozstępuiące ſię. G. (–) niebioſá WujNT Mar 1/10,
s. 263,
Ioann 1/51,
Act 7/56,
10/11,
s. 440,
Apoc 19/11;
SkarKaz 635a.
»otworzona ręka« [szyk 3:3] (6): roſprzeſtrzeniłáś łoże twoie/ y vcżyniłáś ſnimi vmowę: milowáłáś pośćiel ich ręką otworzoną [dilexisti stratum eorum manu aperta] Leop Is 57/8; że Krolowi Polſkiemu [...] otworzoną rękę przećiwko záſłużonym á godnym ludźiom záwſze mieć przyſtoi OrzRozm R3, O, O3 [2 r.]; y ręce obrzezowáć mamy/ áby nic cudzego nie trzymáiąc/ ná hoyne iáłmużny z ſwego zárobienia/ otworzone były SkarŻyw 4.
a.
Dostępny [w tym: komu (15)] (19):
tylko tego ieſzce ſą ich pola á płoniny puſte ſamym zwierzętam á kozakom [...] odworzone [feris et Kosacis seu predonibus pervii]. MiechGlab 76;
Záwſſe wám odforzony były náſſe ſzkoły y kſyęgi. KromRozm I E3v;
Cuncta maria terraque patebant Romanis, Wſziſtki morzá y ziemie ſtały Rzimianóm otworzone/ To yeſt gdźie yedno pomyſlili tám mogli/ álbo wſzem ludźiom roskázowáli. Mącz 283b;
iż to miáſto káżdemu narodowi s káżdey cżęśći ſwiátá ieſt wolnie otworzone RejAp 182v;
Stoią otworzone przybytki iego/ cżekáiąc z rádoſcią przyſcia twoiego. RejPos 196;
y páłace onego niezmierzonego kroleſtwá Páńſkiego máią być zgotowáne y otworzone. RejPos 294v,
12v,
22v,
23,
54,
220 (
10);
a haniſz wyerbyet yeſlibi Myal Taką Krziwdyę ot vrzędu tedi Ma otworzonye prawo. ZapKościer 1584/49v;
PowodPr 35;
Potym mu tám wnet będźie otworzone Morze przeſtrone. KlonFlis Dv.
W przeciwstawieniach: »otworzony ... zamkniony« (2): abyſmy niebędąc zawſtydzeni beſpiecznie mogli przyc ku oney oyczyznie: ktora ieſt twem wiernem ſſeroce otworzona: a przed niewiernemi twardo zamkniona RejPs 46; Inſze też mieyſce ma Heliaſz ieſzcze nie vmárły/ w ktorym z ćiáłem y w ćiele mieſzka/ nie to źiemſkie náſze/ ále inne podobno rayſkie/ w ktorym ieſt drzewo żywotá/ nam innym potomkom Iádámowym zámknione/ á Heliaſzowi z przywileiu otworzone. SkarKaz 119b.
2.
Rozwarty, rozchylony;
apertus Vulg, PolAnt, patens Vulg; patulus Mącz (85):
Takież iż ſłuch ieſt ſmyſł nauki, á widzenie vkazuie nam roznoſć wiele rzecżi, przeto vſzi zawſze mamy odtworzone iż ſłuch mało ſzkodzi. GlabGad C2;
To ſie przidawa tilko boiaznim zwierzętom, ktore dla ſtrachu dzierżą ocży odtworzone poki mogą GlabGad L2v,
N6;
LibMal 1544/91v;
z roſkazánia Sędźiego Rotuł ma być przes Piſárzá Mieyſkiego otworzon/ y Sentencya iáwnie czytaná przed Sądem. GroicPorz cc,
bb4;
Leop Rom 3/13;
Helm pyękny otworzony/ pod Dębem ſtáwiáli. A bábá drzewcem żołądź/ otłukáłá ſtoiąc RejZwierz 117;
A gdyż Gwido ſpał ná iego łonie widział Tyrus vſtá iego otworzone y vyźrzał áno znich łáſká biała wybieżáłá HistRzym 78v;
RejPos 300;
BielSpr 38;
Grób ſwóy przed ſobą widzę otworzony. KochPs 31,
8;
Któré ſkrzynie y kśięgi niech bywáią otworzoné [Quae tandem cistae et libri aperiantur JanStat 436] ná Rocéch ſądów Ziemſkich SarnStat 538;
iż w tákim powiećie/ ná tym á ná tym mieyſcu/ tego á tego dniá kśięgi álbo Aktá ku wyymowániu liſtów będą otworzoné SarnStat 749 [
idem]
745;
[iáko ludzkié chciwośći záwdy z otworzoną páſczeką ſtoią/ y záwdy proſzą. SenekaGórn 363].
