[zaloguj się]
[pdf]

OZIĘBNĄĆ (15) vb pf

o jasne.

Fleksja
inf oziębnąć
praet
sg pl
3 f oziębła m an
n subst oziębły
imperativus
sg
2 oziębni(e)j

inf oziębnąć (3). ◊ fut 3 sg oziębnie (5). ◊ 3 pl oziębną. ◊ praet 3 sg f oziębła (3). ◊ 3 pl subst oziębły (2). ◊ imp 2 sg oziębni(e)j (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Stracić ciepło, stać się zimnym, ostygnąć; defrigescere Mącz, Cn; frigescere Mącz; refrigescere Cn (7): Defrigescere, idem significat quod Frigescere, Oziębnąć. Mącz 80c; bo iż [woda] przez meaty/ niż iéy początek/ źimnieyſzé bieży wnet oźiębnąć muśi Oczko 11.
W przen (1): Wnidź do poſzwy twey: wżdam oźiebniey [!] á vćichniey [refrigerare et sile Vulg Ier 47/6; ochłodź ſie y vmilkni Leop; ochłódź ſie (marg) vśmierz ſie, H. (–)/ á vmilkni WujBib]. PowodPr kt.
a. O organizmie ludzkim (3): Iż gdy ſie kto lęka á boi, tedy wſzytko ciepło przyrodzone opuſzcżaiąc cłonki wierzchnie wſtępuie w nątrz [...]. Także gdy cżłonki one oziębną tedi pori w ktorich włoſi ſtarcżą zamkną ſie á włoſi z nich wypadaią GlabGad B2v; ia tu ſtárego rozumiem/ nie tego ktory iuż ſobą nie włada/ á w ktorym thák bárzo y kreẃ oziębłá/ y wnętrzne ſklepy oſłábiáły GórnDworz L12v.
Przen (1):
Fraza: »serce [w kim] oziębło« = opuściła kogoś odwaga (1): Sercá w ludziech oziębły/ ſtrách nas Tátárzyná. KochDryas A2v.
b. O spadku temperatury powietrza (bezosobowo) (1): Zamarznie a oziębnie. FalZioł V 55.
2. Stracić siłę przeżywania uczuć (o starym człowieku) (1): áby ono żniwo/ ná ktore miłość robiłá (gdy iuż cżłowiek poniekąd oziębnie) tym mniey wdzięcżne było GórnDworz Dd4v.
3. Stracić siłę oddziaływania (o uczuciach i przekonaniach) (7): A prze rozmnożęnie nieprawości oźiębnie (marg) oſtydnié (–) miłość [refrigescet charitas] wielá ich MurzNT Matth 24/12; iáko miáłá powſtáć náuká cżártowſka/ y iáko miáłá oziębnąć prawdá/ y iáko miáłá zniſzcżeć ſpráwiedliwość RejAp 166v; V wielu ich ozyębłá oná dawna zápalcżywość/ ktorą s pocżątku gdy ſłyſzeli prawdziwą Ewányelią/ vmyſły práwie wſzytkich pałáły. RejPosRozpr c4; nie trzebá ſie dziwowáć że ták bárzo ozyębłá náuká w ſłuchácżoch ſłowá Bożego. RejPosWstaw [1432]v; Przeto też náuki oźiębły [studia literarum frigent]/ rozumy oſobne [...] biorą ſię zá te náuki/ z ktorychby pożytek iáki mieć mogli ModrzBaz 135v; ActReg 95; A iż ſię rozmnoży niepráwość: oźiębnie miłość [refrigescet caritas] wiela ludzi. WujNT Matth 24/12; [BudArt b8].

Synonimy: 1. ochłodnąć, ochłodzić się, ostydnąć; 3. ostydnąć.

Formacje współrdzenne cf ZIĘBIĆ.

Cf ODZIĘBNĄĆ, OZIĘBŁY, OZIĘBNIENIE

EW