Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: [POCHOPLIWENNY]

Następne hasło: POCHOPNY »

POCHOPNOŚĆ (5) sb f

Wszystkie o prawdopodobnie jasne (tak w pochopny oraz -ość).

Fleksja

	sg
N	pochopność
G	pochopności
A	pochopność
L	pochopności

sg N pochopność (2). ◊ G pochopności (2). ◊ [A pochopność.] ◊ L pochopności (1).

Sł stp, Cn brak, Linde także XVII – XVIII w.

Znaczenia

1. Podatność na uleganie działaniu zewnętrznemu (2)
2. Zdatność, zdolność (2)
3. Gotowość, chęć (1)

1. Podatność na uleganie działaniu zewnętrznemu (2):

pochopność czego (1): inne Gwiazdy/ iáko Mámki/ Piáſtunki/ nie oſobnie iednemu/ ále wſzyſtkim poſpolićie ſłużą: Iákom rzekł/ podług pochopnośći rzeczy niſzſzych. SienLek 31.

pochopność czyja (1): á wſzákoż/ ich [słońca, miesiąca, gwiazd] moc á oná poſpolita ſtroyność/ poſpolićie wſzyſtkim żywot y Obyczáie żywotá wlewa/ podług pochopnośći czyiey. Iako widźimy/ iż ſłońce woſk miękczy/ á błoto twárdźi: płotno bieli/ á lica ludzkie czerni. SienLek 30v.

2. Zdatność, zdolność; capacitas, habitus BartBydg (2): Capacitas, pochopnoscz BartBydg 22b, 67; [Abilitas pochopnoszcz GlosyKórn II 157].

3. Gotowość, chęć (1):

[pochopność ku czemu: FarnZnaj 20 cf Szereg.]

Wyrażenie: »w wielkiej pochopności« (1): S ſtrony duſſe wzyąla przyuyleye czterzy pyeruy w vyelkyey pochobnoſzczy bo nad anyoly nad ludzye taką laſką wzyąla yſz nad wſzytko ſtworzenye pouyſſona PatKaz III 110v.

[Szereg: »umiejętność i pochopność«: Dai nam [...] ku dobrze cżinieniu vmieiętność/ i pochopność. FarnZnaj 201 (Linde).]

Synonimy: 1. skłonność; 3. chęć, chuć, gotowość, ochota, skwapliwość.

Cf POCHOP