[zaloguj się]
[pdf]

PODWOJE (72) sb

podwoj m (11), podwoje n (1), podwoje pl t (36), podwoi pl t (1); m a. n (9), m a. pl t (12), m a. n a. pl t (2); podwoj m Mącz (2), BudBib (6), Calep, GostGosp, GosłCast; podwoje pl t BartBydg, Leop (4), BibRadz (4), Mącz, RejAp (2), RejPos (13), CzechEp (2); podwoje n : podwoje pl t ZapWar (1:8); podwoje pl t : podwoi Calep (1:1). [Do m zaliczono formy sg z tekstów, w których jest poświadczona postać podwoj, formę G podwoju oraz formę A du; formy sg G podwoja oraz I i L z tekstów, w których nie ma zaświadczonej formy N/A sg, uznano za m a. n; za pl t uznano formy pl dotyczące futryny jednych drzwi; formy pl dotyczące futryn wielu drzwi (z tekstów, w których nie ma zaświadczonego pewnego pl t), uznano za m a. pl t (A, G i N) lub za m a. n a. pl t (L).]

Pierwsze o jasne, e pochylone (Calep -ę); -woj-, -wój.

Fleksja
sg pl du
N podwój podwojé, podwoi
G podwoja, podwoju podwojów
A podwój, podwoj(e) podwoj(e) podwoja
I podwoj(e)m
L podwoju podwojach, podwoj(o)ch

sg N podwój (3). ◊ G podwoja (8), podwoju (1) GostGosp. ◊ A podwój (3), podwoj(e) (1). ◊ I podwoj(e)m (2). ◊ L podwoju (1). ◊ N podwojé (7), podwoi (1); -é (1), -(e) (6). ◊ G podwojów (6); -ów (1), -(o)w (5). ◊ A podwoj(e) (24). ◊ L podwojach (13), podwoj(o)ch (1) RejPos; -ach (5), -(a)ch (8). ◊ du A (cum nm) podwoja (1) BudBib Ex 12/7.

Sł stp: podwoj, Cn: podwój, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.: podwój.

Jedna z dwóch futryn drzwiowych; postis (ostii a. portae) BartBydg, Vulg, PolAnt, Mącz, Calep, Cn; anta, latus ostii a. portae Mącz, Calep, Cn; superliminare Mącz, PolAnt; ostium Vulg; limen superum, volva ostii Mącz; limen portae PolAnt (72): ysze szlyachathny voczyech [...] othszyekl drwy vszyeny y pothvoye szyekl zavorą slamal ZapWar 1505 nr 1994, 1549 nr 2663; BartBydg 120b; BielKron 36; Mącz 11b, 33a, 193d, 315b; bo iednák wiele tu ieſt w Rzymie podwoiow z mármuru ſtárego GórnDworz O5; A thám Anyeli kthorzy cżynili ony ſrogośći nád Egiptem/ gdzie vyrzeli náznácżone podwoie oną krwią/ tedy omijáli á zoſtáwili w pokoiu ony domy RejPos 152v, 141; CzechRozm 86; SkarŻyw 480; CzechEp 366; Furto [...] ſrożſza/ niżli páni twoiá/ Mnie to ná złość trzymaſz ſye ták mocno podwoiá KochPieś 29, 30; Calep 73b, 74b, 826b; Kiedy kłotką zámykáią/ lepiey kłotkę ſtłuc/ niż podwoy pſowáć. GostGosp 58, 22; SkarKaz 515b; [A wiodącz cie od Annaſza, o podwoy głowką twoią vderzono Pozdraw B6v].

podwoje czego [= drzwi] (6): ZapWar 1521 nr 2271; Błogoſłáwionyſz to ieſt człowiek który mię ſłucha/ vſtháwicznie czuiąc v wrot moich/ á ſtrzeże podwoiow drzwi moich. BibRadz Prov 8/34; BudBib Ez 45/19, 46/2; Práwieś mię wróćił od podwoiá Piekielnéy furty KochPs 129; gdy go [baranka] pożywáli/ á krwią iego podwoie drzwi ſwoich mázáli: nocy oney/ puśćił Pan Bog ná Egipcyány Aniołá burzyćielá SkarŻyw 480.

podwoje czego [= budynku, pomieszczenia] (7): Zydowie krew rozlewáli [o]nego baránká/ y podwoie domow ſwoich kropili KrowObr 183; Leop Deut 6/9, 11/20; Heli Kápłan ſiedźiał ná ſtolicy v podwoiá koſćiołá Páńſkiego. BibRadz 1.Reg 1/9, Ez 45/19; CzechEp 114; O ſtráſzliwego Máieſtatu Krolu/ [...] Cżyli chceſz/ ábym náwiedźił podwoie Podźiemnych gmáchow GrochKal 10.