otworzon(y) komu (7): BibRadz II 143d marg; RejAp 85v [2 r.], 86v; widząc iż ma ſtráćić ták wielki ſkárb ſwoy/ ktory mu ieſt dobrowolnie otworzon RejPos 54; SarnStat 745, 749.
W przeciwstawieniu: »zamkniony ... otworzony« (2): BielKom C6v; kſięgi thy ſą zamknione/ ale ſą wiernym otworzone. BibRadz II 143d marg.
W porównaniu (3): WróbŻołt 13/3; Gardło ich ieſt ták ſmrodliwe iák grob otworzony LubPs B4v, Dv.
Wyrażenie: »księgi, książki, książeczki otworzone« = liber apertus PolAnt, Vulg [szyk 17:4] (13:6:2): BibRadz Dan 7/10, II 143d marg; Abowiem dzierży kſięgi otworzone oddárſzy od nich onych możnych ſiedḿ piecżęći RejAp BB2; á iáko wam wiernym dzierży othworzone kſięgi woley ſwey á roſkazánia ſwiętego ſwego. RejAp 86v, 83v, 85, 85v [3 r.], 87, 89v (15); iáko gdy go [Boga] z Dánielá máluią/ iáko ſtárcá iákiego ná ſtolcu śiedzącego/ á przed nim kśięgi otworzone WujJud 44v; WujNT Apoc 10/2, 8, 20/12.
W przen (30):
otworzony czym (1): Miey vſzy pogotowu [!] klucżem otworzone/ Ale vſtá w mowieniu kłotecżką zámknione. BielKom C6v.
otworzony na kogo, na co (6): pálcem nam był vkazał źiemię otworzóną/ ná nas hániebné bluźniérze OrzQuin Y3; RejAp 76v [2 r.]; BudBib Ier 32/19; Bo duſzá moiá/ zewſząd złym ieſt nápełniona/ A ná żywot/ piekielna ſzcżeká otworzona GrabowSet H3, B2v.
Frazy: »oczy [
czyje] są (będą, były) otworzone; otworzone oczy« =
oculi aperti erunt Vulg,
PolAnt [
szyk zmienny] (
13:
2):
Y ſtalo ſie ieſt gdy ſiedziál s nimi za ſtolem/ wziął chléb a przeżegnál ij lámál a podáwál ijm. A zatym odworzony ſą ocży ijch/ ij poznali go OpecŻyw 168;
TarDuch E2v;
Leop 2.Par 7/15,
2.Esdr 1/6;
BibRadz 2.Par 7/15,
2.Esdr 1/6;
A ták niewiáſtá widząc drzewo y owoc iego przed ocżymá cudne y roſkoſzne/ rwáłá owoc z drzewá zákazánego á iádłá y Adámowi podáłá/ ktory też z nią iadł/ y otworzone były ocży ich (iáko cżárt powiedał) iż vźrzeli nágość ſwoię. BielKron 1v,
77v;
A ná ten cżás będą otworzony ocży ſlepych/ á głuchych ſie vſzy odemkną. RejPos 3,
149v,
206;
RejZwierc 199;
bo ocży twoie otworzone ná wſzytki drogi ſynow cżłowiecżych BudBib Ier 32/19;
SkarŻyw 567;
Rzekli mu: Pánie/ áby otworzone były oczy náſze [ut aperiantur oculi nostri]. A Iezus vlitowawſzy ſię ich/ dotknął oczu ich: á nátychmiaſt przeyrzeli WujNT Matth 20/33.»usta [czyje] otworzone są (będą, były)« = os patet Vulg (3): Vſtá náſze otworzone ſą ku wam/ o Koryntowie/ ſerce náſſe rozſſerzyło ſie w nas. Leop 2.Cor 6/11; RejPos 3; WujNT 2.Cor 6/11; [Y odworzony saú hnet vsta iego [Zacharyjasza]/ a iezik iego, y mowil SandMalEwan 22].
