[zaloguj się]
[pdf]

ROZSŁAWIAĆ (32) vb impf

rozsławiać (21), rosławiać (11); rozsławiać WróbŻołt (2), KromRozm I, LubPs (2), RejPos, SkarŻyw, MWilkHist, Calep (6), GrabowSet, WujNT (3); rosławiać BielŻyw, BielŻywGlab, SeklKat (3), BielKron; rozsławiać : rosławiać Mącz (3:5).rozſ- (13), rozs- (7), roſz- (1).

o oraz drugie a jasne; w inf -sła- (5), -słå- (1) LubPs; w pozostałych formach -słå- (9), -sła- (4); -słå- LubPs, SkarŻyw, MWilkHist, WujNT; -sła- KromRozm I, BielKron, GrabowSet; -słå- : -sła- Mącz (5:1).

Fleksja
inf rozsławiać
indicativus
praes
sg pl
1 rozsłåwiåm
3 rozsłåwiają
praet
sg pl
3 m rozsłåwiåł m pers rozsłåwiali
fut
sg
1 m będę rozsłåwiåł
imperativus
sg pl
2 rosłåwi(a)j rosłåwiåjcie
conditionalis
sg pl
2 m m pers byście rosłåwiali
3 m by rozsłåwiåł m pers by rozsłåwiali

inf rozsławiać (8). ◊ praes 1 sg rozsłåwiåm (12). ◊ 3 pl rozsłåwiają (2). ◊ praet 3 sg m rozsłåwiåł (1). ◊ 3 pl m pers rozsłåwiali (2). ◊ fut 1 sg m będę rozsłåwiåł (1). ◊ imp 2 sg rosłåwi(a)j (1). ◊ [2 pl rosłåwiåjcie.] ◊ con 3 sg m by rozsłåwiåł (1). ◊ 2 pl m pers byście rosłåwiali (1). ◊ 3 pl m pers by rozsłåwiali (1). ◊ part praes act rozsłåwiając (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII(XVIII) w. s.v. rozsławić.

Czynić kogoś lub coś sławnym, powszechnie znanym; rozgłaszać, rozpowiadać o kimś lub o czymś; vulgare Mącz, Calep, Cn; diffamare Vulg, Cn; divulgare Mącz, Cn; pervulgare Calep, Cn; detegere, dimulgare, disseminare, pandere, personare, serere Mącz; famigerare, iactitare, mulgare, rumiferre Calep; annuntiare, praedicare Vulg; notificare PolAnt (32): Dimulgo, Rosławiam/ wſzędzie oznaymiam. Mącz 235c; Vulgo, Roznoſzę/ rozsławiam/ poſpolito czynię. Mącz 511c, 275a, 402c, 442b; Famigero – Roſzlawiąm. Calep 407a, 496b, 677a, 794b, 932a; Y przykazał im [Jezus świadkom uzdrowienia głuchoniemego] áby nikomu nie powiedáli. Ale im on pilniey im zákázował/ tym więcey rozſławiáli WujNT Mar 7/36; [Rozſłáwiam/ Praedico, celebro, divulgo. Volck Yyy].

rozsławiać co (18), kogo (1): Nieſzcżęſcia ſwego nie roſławiay iżby nieprzyiacielom pociechy niedał. BielŻyw 19; WróbŻołt Z4, 88/2; SeklKat A2v; KromRozm I P2; LubPs R4, bb6v marg; dádzą wam Exemplarz [zapisu wyznania wiary saskiej, tj. luterańskiej]/ ále tym obycżáiem/ ábyśćie go imprymowáć nie dawáli áni go roſławiáli BielKron 208; Mącz 387a; SkarŻyw 576; Zydzi zákázuią Apoſtołom rozſłáwiáć Páná Ieſuſá. WujNT Act 4 arg, Mar 1/45. Cf rosławiać co komu; co miedzy kogo; [co miedzy kogo a. miedzy kim]; »imię rozsławiać«, »rosławiać sławę«.

rosławiać co komu (2): SeklKat E4v cf »kazać a rosławiać«. Cf »po świecie rosławiać«.

rozsławiać co miedzy kogo (1): Divulgo, Rozsławiam/ rozſzerzam/ rozſiewam co miedzi poſpolſtwo. Mącz 511d.

[rosławiać co miedzy kogo a. miedzy kim: Chwalćie Páná wzywayćie imieniá iego/ á roſławiayćie miedzy narody ſpráwy iego. BibRadz 1.Par 16/8 (Linde).]

rozsławiać o kim (1): Iáko to o nim [o Panu] ſzyrzey Ezdraſz rozſłáwiáć racży. RejPos 166v; [GilPos 283v].

Ze zdaniem dopełnieniowym (1): By ſnadź iego Zwolennicy [...] Ciáłá iego nieukrádli. A ludźiomby powiádáli Y ták wſzędy rozſławiáli. Iż mocą ſwoią zmartwychwſtał MWilkHist B2v.

W przeciwstawieniu: »zaćmiać ... rozsławiać« (1): [te rzeczy] nye záćmyáyą/ ále owſſem bárźyey obyáśnyáyą y rozſláwyáyą chwałę Bożą KromRozm I P2.

Zwroty: »imię rozsławiać« (1): To poydę w nocy we dnie/ Twe imię rozſławiáiąc/ W kolicżny [tj. okoliczny] kray GrabowSet O.

»rosławiać sławę« [szyk zmienny] (2): [dobre uczynki wtórego przykazania] Roſlawiać ſląwę iego [Boga]/ poczwierczać prawdę ymięniem bożym ku roſmnożeniu ſlowa iego SeklKat E4v; Mącz 381c.

»[komu co] po świecie rosławiać« (1): kthorzy [apostołowie i ewangeliści] iego [Jezusa] naukę y popiſali y ludziem po wſzem ſwiecie ią roſławiali. BielŻywGlab nlb 9.

»wszędzie (a. wszędy) rozsławiać« (2): MWilkHist B2v; Vulgo, In vulgus enuntio, vulgo notum facio, pervulgo, divulgo – Wſzedzie rozsławiam. Calep 1147a.

Szeregi: »kazać a rosławiać« (1): Kazać á roſlawiać niezmierne miłoſierdzye Boże ſmiele/ wſzelkyemu luczkyemu ſtworzeniu. SeklKat E4v.

»opowiedać i rozsławiać« (1): Lecz on [trędowaty] odſzedſzy począł opowiedáć y rozſłáwiáć [praedicare, et diffamare] tę rzecz [tj. uzdrowienie z trądu] WujNT Mar 1/45.

»oślachcać i rosławiać« (1): pamiętaiąc na to ze niedom goſpodarza ale cznotliwy goſpodarz dom ochędaſza/ tak że też ſl⟨ache⟩tne vczinki y wiſſokie cznoti/ rodzay ſławętny oſlachczaią y roſlawyaią. SeklKat A2v.

»rozszerzać, rozsławiać« (1): á ták thu [w Ps 73] prośi Prorok/ ábi iey [nauki pańskiej] pan bronił/ áby yą rozſzerzał/ rozſławiał LubPs bb6v marg.

Synonimy: opowiedać, rozgłaszać, rozkrzewiać, roznaszać, roznosić, rozsiewać, rozszerzać, roztrząsać.

Formacje współrdzenne cf SŁAWIĆ.

Cf [ROSŁAWIAN]

MN