podwoje u czego [= u drzwi] (2): BielKron 30; Dla tegoż P. Bog one Státuty ktore nápiſał/ kazał ie [...] czytáć: y [...] kazał iey ná podwoiách v drzwi ktoremi częſto wchodzą y wychodzą/ záwieſzáć. SkarKazSej 697b.

podwoje u czego [= u pomieszczenia] (1): vyznawam [...] yzem vidzial vielkoscz nasiekow y karbow wpodwoyach v komory ZapWar 1550 nr 2674.

podwoje czyje [= czyich drzwi; zawsze pron poss] (9): Ktorzy zbudowáli prog ſwoy podle progu mego/ á podwoie ſwe podle podwoiow moich Leop Ez 43/8; RejAp 52, 67v; weźmiecie krwie onegoż to báránká niewinnego/ á náznácżycie ná podwoioch ſwych. RejPos 141, 103, 152v, 158; SkarŻyw 399.

W połączeniu z przymiotnikiem od rzeczownika oznaczającego pomieszczenie (2): yakom ya nyenayachał na dom slachethney zophyey [...] a nym wczal szesczy carbow na podwoyach szyennych ZapWar 1527 nr 2394, 1521 nr 2272.

W połączeniu szeregowym (1): Nád to opráwił Dom/ tramy/ podwoie/ ſćiány/ y drzwi iego złotem BibRadz 2.Par 3/7.

Przysłowie: Allidere caput hostio, vel ad hostium, Vderzić ſie w głowę o drzwi/ ſtrącić z podwoyá wosk/ w przipowieśći [tj. odwiedzić kogoś niespodziewanie]. Mącz 182c.
Wyrażenia: »podwoje dwa (a. oba)« = ambo a. duos postes PolAnt [szyk 2:2] (4): A rozmocżywſzy we krwi iego [baranka] ſnopek Izopu/ pomáżecie podwoie obá v drzwi BielKron 30, 30; BudBib Ex 12/7, Iudic 16/3.

»wierzchni podwoj« = nadproże (1): Y wezmą (oney) krwie [baranka]) y włożą [!] ná dwá podwoiá/ y ná wierzchni podwoy [in superliminari] w onych domiech gdzie go ieść máią. BudBib Ex 12/7.

Szeregi: »podwoje i brany« (1): y będą (mowi Moiżeſz do ludu) ſłowá te [...] w ſercu twym [...] my nápiſzeż ie ná podwoiách domu twoiego/ y ná branách twoich. CzechEp 114.

»podwoje i (albo) drzwi« = postes et ianua, limen et ostium, ostium et postis Vulg [szyk 4:3] (7): vidzialem thess thyss tho podwoye y drzby [!] barzo okrwiavione ZapWar 1550 nr 2674, 1521 nr 2270, 1523 nr 2155; I przywiążeſz ie [słowa Przymierza] ſobie ná rece [!] twoiey/ [...] y nápiſſeſz ie ná drzwiach y ná podwoiách domu twego. Leop Deut 6/9, Deut 11/20, Is 57/8; RejAp 67v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»podwoje i odrzwi(e, -a)« = superliminare et postes PolAnt [szyk 2:2] (4): A odrzwia y podwoie wzruſzyły ſię [Et moverunt se superliminaria cardinum] dla głoſu wołáiących BibRadz Is 6/4, 3.Reg 6/31; figurá iego [Chrystusa] byłá w oney krwi báránkowey/ ktorą podwoie y o drzwi znácżono WujJud 166; SkarŻyw 399.

»wrota i podwoj« (1): Nágorze wyſokiey á podniosłey poſtáwiłeś kownatę twoię [...]. A zá wroty y (zá) podwoiem [post ostium et postem] kłádłáś pámięć [tj. znak pamiątkowy] twoię BudBib Is 57/8.

Przen (9): náznácżmy podwoie duſzam ſwoim krwią tego niewinnego Báránká náſzego RejAp 103.

podwoje czego (4): [Bóg] náznacżywſzy podwoie duſzycżki náſzey tą ſwiętą krwią ſwoią/ záchowywa nas od káżdey pomſty á vpadku náſzego RejPos 103, 103 marg, 158v [2 r.].

podwoje czyje [w tym: pron poss (2), G sb (1)] (3): ktory [baranek, tj. Chrystus] tą niewinną krwią thák mocno náznácżyć racżył podwoie wiernych ſwoich/ iż oná niewinna duſzycżká [...] ich iuż nie będzye zábita áni zátrácona RejPos 103, 141, 141v.

Wyrażenie: »śmierci podwoj« (1): POmni ślub [wierności Bogu] ſwóy: toć ieſt vfność/ y ochłodá moiá/ Slub twóy mię wraca od śmierći oſtátniéy podwoiá. KochPs 181.

Synonim: odrzwi.

LWil, MM