»otworzone (niechaj) będą (były, bywają) uszy [czyje]; otworzono jest ucho [czyje]; otworzone uszy« = aperta est auris Vulg [szyk zmienny] (5;1;1): Leop Is 48/8; A nátychmiaſt były othworzone vſzy iego/ á był rozwiązań ięzyk iego/ y mowił práwie. RejPos [203]v, 205, 206 [2 r.], 313; A to pomázowánie Krzyżmem znácży/ że ſie cżłowiek okrzcżony sſtawa práwym cżłonkiem y pomázáńcem Páná Chriſtuſowym przez wiárę y przez Duchá ś. że iuż ku poięćiu rzecży niebieſkich vſzy duſze iego bywáią otworzone/ y ocży ſerdecżne oświecone. WujJud 167v; Wyſłuchay me prośby/ á ná łkánie moie/ Niechay otworzone będą vſzy twoie GrabowSet B2v.
Szereg: »otworzony albo otworem stojący« (1): Patulae aures, Otworzone álbo otworem stoyące. Mącz 283c.
a. O pieczęci: złamana (11): A gdy byłá otworzoná piecżęć piątha/ widziałem pod ołtarzem duſze ludzi zábitych RejAp 60, CCv [3 r.], 58v, 59v, 60, 60v, 63; RejPos 6 [2 r.].
3.
Rozcięty, rozwarty, otwarty (25):
OpecŻywPrzedm C3v;
Na wſzelkie wrzody otworzone y bolącżki lekarzſtwo. FalZioł ‡‡3;
y. theż na inſze otworzone rany ieſt dobre to lekarſthwo wyſuſzaiącz ie y boleſci vſmierzaiącz. FalZioł I 151c;
Ma mocz pothwierdzaiączą dla ſwey lipkoſci/ ſtulaiącz otworzone brzegi ciała FalZioł III 27d;
Też żyły pod kolany zacięte/ ſą vżytecżne ludziem/ tym ktorzy niemogą dobrze chodzić. Też żyłki kthore ſą przy łyſtach/ y też przy goleniach otworzone FalZioł V 59,
I 145b,
31,
58v,
59;
BielKron 335v;
SienLek 34v,
Sss2;
áby kiedy té wody piją/ ćiáło było ćiépłé/ á ćiáło mówię/ y żyły ták otworzóné/ coby wodá łátwie przez chorégo przeſzłá Oczko 22;
Bok iego ſerce mi otworzone vkázuie/ y vprzeymość/ y miłość ku mnie z niego pátrzy/ iákoż go miłowáć nie mam? SkarKaz 209b.
otworzon(y) czym (6): bok tweé náſwiętſſé miloſci wlocżnią (aże ku rozkroieniu ſertza) nielutoſciwie ieſt otworzon OpecŻyw 154; TarDuch C6v; Też żyłka ktora ieſt na ſamym kończu w poſrzodku noſa: puſzcżadłem otworzona/ cięſzkoſć głowy/ y bolenie z cżyrwonoſcią ocżu: oddala/ á pamięć poſila. FalZioł V 58; Bądź pozdrowiony boku wielebny Páná náſzego IEzuſá Chryſtuſá/ dla nas włocżnią żołnierſką fzeroko otworzony. LatHar 266; WujNT Ioann 19 arg; SkarKaz 205a.
Wyrażenie: »otworzony żywot« (1): ále teraz o Záſtáwieniu otworzonego żywotá/ to ieſt o biegunce. SienLek 101.
Szereg: »zawarty albo otworzony« (1): rozmáythé Complexie/ rozmáytą ſkórę/ záwártą/ álbo otworzóną bárźiéy máią Oczko 16.
