[zaloguj się]
[pdf]

POGRĄŻYĆ (11) vb pf

pogrążyć, [pogrężyć] (10), pogrązić (1); pogrążyć : pogrązić RejPs (2:1).

o jasne. ◊ W inf -grą- (3), [-grę-]; w pozostałych formach -grą-.

Fleksja
inf pogrążyć, pogrężyć
praet
sg
3 f pogrążyła
imperativus
sg
2 pogrąż
conditionalis
sg
3 f by pogrąziła
impersonalis
con by pogrąż(o)no
participia
part praet act pogrążywszy

inf pogrążyć (3), [pogrężyć]. ◊ fut 2 sg pogrążysz (1). ◊ 3 pl pogrążą (1). ◊ praet 3 sg f pogrążyła (2). ◊ imp 2 sg pogrąż (1). ◊ con 3 sg f by pogrąziła (1). ◊ impers con by pogrąż(o)no (1). ◊ part praet act pogrążywszy (1).

Sł stp: pogrężyć, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów).

Znaczenia
Zanurzyć [w tym: kogo, co (10)] (11):
Przen (1): bom tho był powinien vcżynić/ dla cżći pániey ſwey Dwomey/ kthorą w.m. pogrążyć/ á podleiſzą niż Dworzánin vcżynić chceſz GórnDworz Kk2.
a. Zatopić (9): TarDuch A6; Kiedy nieprzyiaciel thwoy po pás w wodę wpádnie/ poday mu rękę/ á wyrwi go z niebeſpiecżeńſtwá: ále kiedy ták wpádnie/ iż mu ſie w gębę lać pocżnie/ náſthąṕ ná łeb/ á pogrąż go do oſtátká. GórnDworz Cc7; Y owſzem vćiekaymy iáko z wody przed tonącymi/ ponieważ oni/ ieſli ſię około nich vwiiáć będźieſz rychley ćiebie pogrążą z ſobą beſpiecżnego/ niż ſię ſámi wynorzą od rátunku twoiego WysKaz 12.
Zwrot: »pogrążyć do głębokości morskiej« (1): A ktoby dał z ſiebie pogorſzenie iednemu z tych máłych dziatek kthorzy w mię wierzą/ rácżey by mu vwiązano kámień młyńſki v iego ſſyie/ y pogrążono precż do głębokośći morſkiey [et demergatur in profundum maris]. Leop Matth 18/6.
Przen (5): á wydrzy mię ſtey głębokoſći náwálney niżli by mię práwie do końcá pogrąziłá. RejPs 101, 100; SkarJedn 386; [Wielkieć teraz ſą [...] niepogody złych á niewiernych ludźi/ ktorzy vſtáwicznie ſye burzą/ chcąc tę łodkę Piotrowę pogrężyć ZebrzydOdpow k].

W przeciwstawieniu: »podnieść ... pogrążyć« (1): á ma [Fortuna] tho ſobie zá igrzyſko/ podnieść kto ſie iey podoba/ áż pod obłoki/ cżłowieká niegodnego/ nikcżemnego: á záſię pogrążyć do dná/ ledwe nie do piekłá te/ ktorzy byli godni wyſokiey ſtolice. GórnDworz D3.

Zwroty: »pogrążyć do dna« (1): GórnDworz D3 cf W przeciwstawieniu.

»pogrążyć na głębość« (1): Bowiem ty miły pánie pogrążyſz ná głęboſć ſprawy ich/ ábowiem człek złoſćiwy á zákrwáwiony niedotrwa y do połowice żywotá ſwoiego RejPs 82v.

b. Zagłębić w masie czegoś [w czym] (1): á tem rázem kilká ich [chłopiąt] przybyeżawſſy práwie ręce wnich [jabłkach] pogrążywſſy/ onych ná korzec y więcey nábrali. GliczKsiąż Iv.

Formacje współrdzenne cf GRĄZAĆ.

Synonimy: a. potopić, utopić, zanorzyć, zatopić.

Cf POGRĄŻENIE, POGRĄŻONY

JDok