W przen (3):
Ale iż oni thego zrozumieć nie mogli/ pokiby rozumy á ſmyſły ich nie były otworzone/ chociay im też to y ſam vſty ſwemi wykłádał RejPos 135;
KuczbKat 145.
otworzony komu (1): Tobie y ſercá ludzkie otworzone/ A pogotowiu bramy nie zámknione. GrochKal 26.
4.
Odkryty, jawny;
apertus Mącz (11):
Iuż Sentencya wyſzfzego práwá ma być otworzoná y czytaná. GroicPorz bb4v;
Moiżeſz wten cżás nie wiodł ludu ſwego przez zyemię Filiſteńſką [...]/ áby przećiw im nie powſtáli Filiſtynowie/ ktorych ieſzcże złość nie byłá otworzona do końcá BielKron 30v;
Apertus, Otworzony/ yáwny/ odkrity Mącz 278d;
RejPos 24,
117v,
316;
Nie puſczę/ áż myśli twé będą otworzoné. GosłCast 29.
otworzon(y) komu, czemu (2): KrowObr 101v; Oczom Bożym wfzytkie rzeczy otworzone. WujNT Aaaaaa3.
Wyrażenie: »list otworzony« [szyk zmienny] (1): áby zoſtáwili Pomorſką żiemię przy Pruſiech chcąc dáć ſummę złothá y ſrebrá zá nię/ by iedno dano liſty tákie otworzone/ ná kthorych by ſtáło iáwne przedánie Pruſom Pomorſkiey źiemie od Krolá y od rády Polſkiey. BielKron 370; [Diploma epistola vel scriptura patens, Odthworzony liſth Cervus F40 273].
Szeregi: »objawiony i otworzony« (
1):
Gdzie ſie iuż y obietnice o Meſyaſzu ſpełniły: y opieká zakonna nád dziatkámi Bożymi vſtáłá: y táiemnice od wiekow przed narody zákryte ſą iuż obiáwione y otworzone. CzechRozm 22v.
[»otworzony i opowiedziany«: Niebezpieczeństwa R.P. naszy z różnych stron obawiać się potrzeba, [...] wszakże z [!] otworzony i opowiedziany nieprzyjaźni niskąd jeszcze nie wiemy. AktaSejmikPozn 1600/220.]
5.
Udostępniony [komu] (6):
Kupczom theż iest wolno y othworzono y przespieczno zmoldawskiei ziemie chodzicz do naſchich ziem. LibLeg 6/78v,
6/79,
159v;
á ktorym tá vćiecżká otworzoná ieſt [quibus patet hoc profugium]/ tych do káżdego złego vcżynku zá naśmielſze máią. ModrzBaz 141;
áby wſzyſtkim vćiśnionym [...] przeſpieczna do áppelláciiéy y odezwánia vćieczká otworzoná byłá [ut ... patuisset refugium JanStat 1017] SarnStat 952.
otworzon do czego (1): iż mu ieſt otworzono do thego Boſtwá ſwiętego y do niezmierzoney łáſki iego. RejAp 77.
6. O ciele zmarłego: wyjęty, wydobyty [z czego] (1): Tegoż cżáſu był w Angliey otworzon z grobu koſztownego Tomas Kántuáryenſis/ (ktorego ieſzcże y dziś mniſzy ſwięcą) tak yż iego ſkrzynia byłá ſrebrná/ grob złotem á perłámi opráwiony. BielKron 217.
7. O korzeniu: wsadzony, zagrzebany (dosłowny przekład z hebr.) (1): Korzeń moy otworzony ieſt wedle wod [radix mea aperta est secus aquas; Korzéń móy otwórzon [!] ieſt podle wody WujBib]/ á roſá przemięſſkawáć będzie ná żniwie moim. Leop Iob 29/19.
Synonimy: 1. odkryty; 3. rozcięty; 4. jawny, objawiony, odkryty.
Cf NIEOTWORZONY, ODEWRZONY, OTWARTY, OTWORZYĆ, OTWORZYSTY
MŚ
![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[SŁOWNIK POLSZCZYZNY XVI WIEKU]](/static/img/spxvi-logo.jpg){kind=logo}
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}